मराठी विकिपीडिया

जंगलतोड आणि जागतिक तापमान वाढ

जंगलतोड आणि ग्लोबल वार्मिंग यांच्यातला संबंध

हवामान बदलामध्ये जंगलतोड हे प्राथमिक योगदान आहे.जमीनी वापरात बदल, विशेषतः जंगलतोडीच्या स्वरूपात, जीवाश्म इंधन ज्वलनानंतर वातावरणातील कार्बन डाय ऑक्साईड उत्सर्जनाचा दुसरा सर्वात मोठा मानवनिर्मित स्रोत आहे. जीवाष्म इंधनाच्या ज्वलन, वनस्पती सामग्री आणि माती कार्बनचे विघटन दरम्यान ग्रीनहाऊस वायू उत्सर्जित होतात. ग्लोबल मॉडेल्स आणि नॅशनल ग्रीनहाऊस गॅस यादी जंगलतोड उत्सर्जनासाठी समान परिणाम देतात.२०१९ पर्यंत, जंगलतोड व पीटलँडचे विखुरलेले प्रमाण हे जागतिक कार्बन डाय ऑक्साईड उत्सर्जनाच्या केवळ १०% आहे. वाढणारी वने देखील एक कार्बन मोठे आगर आहेत.यामध्ये  हवामान बदलाच्या परिणामाचे कमी होण्याची अतिरिक्त क्षमता आहे. हवामान बदलाचे काही परिणाम, जसे की अधिक वन्य अग्नि, जंगलतोड वाढवू शकतात.

जंगलतोड वन्य अग्निशामक, शेती साफ करणे, पशुधन पाळणे आणि इमारती लाकूड यासाठी याचा बऱ्याच प्रकारात समावेश होतो. पृथ्वीवरील जमीनीच्या क्षेत्राच्या ३१% क्षेत्रे जंगले व्यापतात आणि दरवर्षी ७५,७०० चौरस किलोमीटर (१८.७ दशलक्ष एकर) जंगलाचे नुकसान होते. मोठ्या प्रमाणात जंगलतोडीमुळे उष्णदेशीय जंगले, त्यांची जैवविविधता आणि त्यांनी प्रदान केलेल्या पारिस्थितिकी तंत्र सेवांचा धोका आहे. जंगलतोड करण्याच्या चिंतेचे मुख्य क्षेत्र उष्णदेशीय पर्जन्य जंगलांमध्ये आहे.कारण, ते बहुतेक ग्रहांच्या जैवविविधतेचे घर आहेत.

क्लियर कट फॉरेस्टचे

हवामान बदल

संपादन

जमीन व समुद्राच्या सर्व पृष्ठ भागांवर सरासरी तापमान हे अंदाजे १°C (१.८ °F) असते. हवामान बदलावरील आंतर-सरकारी पॅनेलनुसार १८८० ते २०२० या दरम्यान उत्तर गोलार्धात १९८३ ते २०१२ हा गेल्या १४०० वर्षातील सर्वात गरम कालावधी वर्षांचा होता.

जंगलतोडीची कारणे

संपादन

कार्यपद्धती

संपादन

जंगलतोडीसाठी मोठा वाटा घटक म्हणजे लाकूड उद्योग हा होय. यामागील मुख्यत: कारण लाकूडतोड हे आहे. एकूण जवळपास ४ दशलक्ष हेक्टर ( ९.९×१०6 एकर) लाकडाची दर वर्षी कापणी केली जाते.लाकूड उत्पादनांमध्ये लाकूड रूपांतरित करण्याच्या प्रक्रियेतून उत्सर्जित होणारा कार्बन हा वातावरणातील कार्बन उत्सर्जनाच्या १५% आहे. कोट्यावधी प्राणी आणि जास्त जैवविविधता आहेत, म्हणून उष्णकटिबंधीय पावसाच्या जंगलांमध्ये वनराई ही मुख्य चिंता आहे. केवळ लाकूड उद्योगाचा स्थानिक जंगलतोडांवर परिणाम होत नाही तर संपूर्ण वातावरणावरही याचा परिणाम होतो, कारण जंगलतोड ही हवामान बदलाची प्रमुख कारण आहे.

पाम तेलाचे उत्पादन

संपादन

पाम तेल या उद्योगाचा विस्तार आणि मागणी वाढल्यामुळे उष्णकटिबंधीय हवामान क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात जंगलतोड झाली आहे. आज पाम तेलाची अंदाजित मागणी ही २०५० पर्यंत २४० दशलक्ष टनांच्या तुलनेत आज दुपटीने वाढण्याची अपेक्षा आहे. पाम तेलाने दोन हेतूंची पूर्ती केली आहे, ज्यांना मानववंशीय वापराची जास्त मागणी आहे: खाद्यतेल वापर आणि जैवइंधन वापर.अशी अपेक्षा केली जाते की, जैविक ईंधन मागणी खाद्यतेल पाम तेलाच्या उत्पादनाच्या मागणीपेक्षा पुढे जाईल. एकंदरीत, मागणी वाढीमुळे पाम तेलाच्या मोठ्या प्रमाणात विस्तार होईल.ज्यामुळे पुढील उष्णकटिबंधीय जंगलतोड होण्यास हातभार लागेल.

पशुधन पालन

संपादन

पाळीव पशुपालकांना पशुधनाचे पालन करण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात जमीन आणि पशुपालन हे आवश्यक आहे. १८२० ते १८६५ दरम्यान स्पॅनिश मिशनच्या वेळी पशुधन पालन करण्याची स्थापना केली गेली आणि प्रामुख्याने मेक्सिकन गुरेपालन करणारे चालवतात. नंतर,जेव्हा गट बंद केली गेली आणि पुजारी आणि सैनिकांनी त्या भागाचा त्याग केला.परंतु, गुरेढोरे मागे ठेवून खासगी नागरिकांनी ही जबाबदारी घेतली. गृहयुद्धानंतर, टेक्सननी जनावरे गोळा केली आणि उत्तर दिशेने कॅनसास आणि इलिनॉय यासारख्या राज्यांना विकण्यास सुरुवात केली. ग्रीनपीस या स्वयंसेवी जागतिक जागतिक पर्यावरण संघटनेच्या म्हणण्यानुसार, पृथ्वीवरील सर्व सस्तन प्राण्यांपैकी ६०% पशुधन गायी असल्याने पशुधन उद्योग मोठ्या प्रमाणात मिथेन उत्सर्जनासाठी जबाबदार आहे.

कृषी विस्तार

संपादन

जंगलतोड आणि त्याचे प्रमाण वाढण्याचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे शेती होय. वेगेनिंगेन युनिव्हर्सिटी अँड रिसर्च सेंटरच्या मते, ८० % पेक्षा जास्त जंगलतोड यामध्ये शेतीचे योगदान असू शकते.[१] कॉफी, चहा, पाम तेल, तांदूळ, रबर आणि इतर अनेक लोकप्रिय उत्पादनांसाठी जंगलांना व्यापारी तत्त्वावर लागवड केली जात आहे . विशिष्ट उत्पादनांची वाढती मागणी आणि जागतिक व्यापार व्यवस्थेमुळे वन रूपांतरण होते,यामुळे शेवटी मृदेची धूप होते.वरच्या थराची  मृदा  बहुतेक वेळा जंगले साफ झाल्यानंतर कमी होते. .[२] ज्यामुळे नद्यांमध्ये व नाल्यांमध्ये गाळ वाढतो. कालांतराने, शेतीच्या उद्देशाने वापरली जाणारी जमीन खराब होत आहे, परिणामी निरुपयोगी जमीन परिणामी उत्पादकांना नवीन उत्पादनक्षम जमीन शोधण्याची आवश्यकता आहे. शिवाय कृषी विस्तार ही जोडप्यांच्या प्रणालीत भूमिका निभावते ज्यामुळे शेती पिकाच्या पलिकडे जाऊन हवामानाचा परिणाम होतो.

पर्यावरणीय घटक # सामाजिक-आर्थिक ड्राइव्हर्स

 
अ‍ॅन्थ्रोपोजेनिक बायोम्स ऑफ वर्ल्ड

बहुतेक जंगलतोड उष्णदेशीय भागात देखील होते. तथापि, अभ्यासानुसार असे दर्शविले गेले आहे की, अ-उष्णकटिबंधीय जंगले जंगलतोडीमुळे होणारे दुष्परिणामदेखील पाहतील.  कारण, एकेकाळी अबाधित किंवा फारच काटकसरी नसलेल्या भागात हवामान बदलांचे नवीन दबाव वाढतात. शेतीद्वारे वापरल्या जाणा-या एकूण भू-वस्तुमानांची अंदाजे संख्या सुमारे ३८% आहे. शेतीच्या संदर्भात, जंगलतोडीचे मुख्य चालक म्हणजे लोकसंख्या वाढ आणि कृषी विस्तारासाठी वाढलेला दबाव होय. वनक्षेत्र सीओ २ उत्सर्जनाशी जोडले गेले आहे , एक भाग म्हणजे प्रति युनिट क्षेत्राच्या तुलनेत कमी प्रभावशाली कार्बन स्टोरेज असणाऱ्या जंगलात किंवा जंगले जंगले. कृषी जंगलतोड विविध प्रकार घेऊ शकतात, त्यापैकी मुख्य म्हणजे उष्णकटिबंधीय प्रदेशातील व्यावसायिक जंगलतोड होय.

कृषी जंगलतोडीची आणखी एक प्रचलित पद्धत म्हणजे स्लॅश-अँड बर्न शेती, जी प्रामुख्याने उष्णकटिबंधीय भागातील उपजीविका शेतक-यांद्वारे वापरली जात होती.  परंतु, आता ही कमी प्रमाणात वापरली जाते. ही पद्धत सतत शेती उत्पादनासाठी जमीन सोडत नाही, परंतु त्याऐवजी वनक्षेत्रांचे लहान भूखंड तोडून टाकले आणि त्यास शेती झोनमध्ये रूपांतरित केले. त्यानंतर जळलेल्या रोपांच्या राखेत शेतकरी पोषक घटकांचा उपयोग करतात. ही पद्धत टिकाऊ नाही कारण भूखंड केवळ २-३ वर्षांसाठीच तयार केले जाऊ शकतात, त्यानंतर शेतकरी एका वेगळ्या प्लॉटवर जातील आणि प्रक्रिया पुन्हा करतील. शेतकरी एकदा जंगलातील जंगलतोड झालेल्या जमीनीच्या जंगलात परत जंगलाच्या भागात  परत जाण्यापूर्वी या प्रक्रियेची ५ ते १० वेळा पुनरावृत्ती होईल. जर जमीन उपलब्ध नसेल तर चक्रांमधील कालावधी कमी करता येतो आणि त्यामुळे जमिनीत कमी पोषकद्रव्ये मिळतात. पोषक तत्त्वांच्या कमतरतेमुळे नंतर पिकाचे उत्पादन कमी होते आणि अधिक वनजमिनींना शेती झोनमध्ये रूपांतरित करण्याची आवश्यकता निर्माण होते. कमी उत्पन्न आणि लहान पडलेल्या कालावधीचे वारंवार चक्र अखेरीस एकदा कमी जास्तीत जास्त जमीनीवर वाढण्यास सक्षम होते आणि जमिनीत सरासरी बायोमास कमी होतो. छोट्या स्थानिक भूखंडांमध्ये टिकाव धरणे ही फार मोठी समस्या नसते कारण जास्त काळ पडीक कालावधी आणि एकूणच जंगलतोड कमी होते. सीओ २ चेशुद्ध इनपुट सोडण्यासाठी परवानगी असलेल्या भूखंडांच्या तुलनेने लहान आकाराने.  शेती उत्पादनांचा विस्तार करण्याच्या वाढीव दबावामुळे ही पद्धत मोठ्या प्रमाणात वापरली जात आहे त्यानंतर पारंपारिक निर्वाह शेती. जगभरातील कृषीयोग्य क्षेत्रापैकी ३०% भूमी स्लॅश-बर्न शेतीमध्ये आहे.

ऑफिऑनग आणि इटा या संशोधकांनी हवामानातील मोठ्या परिणामांचा परिणाम न करता पीकक्षेत्राच्या विस्ताराद्वारे वाढलेले अन्न उत्पादन शक्य होईल का असा प्रश्न केला आहे. हे काढले जाते की वनराई केलेली माती बहुतेक वेळेस पिकासाठी असमाधानकारक असते. निकृष्ट दर्जाच्या मातीसाठी प्रामुख्याने रासायनिक खतांचा वापर करून त्यात मोठ्या प्रमाणात बदल करणे आणि त्या सुधारणे आवश्यक आहेत. समकालीन शेती पद्धतींसह रासायनिक आधारीत बदलांमुळे या पदार्थांचा सतत उपचार केल्याशिवाय धूप आणि माती कमी होईल. या वारंवार केलेल्या सरावांमुळे अपेक्षित उत्पादन मिळवण्यासाठी आवश्यक असुरक्षित चक्र तयार होईल.[३]

जंगलतोड न करता जंगलतोडीचा नकारात्मक हवामान परिणाम होतो परंतु विशेषतः कृषी विस्तारासाठी कमी उत्पन्न मिळण्याची परिस्थिती निर्माण होते. ऑफिओइंग आणि इटा यांनी नमूद केल्यानुसार, यामुळे पीकांचे उत्पादन संकुचित होण्याचे आणि मातीचे ऱ्हास होत नसल्यामुळे सतत निकृष्ट दर्जाच्या मातीमध्ये बदल घडवून आणण्याचे चक्र होते. यामुळे पूर, भूस्खलन, दुष्काळ, धूप आणि वाळवंट तसेच पाण्याचे चक्र विस्कळीत होणे आणि जैवविविधता नष्ट होण्याचे प्रमाण देखील वाढते.[४] पाण्याच्या व्यवस्थेमध्ये सुरुवातीच्या व्यत्ययामुळे आणि सीओ 2 हस्तांतरणामुळे झाडाच्या झाकणास या सर्व पर्यावरणीय बदलांचा परिणाम होतो.

 
Amazonमेझॉन स्लॅश आणि बर्न शेती कोलंबिया दक्षिण अमेरिका

वनस्पती आधारित अन्न उत्पादनासाठी वापरल्या जाणा . या जंगलतोडीच्या जमीनीच्या वापराव्यतिरिक्त ते फ्युज किंवा पशू-आधारित अन्न उत्पादनासाठी देखील वापरले जाते. प्राणी-आधारित अन्न उत्पादन (मांस, डेरी किंवा इतर उत्पादनांसाठी असो) भूमीवर वेगळ्या प्रकारे प्रभावित करते. चरण्यासाठी पशुधनासाठी वापरण्यात येणारी जमीन भूक्षय, मातीचे बायोम कमी करणे, वाळवंटासाठी असुरक्षित आहे. याव्यतिरिक्त, पशुधन मिथेन उत्सर्जनाच्या उच्च स्तराचे योगदान देतात, ज्याचा पर्यावरणीय परिणामांवर खूप प्रभाव पडतो.[३]

जंगलतोड, विशेषतः मेझॉनच्या मोठ्या थोड्या थोड्या प्रमाणात, ज्यात सुमारे २०% पर्जन्यवृष्टी स्पष्टपणे कापली गेली आहेत, त्याचा जल स्रोत आणि मातीवर वातावरणीय परिणाम आणि परिणाम होतो.[५][६] शिवाय, जंगलतोडानंतर जमीनीचा वापर करण्याच्या प्रकारामुळेही विविध परिणाम दिसून येतात. जंगलतोड जमीन पशू चरण्यासाठी चराचर भूमीत रूपांतरित झाली तेव्हा त्याचा पर्यावरणीय प्रणालीवर जास्त परिणाम होतो आणि नंतर वन ते पीक भूमीत रूपांतर होतो.[७]

इक्वाडोरच्या अ‍ॅमेझॉन येथे कोवाचिक आणि सालाझर यांनी केलेल्या अभ्यासानुसार असे आढळले आहे की जंगलतोड आणि शेतीचा विस्तार केवळ पर्यावरणाचा -हासच होऊ शकत नाही परंतु ते अल्प प्रमाणात शेतकऱ्यांना किंवा कृषी विस्तार कार्यक्रम प्रस्तावित करणा governments्या सरकारांच्या राष्ट्रीय अर्थव्यवस्थेला अपेक्षित असलेल्या आर्थिक फायद्याची हमी देत नाहीत. या अभ्यासामधील शेतकऱ्यांना केवळ निर्वाह शेती प्रणालीतून सखोल “फायद्यासाठी” शेती पद्धतीत बदल करण्यास प्रोत्साहित केले गेले जेथे उत्पादनांमध्ये प्रामुख्याने कॉफी, तेल पाम आणि कोकोआ सर्व निर्यातीसाठी होते. कोवाचिक आणि सालाझार यांच्या मते कृषी विस्तार आणि आर्थिक नफ्यामध्ये एक समान देवाणघेवाण नाही कारण दोन्ही सरकारे आणि मोठ्या प्रमाणात कृषी उत्पादन कंपन्या म्हणतात. हे लहान शेतकऱ्यांसाठी खरे आहे जे उत्पादित उत्पादनाची पर्वा न करता निर्वाह शेतीपासून लहान प्रमाणात सधन शेती योजनेकडे जातात.[८]

हे देखील लक्षात घेणे आवश्यक आहे की, सर्व जंगलतोड ही कृषी विस्ताराच्या परिणामी होत नाही. अन्न उत्पादन फक्त एक ड्रायव्हर आहे. २००१ ते २०१५ दरम्यान जगभरातील सर्व जंगलांपैकी फक्त २७ +/- ५% कृषी विस्तारासाठी होते. इतर वाहनचालकांपैकी शहरीकरण, जंगलातील अग्निशामक, लॉगिंग आणि शेती पद्धती बदलण्यासाठी होते. शहरीकरणासाठी ०.६ +/- ०.३%, जंगलातील आगीसाठी २३ +/- ४%, लॉगिंगसाठी २६+ +/-४% आणि कृषी पद्धती बदलण्यासाठी २४+ +/-३% आहेत. ते ज्या प्रदेशात आहेत त्यानुसार वाहनचालकांचे प्रकार मोठ्या प्रमाणात बदलतात. पशुधन आणि पिके पीक शेतीसाठी मोठ्या प्रमाणात जंगलतोड असलेले प्रदेश मध्य आणि दक्षिण अमेरिका आहेत तर शेतमाल पिकाची जंगलतोड मुख्यत्वे दक्षिणपूर्व आशियामध्ये आढळली. शेती बदलल्यामुळे मोठ्या प्रमाणात वन नुकसान झालेल्या प्रदेशात उप सहारान आफ्रिका होता.[९] हे वेगळेपण सिल्वरिओच्या संशोधन निष्कर्षांच्या प्रकाशात महत्त्वाचे आहे की सर्व जंगलतोड वातावरण आणि वातावरणाला त्याच प्रकारे प्रभावित करत नाही.[१०]

जैवविविधतेत घट

संपादन
 
असुरक्षित जैवविविधता हॉटस्पॉट्स

जागतिक पातळीवर १८ 'हॉट-स्पॉट्स' आहेत, त्यापैकी प्रत्येकात एक अद्वितीय आणि बायोडायर्सिव्ह इकोसिस्टम आहे. त्यांच्यामध्ये पृथ्वीच्या एकूण वनस्पतीच्या अंदाजे २० % किंवा अंदाजे ५०,००० स्वतंत्र प्रजाती आहेत.[११] एकट्या एशियान प्रदेश, इंडोनेशिया, मलेशिया, फिलीपिन्स, सिंगापूर आणि थायलंड या जगातील जवळपास २०% प्रजाती आहेत आणि पृथ्वीच्या 'हॉट स्पॉट्स' पैकी ३ आहेत. भौगोलिक झोनमध्ये जगातील जंगलांच्या एक चतुर्थांश जंगलांमध्ये जंगलतोडीचे सर्वाधिक प्रमाण आहे. हे उल्लेखनीय आहे कारण वनक्षेत्रांचे नुकसान होण्याने जैवविविधता धोक्यात येते.[१२] नॅशनल सायन्स फाउंडेशनने २००७ मध्ये केलेल्या अभ्यासात असे आढळले आहे की जैवविविधता आणि अनुवांशिक विविधता सहनिर्भर आहेत - प्रजातींमध्ये विविधता असणे आवश्यक आहे प्रजातींमध्ये विविधता आणि त्याउलट. "जर कोणाचाही प्रकार सिस्टमवरून काढला गेला तर चक्र खाली घडू शकते आणि एकाच जातीवर समुदायाचे वर्चस्व होते." [१३]

हवामान सेवांमध्ये घट

संपादन

जनावरांच्या चरणासाठी जंगलाची उधळपट्टी आणि इंधन लाकूड यांसारख्या मानवी कृतींमुळे वनराईचे विघटन झाले आहे आणि अतिरीक्त निष्कर्ष यामुळे पर्यावरणीय जैवविविधता नष्ट झाली आहे. जंगलातील तोटा आणि विटंबनाचा थेट परिणाम पृथ्वीच्या विविध वनस्पती आणि जीव-जंतुंवर होतो आणि म्हणूनच हवामान बदलावरही परिणाम होतो कारण ते वातावरणात सीओ 2 तयार होण्यापासून सर्वोत्तम संरक्षण आहेत.[११][१४][१५] अधिक पर्णसंभार प्रकाशसंश्लेषण असल्यास अधिक सीओ 2 शोषला जाईल, ज्यामुळे संभाव्य तापमानात संतुलन वाढेल.[१६]

जंगल म्हणजे निसर्गाचे वातावरणातील कार्बन विहिर ; वनस्पती वातावरणीय कार्बन डाय ऑक्साईड (एक हरितगृह वायू ) घेतात आणि प्रकाश संश्लेषण प्रक्रियेद्वारे कार्बनला साखर आणि वनस्पती पदार्थांमध्ये रूपांतरित करतात .[१७] कार्बन झाडे, वनस्पती आणि जंगलांच्या मातीमध्ये साठवले जाते. अभ्यास असे दर्शवितो की "अखंड वने," खरं तर, सेक्वेस्टर कार्बन करतात .[१८] कार्बनच्या संतुलनावर महत्त्वपूर्ण परिणाम करणारे मोठ्या जंगलांच्या उदाहरणांमध्ये अमेझोनिअन आणि मध्य आफ्रिकेच्या रेन फॉरेस्ट्सचा समावेश आहे.[१९] तथापि, जंगलतोड कार्बन सिक्वेस्टेशनच्या प्रक्रियेत अडथळा आणते आणि स्थानिक हवामानावर परिणाम करते. याव्यतिरिक्त, झाडे तोडणे जास्त प्रमाणात मोठ्या प्रमाणात हवामान बदलाच्या केंद्रीत असलेल्या सकारात्मक अभिप्राय लूपमध्ये भूमिका निभावते, कारण अभ्यास शोधत आहे.

जेव्हा हवामान बदलते तेव्हा हवामान परिस्थिती (तापमान, आर्द्रता) टिकवून ठेवण्यासाठी प्रजातीच्या भौगोलिक श्रेणीत बदल होण्यास ते सवय लावते. पर्यावरणीय झोन अंदाजे १ डिग्री सेल्सियस प्रति १६० किमी ने बदलले जातील.[१६] कोणत्याही वस्तीचे क्षेत्रफळ कमी होणे, परंतु विशेषतः हवामान बदलाबरोबरच वनक्षेत्रात प्रजातींचे आक्रमण आणि बायोटिक होमोजीनायझेशनची शक्यता सक्षम होते कारण एक नाजूक परिसंस्थेतील कमकुवत प्रजाती ताब्यात घेतात. अन्न, उर्जा आणि इतर 'परिसंस्था वस्तू व सेवा' या पद्धती विस्कळीत झाल्यामुळे जैवविविधतेच्या नुकसानामुळे मनुष्यावरही परिणाम होईल.

झाडे जाळणे किंवा तोडणे कार्बन सीक्वेस्ट्रेशनच्या परिणामास उलट करते आणि ग्रीनहाऊस वायू (कार्बन डाय ऑक्साईडसह) वातावरणात सोडते.[१९] शिवाय, जंगलतोडीमुळे पृथ्वीच्या पृष्ठभागाची लँडस्केप आणि परावर्तितता बदलते, म्हणजे घटते अल्बेडो . याचा परिणाम उष्णतेच्या स्वरूपात सूर्यापासून हलकी उर्जा शोषून घेण्यास ग्लोबल वार्मिंग वाढवते.[१८]

माती आणि पाण्यावर परिणाम

संपादन

झाडे कार्बनचा प्रमुख स्रोत आहेत. असा अंदाज आहे की मेझॉनमधील कार्बनचे प्रमाण मानवी उत्पादनाद्वारे सोडल्या जाणाऱ्या दहा वर्षांच्या कार्बनपेक्षा जास्त आहे.[२०] दुर्दैवाने, जंगलातील शेतात किंवा बर्नमध्ये जसे की बऱ्याचदा अग्निद्वारे जंगले साफ केली जातात, म्हणून लाकडाची दहन प्रक्रिया मोठ्या प्रमाणात कार्बन डाय ऑक्साईड वातावरणात सोडते. वातावरणीय कार्बनची वाढ ही केवळ जंगलतोडीचा परिणाम नाही, मातीच्या गुणधर्मांमधील बदलामुळे माती स्वतःच कार्बन योगदानकर्ता बनू शकते. येल युनिव्हर्सिटीच्या शास्त्रज्ञांच्या म्हणण्यानुसार, जंगले साफ केल्याने जमिनीतील सूक्ष्मजीव समुद्राचे वातावरण बदलते आणि जैवविविधता मातीच्या रचनेवर अवलंबून असते म्हणून सूक्ष्मजंतूंच्या बाबतीत जैवविविधतेचे नुकसान होते .[२१] जरी मातीसारख्या मातीच्या तुलनेत वाळूजातीच्या जमिनीवर जंगलतोडीच्या परिणामाचे बरेच गहन परिणाम होत असले तरी, जंगलतोड झाल्यामुळे होणारे विघटन यामुळे हायड्रॉलिक चालकता आणि पाण्याचा साठा यासारख्या मातीचे गुणधर्म कमी होतात, त्यामुळे पाणी आणि उष्णता शोषण्याचे कार्यक्षमता कमी होते.[२२] Theमेझॉनमधील जंगलतोड प्रक्रियेच्या अनुकरणात, संशोधकांना असे आढळले की पृष्ठभागावर आणि मातीच्या तापमानात 1 ते 3 अंश सेल्सियसपर्यंत वाढ झाली आहे ज्यामुळे रेडिएशन आणि आर्द्रता शोषून घेण्याच्या मातीची क्षमता कमी होते. याव्यतिरिक्त, सेंद्रिय किडणेयुक्त पदार्थांनी समृद्ध असलेल्या मातीत आग लागण्याची शक्यता असते, विशेषतः दीर्घ दुष्काळाच्या वेळी. बाष्पीभवन कमी होण्याच्या परिणामी, वर्षाव देखील कमी केला जातो. याचा अर्थ उष्ण आणि कोरडे हवामान आणि अधिक कोरडे हवामान असणे आवश्यक आहे. हवामानातील या बदलाचे तीव्र पर्यावरणीय आणि जागतिक परिणाम आहेत ज्यात आग लागण्याची तीव्रता आणि वारंवारता वाढते आणि परागण प्रक्रियेमध्ये व्यत्यय आहे ज्यात जंगलतोडीच्या क्षेत्राच्या पलीकडे पसरली जाईल.

जंगलतोडीचे सामाजिक-आर्थिक प्रभाव

संपादन

जंगलतोडीमुळे, प्राणी बऱ्याचदा आपले निवासस्थान गमावतात आणि वनस्पती कमी प्रमाणात होते. जंगलतोड झाल्यावर निवास व्यवस्था नष्ट होणे सामान्य आहे.कारण, केवळ झाडे तोडली जात नाहीत तर पूर्वी राखलेल्या जमिनीतील झाडे झाडाच्या संरक्षणाच्या अभावामुळे [उद्धरण आवश्यक] संरक्षण न मिळाल्यामुळे मातीची तीव्र झीज करतात. ज्या ठिकाणी वृक्षांचे संरक्षण झाले आहे, अशा ठिकाणी उच्च तापमानामुळे प्राण्यांचा जगण्याचा संघर्ष आणखी बाधित आहे.[२३] स्थानिक समुदायांच्या अर्थव्यवस्थांना याचा परिणाम होतो.कारण, ते त्यांची स्थानिक बाजारपेठा चालविण्यास आणि त्यांच्या कुटुंबाला पोसण्यासाठी या संसाधनांवर अवलंबून असतात. आधुनिक औषध ही जंगलतोडीने बाधित होणारी आणखी एक गोष्ट आहे.  कारण, या भागात आढळणा या वनस्पतींमधून अनेक औषधे घेतली जातात [उद्धरण आवश्यक]. या स्त्रोतांचा तोटा म्हणजे स्थानिक समुदायाचे नफ्याचे नुकसान जे या नफ्यावर या नैसर्गिक घटकांवर अवलंबून असतात. संपूर्ण जगभरात वैद्यकीय कमतरता निर्माण करून याचा जागतिक परिणाम होऊ शकतो.

हवामान बदलाचा प्रतिकार करणे

संपादन

पुनर्रोचन व वनीकरण फायदे

संपादन
 
अन्न आणि शेतीसाठी जैवविविधतेच्या महत्त्वपूर्ण घटकांची जागतिक स्थिती आणि ट्रेंडचे आकडे.

जमिनीवर झाडाची बायोमास घनता पुरेसे राखण्यासाठी योग्य प्रकारे व्यवस्थापित जंगलात योग्य प्रमाणात नैसर्गिक पुनरुत्पादन होईल. हे वरील ग्राउंड ट्री बायोमासची घनता जितके जास्त आहे तितके कार्बन (सी)चे प्रमाण जितके जास्त वन वलय आणि साठवण करण्यास सक्षम आहे. म्हणून खराब झालेले वन जास्त प्रमाणात कार्बन (सी) ठेवण्यास असमर्थ आहे, ज्यामुळे हवामान बदलामध्ये भर पडेल.[११] जंगलतोड आणि जंगलातील विखुरलेल्या कारवाईमुळे होणारे कार्बन उत्सर्जन सोडविण्यासाठी या कार्बनला वेगळे करणे व साठवणे आवश्यक आहे. मानवनिर्मित उत्सर्जनांपैकी सुमारे २० % जंगलतोड आणि जंगलातील विघटन होते.[२४] याचा सामना करण्याचा सर्वात कार्यक्षम आणि किफायतशीर मार्ग म्हणजे शाश्वत वन व्यवस्थापन पद्धती, वनीकरण, जंगलतोड आणि वनसंरक्षण; या सराव एकत्रितपणे तयार केल्यास कार्बन (सी) उत्सर्जन २५% पर्यंत कमी होऊ शकेल ज्यामुळे हवामानातील बदलाला प्रभावीपणे आळा बसेल. विशेषतः आपल्या जगात एकूण कार्बन उत्सर्जनापैकी जंगलांमध्ये अंदाजे ४७१ अब्ज टन जंगल आहे. जर आपण जंगलतोड कमी करू शकलो तर, दरवर्षी वातावरणातून सोडल्या जाणाऱ्या १.१ अब्ज टन हे कमी होईल.[२५]

पर्यायी काढणी पद्धती

संपादन

पारंपारिक लॉगिंग पद्धतींच्या तुलनेत कमी झालेले इम्पेक्ट लॉगिंग (आरआयएल) ही एक टिकाऊ वनीकरण पद्धत आहे कारण यामुळे वन आणि छत नुकसान कमी होते.[२६] या व्यतिरिक्त, १२० वर्ष मिळवायची मॉडेल रिलायन्स इंडस्ट्रीज परंपरागत लॉगिंग ( "14.0 मीटर 3 हेक्टर -1") संबंधात 30 वर्षे ( "18.3 मीटर 3 हेक्टर -1") मध्ये एक लक्षणीय उच्च पुनर्वनीकरण आहे असे आढळले.[२७] शिवाय, भविष्यात जंगलतोड सुधारण्यासाठी आरआयएलचा लवकरात लवकर अभ्यास करणे आवश्यक आहे. उदाहरणार्थ, एका अभ्यासानुसार असा निष्कर्ष काढला आहे की जर ब्राझीलमध्ये सध्याच्या 30 वर्षांच्या पठाणला चक्र असलेल्या " 6 झाडे / हेक्टर " रूग्णात राहिल्यास लॉगिंगमध्ये 40% घट झाली आहे. हे सुनिश्चित करणे आहे की भविष्यातील ग्राउंड बायोमास कापणीच्या आधी मूळ ग्राउंड बायोमासचे पुनर्जन्म आहे.[२८]

पुनर्वसन

संपादन

जंगलतोड म्हणजे विद्यमान वने आणि जंगलांची नैसर्गिक किंवा हेतुपुरस्सर पुनर्बांधणी. हे नैसर्गिकरित्या किंवा कृत्रिमरित्या जंगलाच्या संरक्षणाचे पुनर्वसन आहे.[२९] वनीकरण करण्याच्या इतर पद्धतींप्रमाणेच, जंगलतोड करणे देखील प्रभावी ठरू शकते कारण एक झाड २२ किलोग्रॅम (४८ पौंड) जास्त प्रमाणात शोषू शकते २२ किलोग्रॅम (४८ पौंड) वेळ वर्ष आणि करू शकता अलग करणे. कार्बन डायऑक्साइड प्रति कार्बन डायऑक्साइड ४० वर्षे जुन्या पोहोचते.[३०]

वातावरणातील कार्बन डाय ऑक्साईड कमी करण्याच्या प्रभावी पद्धतींसाठी वनक्षेत्र बनविणे व कार्बन उत्सर्जन कमी करण्याच्या इतर पद्धती पाहता वृक्ष लागवडीची किंमत कमी असते. पुनर्रोचनाच्या संभाव्य पद्धतींमध्ये मोठ्या प्रमाणात औद्योगिक वृक्षारोपण, विद्यमान शेती व्यवस्थेत झाडे लावणे, जमीन मालकांनी लहान प्रमाणात वृक्षारोपण करणे, जातीय जमिनींवर वुडलोट स्थापना करणे आणि वृक्षारोपण किंवा सहाय्य केलेल्या नैसर्गिक पुनर्जन्मातून विद्रूप क्षेत्रांचे पुनर्वसन यांचा समावेश आहे.[३१] मोठ्या प्रमाणावर पुनर्रोचना प्रयत्नांचे मुख्य लक्ष लॅटिन अमेरिका आणि उप-सहारा आफ्रिका या भागांसारख्या उष्णकटिबंधीय हवामान क्षेत्रावर केंद्रित आहे. इतर अनेक देश आणि प्रांतांनी जागतिक हवामान बदल चालकांचा प्रतिकार करण्याच्या आशेवर वनवन उपक्रम आणि पुढाकार यापूर्वीच सुरुवात केली किंवा सुरू केली आहे. एकदा शेतातील जमीन शेती किंवा संवर्धनासाठी वापरता येईल अशा स्थितीत पाळण्याच्या प्रक्रियेमध्ये जंगलतोड करणे देखील उपयुक्त असल्याचे दर्शविले गेले आहे. वनराई, लागवड, स्थान आणि वनस्पतींच्या प्रजाती यावर अवलंबून मातीचे विघटन व प्रदूषणाचे परिणाम कमी करण्यात मदत होते.[३२]

वनीकरण

संपादन

वनीकरण म्हणजे झाडे लावणे म्हणजे तिथे पूर्वी झाडाचे संरक्षण नव्हते. जंगलांच्या विखुरणामुळे शेवटी वातावरणात ऑक्सिजनची घट आणि कार्बन डाय ऑक्साईडची पुरेशी वाढ होते. नुकसानीची भरपाई म्हणून अधिकाधिक झाडे लावली जात आहेत. परिणामी वातावरणात कार्बन डाय ऑक्साईडचे प्रमाण लक्षणीय घटू शकते.[३३] वैज्ञानिक संशोधनानुसार वृक्षारोपण जंगल नैसर्गिक जंगलापेक्षा जास्त कार्बन डाय ऑक्साईड शोषू शकते कारण ते वेगाने वाढतात आणि त्यामुळे उच्च शोषण दर वाढतो. या प्रक्रियेस सहसा सरकार प्रोत्साहित करतात कारण त्यांना कार्बन डाय ऑक्साईड कमी होण्याची इच्छा असते आणि यामुळे त्या क्षेत्राचे सौंदर्यशास्त्र वाढते. तथापि, यामुळे पर्यावरणावरील उल्लंघन होऊ शकते आणि पूर्वी वृक्षांचे संरक्षण किंवा जंगले नसलेल्या वातावरणात गुंतागुंत निर्माण होऊ शकते.

चीन मध्वनीकरण

संपादन

जरी चीनने पुनर्रचनासाठी अधिकृत उद्दिष्टे निश्चित केली आहेत, तरी ही उद्दीष्टे ८० वर्षांच्या क्षितिजासाठी निश्चित केली गेली होती आणि ती २००८ पर्यंत लक्षणीयरीत्या पूर्ण झाली नाहीत. चीन ग्रीन वॉल ऑफ चायनासारख्या प्रकल्पांद्वारे या समस्या दूर करण्याचा प्रयत्न करीत आहे, ज्याचे लक्ष्य जंगलांचे पुनर्भ्रमण करणे आणि गोबी वाळवंटातील विस्ताराला थांबविणे आहे. १९८१ मध्ये लागू केलेल्या कायद्यानुसार ११ वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या प्रत्येक शालेय विद्यार्थ्याने दर वर्षी किमान एक झाड लावणे आवश्यक आहे. परंतु सरासरी यशाचे दर, विशेषतः राज्य-प्रायोजित वृक्षारोपण, तुलनेने कमी आहेत. आणि योग्यप्रकारे लागवड केलेल्या झाडांनाही दीर्घकाळ दुष्काळ, कीटकांचा प्रादुर्भाव आणि अग्निचा एकत्रित परिणाम टिकून राहण्यास खूपच अडचण आली आहे. तथापि, सध्या चीनमध्ये जगातील कोणत्याही देश किंवा प्रदेशातील सर्वाधिक वनीकरण दर असून २००८ मध्ये ४.७७ दशलक्ष हेक्टर (४७,००० चौरस किलोमीटर) वनीकरण आहे.[३४]

जपान मध्ये वनीकरण

संपादन

जपानमधील वनीकरण प्रकल्पांचे मुख्य उद्दीष्ट म्हणजे देशाच्या वन संरचनेचा विकास करणे आणि जपानी वाळवंटात आढळणारी जैवविविधता टिकवणे. जपानी समशीतोष्ण पर्जन्यवृष्टी संपूर्ण जपानी द्वीपसमूहात विखुरलेली आहे आणि बऱ्याच स्थानिक प्रजाती आहेत ज्या नैसर्गिकरित्या कोठेही आढळत नाहीत. देशाच्या विकासामुळे वनक्षेत्रात घट झाल्याने जैवविविधतेत घट दिसून आली.[३५]

अ‍ॅग्रोफोरेस्ट्री

संपादन

अ‍ॅग्रोफोरेस्ट्री किंवा अ‍ॅग्रो-सिल्व्हिकल्चर ही एक भूमी वापर व्यवस्थापन प्रणाली आहे ज्यामध्ये झाडे किंवा झुडुपेची जोड पिके किंवा कुरणभूमीच्या आसपास किंवा त्या दरम्यान घेतले जाते. हे अधिक वैविध्यपूर्ण, उत्पादनक्षम, फायदेशीर, निरोगी आणि टिकाऊ भूमि-वापर प्रणाली तयार करण्यासाठी कृषी आणि वनीकरण तंत्रज्ञानाची जोड देते. शेतीची नफा वाढविणे यासारख्या अ‍ॅग्रोफॉरेस्ट्रीचे बरेच फायदे आहेत.[३६] याव्यतिरिक्त, rग्रोफॉरेस्ट्री नैसर्गिक संसाधनांचे संरक्षण आणि संरक्षण करण्यास मदत करते जसे की मृदावरील धूप नियंत्रित करणे, वन्यजीवनांसाठी निवासस्थान तयार करणे आणि प्राणी कचरा व्यवस्थापित करणे.  

जीआयएस आणि रिमोट सेन्सिंग

संपादन

जीआयएस ‍‍‍-भोगोलिक माहीती प्रणाली आणि रिमोट सेन्सिंग- सुदुरसंवेदन पद्धतींचा उपयोग दिलेल्या भागात वनराई तोडण्यासाठी केला जाऊ शकतो. उपग्रह प्रतिमेचा उपयोग करून, या पद्धती जंगलाचे आरोग्य चांगल्या प्रकारे समजून घेण्यासाठी दिलेल्या क्षेत्राचे नकाशे तयार करु शकतात. शिवाय, या उपग्रह प्रतिमांमधून, विशेषज्ञ जंगली संरक्षणास बेअर ग्राउंड आणि मातीपासून वेगळे करण्यासाठी खोटे-रंगीत कंपोजिट तयार करू शकतात. हे जंगलाच्या क्षेत्राचे दृश्यमान करण्यास मदत करू शकते. याव्यतिरिक्त, मोडीआयएस उपग्रहांच्या वापरासह, वनविभागाच्या चांगल्या दृश्यासाठी मदत करण्यासाठी जंगलातील काही प्रतिकार आहे की नाही हे पाहण्यासाठी तज्ञ दिलेल्या तारखेच्या उपग्रह प्रतिमा एकाधिक तारखांमधून संग्रहित करू शकतात.  

जंगलतोड आणि जंगलातील विघटन पासून होणारे उत्सर्जन कमी करा

संपादन

जंगलतोडीच्या नकारात्मक परिणामाची ओळख आणि ग्लोबल वार्मिंगच्या जबरदस्त पुरावा ओळखल्यामुळे जंगलांच्या संरक्षणाभोवती आंतरराष्ट्रीय धोरणाचा विकास झाला. जागतिक पातळीवर हवामान बदलाशी लढा देण्याचा एक प्रयत्न म्हणजे जंगलतोड व वन-विमुद्रीकरण कमी करणारे उत्सर्जन कमी करणे (रेड +  

व्हिएतनाममधील बाक कान प्रांताच्या बाबतीत, आंतरराष्ट्रीय, राष्ट्रीय आणि वैयक्तिक गुंतवणूकी यशस्वीपणे पार पाडताना संशोधकांनी जंगले अबाधित सोडण्यास प्रोत्साहित करण्यासाठी प्रणाल्या आणल्या. त्यांच्या पद्धतींमध्ये “लाभ-वितरण प्रणाली” आणि इकोसिस्टम सेवांसाठी लाभांश समाविष्ट आहे. संशोधकांना आशा आहे की त्यांचे निकाल “पुन्हा तयार केले जाऊ शकतात आणि जागतिक स्तरावरील कार्बन उत्सर्जन कमी करण्यात थेट योगदान देऊ शकतात.” [३७]

जंगलतोड आणि हवामान बदलाचे मानवी परिमाण

संपादन

जंगलतोडीचे वर्णन बहुतेक वेळेस वन आणि वन-जंगलाकडे जमीन बदलणे म्हणजे नैसर्गिक आणि अप्राकृतिक असे आहे. जंगलतोड आणि हवामान बदल यांच्यातील संबंध हा एक सकारात्मक प्रतिसाद आहे   जितके अधिक झाड काढून टाकले जातात ते हवामान बदलांच्या मोठ्या प्रभावाइतकेच असतात आणि परिणामी जास्त झाडे गळतात   अलिकडच्या इतिहासात, ही प्रक्रिया मानवांनी बऱ्याच प्रकारे वेगवान केली आहे आणि वाढविली आहे. यामध्ये लॉगिंग, शहरीकरण, खाणकाम आणि कृषी विकास यांचा समावेश आहे   या ऑपरेशन्सचा विस्तार करण्याची अविरत गरजांमुळे जगभरात मोठ्या प्रमाणात जंगलतोड झाली आहे.

कृषी

संपादन
 
अ‍ॅमेझोनी जंगलतोड.जेपीजी

अलीकडच्या काळात जंगलतोड करण्याच्या बाबतीत कृषी विस्तार हा सर्वात वाईट गुन्हेगार आहे. 1960 पासून, सुमारे 15% theमेझॉन जमीन कृतीच्या पद्धतींनी पुनर्स्थित करण्याच्या उद्देशाने काढली गेली.[३८] विशेषतः ब्राझीलमध्ये, 'फिशबोन जंगलतोड'च्या माध्यामातून गुरेढोरे व इतर मौल्यवान शेती ठेवण्यासाठी जंगलाचे पुसून टाकण्यात आले आहे.[३९] फिशबोन हा चट्टे झालेल्या भूमीच्या दृश्यात्मक सौंदर्याचा आणि रस्त्याच्या कडेला सरळ रेषेत कसा विस्तारतो या संदर्भात आहे. मानव, वनस्पती आणि सर्व प्राणी वस्ती असलेल्या या भूमीला फाटताना ही जंगलतोड करण्याची पद्धत वेगवान व कार्यक्षम असल्याचे सिद्ध झाले आहे. Amazonमेझॉन रेनफॉरेस्टच्या साफसफाईच्या वेळी ब्राझील नुकताच जगातील सर्वात मोठा गोमांस निर्यातक बनला आहे हे काही योगायोग नाही.[४०]

आजार

संपादन

जंगलतोडीच्या प्रवेगचा परिणाम मानवावर परिणाम होतो. हे मूळ जमाती विस्थापित करीत आहे; हे जगातील सर्वात मोठे ऑक्सिजन पुरवठा करणारे आणि कार्बन सिंकमधून एक काढून टाकत आहे; आणि यामुळे आजारपण आणि आजार देखील उद्भवू शकतात   जंगलतोड नैसर्गिक जगातून एक शॉक लाट पाठवते, परिणामी यापूर्वी बरीच अप्रत्याशित गुंतागुंत होते   हे फक्त जंगलांची जमीन घेत राहिल्यामुळे मानवांचा स्वतःवर किती परिणाम होऊ शकतो हे दर्शवितो. मानवी आजार होण्याच्या शक्यतेसंबंधीचे एक उदाहरण विस्थापित आणि ठार मारण्यात येणा and्या वन्यजीवांपैकी काही पक्ष्यांचे लक्षण असू शकते, पक्षी अधिक विशिष्ट   बरीच प्रजाती पुनर्स्थित झाल्यामुळे पक्ष्यांना नवीन अधिवास राहण्यास भाग पाडले जात आहे   इतर अनेक प्रजातींचे हे नवीन क्षेत्र आधीच अस्तित्वात आहे, प्रजातींचे हे मिश्रण कधीकधी आंतरजातीय आजार होऊ शकते आणि मानवांमध्ये संक्रमित होऊ शकते.[४१][४२] हे फुलपाखरू परिणाम म्हणजे मनुष्यांमुळे होणा de्या जंगलतोडीमुळे मनुष्यावर परिणाम होऊ शकते.

शहरीकरण

संपादन

जंगलतोड आणि हवामान बदलाच्या बाबतीत शहरीकरण व शेतीची प्रकरणे जवळपास संबंधित आहेत. अधिक मोठ्या कृषी कंपन्या शेतीयोग्य जमीन ताब्यात घेत असल्याने, अधिक कुटुंबे काम शोधण्यासाठी मोठ्या शहरांमध्ये जात आहेत   अधिक लोकांचा अर्थ असा आहे की अधिक जागा आवश्यक आहे आणि तेथे जाण्यासाठी किंवा बाहेर जाण्यासाठी दोन मार्ग आहेत. दोघांनाही संसाधने आवश्यक आहेत आणि बाहेर जाण्यासाठी जमीन आवश्यक आहे, म्हणून या परिस्थितीत अधिक जंगलतोड करणे ही खरोखर खरी शक्यता आहे. शहरांमधील अधिकाधिक लोकांचा अर्थ असा आहे की प्रत्येक टिंगल चालू ठेवण्यासाठी अधिक शक्तीची आवश्यकता असते आणि वाढत्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी अधिक पाण्यासाठी पंप आवश्यक आहे.   या सर्वांसाठी अधिक उर्जा आवश्यक आहे, जी अधिक प्रदूषण सोडवते आणि यामुळे होणारे नुकसान पुढे करते.[४३][४४] आम्ही एकतर दिशेने पाहू आणि मानवी आवश्यकता आणि इच्छांना विस्तृत आणि सामावून घेण्याच्या आवश्यकतेमुळे होणारी हानीची ही टाइमलाइन पुढे चालू ठेवू शकतो, कारण बहुतेक निवडींचा इतरत्रही परिणाम होतो.

जंगलतोड आणि हवामान बदलाचे मानवी परिमाण हे जाणूनबुजून निर्मित अभिप्राय पळवाट आहे जे केवळ ग्रहाचा नाश वाढविते आणि संपूर्ण प्रजाती मोठ्या प्रमाणात  जंगलाने व्यापलेल्या भूमींमध्ये विस्तार करण्याच्या इच्छेमुळे खराब झालेले जमीन, विस्थापित प्रजाती (मानवासह), मोठी शहरे, अधिक उत्सर्जन आणि अगदी आजारपण देखील उद्भवले आहे.

धोरणे, प्रकल्प आणि पाया

संपादन

बाली कृती योजना

संपादन

बाली क्शन प्लॅन डिसेंबर 2007 मध्ये इंडोनेशियाच्या बालीमध्ये विकसित केला गेला . डिसेंबर 1997च्या क्योतो प्रोटोकॉलचा हा थेट परिणाम आहे [११][४५] बाली अ‍ॅक्शन योजनेच्या मुख्य घटकांपैकी एक म्हणजे क्योतो प्रोटोकॉलच्या सदस्य देशांकडून उत्सर्जन कमी करण्याला उद्युक्त करणारे धोरणात्मक दृष्टीकोन तयार करणे आणि तयार करणे यासाठी एकत्रित प्रयत्न करणे विकसनशील जगात जंगलतोड आणि जंगलाची नासधूस होण्यामुळे  त्यात कमी हवामान बदलांमध्ये शाश्वत वन व्यवस्थापन आणि संवर्धन पद्धतींचे महत्त्व यावर जोर देण्यात आला. यासह विकसनशील देशांना अतिरिक्त संसाधन प्रवाह प्रदान करण्याचा एक मार्ग म्हणून कार्बन उत्सर्जन समभागांकडे वाढीव लक्ष दिले गेले.

पर्यावरणीय टिकाव बाबत एशियानची घोषणा

संपादन

“पर्यावरण टिकाव बाबत एशियान घोषणापत्र” आणि “युएनएफसीसीला पक्षांच्या परिषदेच्या १३ व्या सत्रातील एशियानच्या घोषणेवर” आणि “सीएमपीच्या क्योतो प्रोटोकॉलच्या तिस-या सत्राच्या अधिवेशनावर” आसियान देश, इंडोनेशिया, मलेशिया, यांनी स्वाक्षरी केली. फिलीपिन्स, सिंगापूर आणि थायलंड नोव्हेंबर 2007 मध्ये सिंगापूरमध्ये एशियान समि येथे या घोषणांवर स्वाक्षरी करण्यात आली होती. टी. हायलाइट केलेले पर्यावरणीय पुढाकारांपैकी वन व्यवस्थापन, संसाधन संवर्धन आणि हवामानातील बदल कमी करणे. शिवाय, पर्यावरणास शाश्वत पद्धतींच्या वाटणी आणि प्रसारासाठी स्थानिक पातळीवर, प्रादेशिक, राष्ट्रीय आणि जागतिक पातळीवर काम करण्याची गरज यावर जोर देऊन हे पुढे गेले.

समुदाय आधारित वन व्यवस्थापन

संपादन

कम्युनिटी बेस्ड फॉरेस्ट मॅनेजमेंट (सीबीएफएम) ही एक योजना आहे. जी सरकारी वनसंस्था आणि स्थानिक समुदायाला अधोगतीकृत जंगलांचे पुनर्जन्म करण्यासाठी, जंगलतोड क्षेत्रांचे पुनरुत्पादन करण्यासाठी आणि हवामान बदलांस कारणीभूत असणाऱ्या कार्बन उत्सर्जन कमी करण्याच्या प्रयत्नात जोडते. ही भागीदारी केवळ पर्यावरणाला होणाऱ्या नुकसानाची दुरुस्तीच नव्हे तर बाधित भागाला आर्थिक आणि सामाजिक लाभ देण्याच्या उद्देशाने केली आहे.[११] तत्त्वतः, त्यांच्या जंगलांच्या व्यवस्थापन आणि संरक्षणामध्ये स्थानिक समुदायाचा सहभाग असण्याचे फायदे म्हणजे रोजगार उपलब्ध करून देणे आणि मजुरीवरील मजूर आणि अतिरिक्त शेती या दोन्हीकडून मिळणारे पूरक उत्पन्न जे पर्यावरणीय परिस्थिती सुधारताना आणि वातावरणाला कमी करणारी संपूर्ण स्थानिक अर्थव्यवस्था बळकट करेल. बदल म्हणूनच, सीबीएफएम यंत्रणेची अंमलबजावणी केल्यामुळे हवामानातील बदल कमी करतांना आणि क्षेत्रामध्ये जैवविविधता टिकवून ग्रामीण विकास होऊ शकतो. स्थानिक समुदाय सदस्यांना गुंतवून ठेवणे महत्त्वाचे आहे, त्यातील बरेच लोक स्वदेशी आहेत. बहुधा त्यांना स्थानिक पर्यावरणातील सखोल ज्ञान तसेच त्या परिसंस्थेचे जीवनचक्र कालांतराने ज्ञान असेल. त्यांचा सहभाग त्यांच्या सांस्कृतिक पद्धती अखंड राहतील याची खात्री करण्यास देखील मदत करते.

आर्बर डे फाउंडेशन

संपादन

१९व्या शतकातील पहिल्या आर्बर डे साजरीच्या शताब्दीच्या 1972 मध्ये स्थापना झालेल्या, फाउंडेशनने दहा लाखांहून अधिक सदस्य, समर्थक आणि मौल्यवान भागीदार असलेल्या वृक्ष लागवडीसाठी समर्पित सर्वात मोठी नानफा सदस्यता संस्था बनली आहे.[४६] ते कॅम्पस, कमी उत्पन्न असणारे समुदाय आणि इतर ठिकाणी नैसर्गिक आपत्तीने ग्रस्त अशा समुदायांच्या आसपास वृक्ष लागवड करण्यावर केंद्रित प्रकल्पांवर काम करतात.

ट्रिलियन वृक्ष मोहीम

संपादन

२०० war मध्ये युनायटेड नेशन्स एन्व्हायर्नमेन्ट प्रोग्रामने (यूएनईपी) ग्लोबल वार्मिंगच्या आव्हानांना, तसेच पाणीपुरवठ्यापासून जैवविविधतेच्या नुकसानापर्यंत टिकून राहण्याच्या आव्हानांना व्यापक प्रतिसाद म्हणून २०० B मध्ये तत्कालीन अब्ज वृक्ष मोहीम सुरू केली होती.[४७] 2007 मध्ये एक अब्ज झाडे लावणे हे त्याचे प्राथमिक लक्ष्य होते. केवळ एक वर्ष नंतर २०० 2008 मध्ये, मोहिमेचे उद्दीष्ट billion अब्ज झाडे केले गेले - हे लक्ष्य डिसेंबर २०० in मध्ये डेन्मार्कच्या कोपेनहेगन येथे आयोजित हवामान परिवर्तन परिषदेद्वारे होईल. परिषदेच्या तीन महिन्यांपूर्वी, लागवड केलेल्या 7 अब्ज वृक्षांचे चिन्ह ओलांडले गेले होते. डिसेंबर २०११ मध्ये, १२ अब्जाहून अधिक झाडे लावल्यानंतर, यूएनईपीने जर्मनीच्या म्युनिक येथे राहणा-या प्लॉट-फॉर-द-प्लॅनेट उपक्रमाला औपचारिकरित्या या कार्यक्रमाचे व्यवस्थापन दिले.[४८]

मेझॉन फंड (ब्राझील)

संपादन
चित्र:Deforestation Rates in the Amazon.png
Iमेझॉन मधील जंगलतोड कमी करण्याची चार वर्षांची योजना

जगातील जैविक विविधतेचा सर्वात मोठा राखीव असलेला .मेझॉन बेसिन हा ब्राझीलचा सर्वात मोठा बायोम आहे. Amazonमेझॉन बेसिन दक्षिण अमेरिकेच्या दोन पंचमांश भागाशी संबंधित आहे. अंदाजे सात दशलक्ष चौरस किलोमीटर क्षेत्रामध्ये या ग्रहावरील सर्वात मोठे हायड्रोग्राफिक नेटवर्क व्यापलेले आहे, ज्याद्वारे जगाच्या पृष्ठभागावरील ताजे पाण्याचे एक पाचवा भाग वाहते. वातावरणातील कार्बन डाय ऑक्साईडच्या पातळीत वाढ होण्यासाठी उपलब्ध झाडे कमी होत असल्याने change मेझॉनच्या रेन फॉरेस्ट मधील जंगलतोड हे हवामानातील बदलाचे एक प्रमुख कारण आहे.[४९]

मेझॉन फंडाचे उद्दीष्ट म्हणजे जंगलतोड रोखण्यासाठी, देखरेखीसाठी आणि लढाईसाठी तसेच reeमेझॉन बायोम मधील जंगलांच्या संरक्षणाकरिता आणि शाश्वत वापरास प्रोत्साहन देण्यासाठी डिक्री एनच्या अटींनुसार 6,527, दिनांक 1 ऑगस्ट, 2008.[५०] Amazonमेझॉन फंड खालील बाबींचे समर्थन करतो: सार्वजनिक वने आणि संरक्षित क्षेत्राचे व्यवस्थापन, पर्यावरणीय नियंत्रण, देखरेख आणि तपासणी, शाश्वत वन व्यवस्थापन, जंगलांच्या शाश्वत वापरासह तयार केलेली आर्थिक क्रियाकलाप, पर्यावरणीय आणि आर्थिक झोनिंग, प्रादेशिक व्यवस्था आणि कृषी नियमन, जतन आणि टिकाव जैवविविधतेचा वापर आणि जंगलतोड क्षेत्रांची पुनर्प्राप्ती. त्याशिवाय अमेझॉन फंड आपल्या ब्राझीलच्या अन्य बायोम आणि अन्य उष्णकटिबंधीय देशांच्या बायोममध्ये जंगलतोडीच्या देखरेखीसाठी आणि नियंत्रणासाठी प्रणालींच्या विकासास मदत करण्यासाठी आपल्या देणग्यापैकी 20% वापरू शकतो.

यू.एच.एन. गोल

संपादन

सन २०१ 2015 मध्ये यूएचएनने १ goals उद्दिष्टे विकसित केली ज्यामध्ये %०% लक्ष्य टिकाऊ वनीकरण व्यवस्थापन उद्दीष्टांशी थेट संबंध होते. शाश्वत वनीकरण व्यवस्थापन पद्धतींद्वारे ही उद्दीष्टे साध्य करण्यासाठी इतर देशांद्वारे धोरणात बदल आणि अंमलबजावणी करण्याचे उद्दीष्ट दर्शविते. विशेषतः एसएफएमशी सर्वाधिक संबंध असल्याचे दर्शविणारी उद्दिष्टे खालीलप्रमाणे आहेत: “टिकाऊ उपभोग आणि उत्पादन (एसडीजी 12), त्यानंतर जमीन (एसडीजी 15), शहरे (एसडीजी 11), असमानता (एसडीजी 10), आरोग्य आणि कल्याण (एसडीजी 3), भूक (एसडीजी 2) आणि गरीबी (एसडीजी 1). " [५१]

हे सुद्धा पहा

संपादन
  • कॅनडाचे बोरियल वन
  • मानवी आरोग्यावर ग्लोबल वार्मिंगचे परिणाम # वनराई
  • जंगलतोड आणि जंगलातील विघटन पासून उत्सर्जन कमी करणे

संदर्भ

संपादन
  1. ^ "Agriculture is the direct driver for worldwide deforestation". ScienceDaily (इंग्रजी भाषेत). 2018-04-29 रोजी पाहिले.
  2. ^ Starkel, Leszek (2018). "ROLE OF CLIMATIC AND ANTHROPOGENIC FACTORS ACCELERATING SOIL EROSION AND FLUVIAL ACTIVITY IN CENTRAL EUROPE" (PDF). Studia Quaternaria. 22.
  3. ^ a b Offiong, E. E.; Ita, P. B. (2012-01-01). "Climate change and agricultural production". Global Journal of Agricultural Sciences (इंग्रजी भाषेत). 11 (1): 25–31. doi:10.4314/gjass.v11i1.5. ISSN 1596-2903.
  4. ^ Oljirra, Alemayehu (2019-04-15). "The causes, consequences and remedies of deforestation in Ethiopia". Journal of Degraded and Mining Lands Management. 6 (3): 1747–1754. doi:10.15243/jdmlm.2019.063.1747.
  5. ^ Morton, D. C.; DeFries, R. S.; Shimabukuro, Y. E.; Anderson, L. O.; Arai, E.; del Bon Espirito-Santo, F.; Freitas, R.; Morisette, J. (2006-09-14). "Cropland expansion changes deforestation dynamics in the southern Brazilian Amazon". Proceedings of the National Academy of Sciences (इंग्रजी भाषेत). 103 (39): 14637–14641. Bibcode:2006PNAS..10314637M. doi:10.1073/pnas.0606377103. ISSN 0027-8424. PMC 1600012. PMID 16973742.
  6. ^ Macedo, Marcia N.; DeFries, Ruth S.; Morton, Douglas C.; Stickler, Claudia M.; Galford, Gillian L.; Shimabukuro, Yosio E. (2012-01-24). "Decoupling of deforestation and soy production in the southern Amazon during the late 2000s". Proceedings of the National Academy of Sciences (इंग्रजी भाषेत). 109 (4): 1341–1346. Bibcode:2012PNAS..109.1341M. doi:10.1073/pnas.1111374109. ISSN 0027-8424. PMC 3268292. PMID 22232692.
  7. ^ Silvério, Divino V.; Brando, Paulo M.; Macedo, Marcia N.; Beck, Pieter S. A.; Bustamante, Mercedes; Coe, Michael T. (October 2015). "Agricultural expansion dominates climate changes in southeastern Amazonia: the overlooked non-GHG forcing". Environmental Research Letters (इंग्रजी भाषेत). 10 (10): 104015. doi:10.1088/1748-9326/10/10/104015. ISSN 1748-9326.
  8. ^ Kovacic, Zora; Viteri Salazar, Oswaldo (April 2017). "The lose - lose predicament of deforestation through subsistence farming: Unpacking agricultural expansion in the Ecuadorian Amazon". Journal of Rural Studies. 51: 105–114. doi:10.1016/j.jrurstud.2017.02.002. ISSN 0743-0167.
  9. ^ Curtis, Philip G.; Slay, Christy M.; Harris, Nancy L.; Tyukavina, Alexandra; Hansen, Matthew C. (2018-09-14). "Classifying drivers of global forest loss". Science (इंग्रजी भाषेत). 361 (6407): 1108–1111. Bibcode:2018Sci...361.1108C. doi:10.1126/science.aau3445. ISSN 0036-8075. PMID 30213911.
  10. ^ Silvério, Divino V; Brando, Paulo M; Macedo, Marcia N; Beck, Pieter S A; Bustamante, Mercedes; Coe, Michael T (2015-10-01). "Agricultural expansion dominates climate changes in southeastern Amazonia: the overlooked non-GHG forcing". Environmental Research Letters. 10 (10): 104015. doi:10.1088/1748-9326/10/10/104015. ISSN 1748-9326.
  11. ^ a b c d e Singh, P (August 2008). "Exploring biodiversity and climate change benefits of community-based forest management". Global Environmental Change (इंग्रजी भाषेत). 18 (3): 468–478. doi:10.1016/j.gloenvcha.2008.04.006.
  12. ^ Glover, David; Onn, Lee Poh (April 2008). "The Environment, Climate Change and Natural Resources in Southeast Asia: Issues and Challenges". Asean Economic Bulletin. 25 (1): 1–6. doi:10.1355/AE25-1A.
  13. ^ "Study: Loss Of Genetic Diversity Threatens Species Diversity". Environmental News Network. 26 September 2007. 27 October 2014 रोजी पाहिले.
  14. ^ Rosendal, G. Kristin (February 1995). "The forest issue in post-UNCED international negotiations: conflicting interests and fora for reconciliation". Biodiversity and Conservation. 4 (1): 91–107. doi:10.1007/bf00115315. ISSN 0960-3115.
  15. ^ Rudel, Thomas K.; Meyfroidt, Patrick; Chazdon, Robin; Bongers, Frans; Sloan, Sean; Grau, H. Ricardo; Van Holt, Tracy; Schneider, Laura (January 2020). "Whither the forest transition? Climate change, policy responses, and redistributed forests in the twenty-first century". Ambio (इंग्रजी भाषेत). 49 (1): 74–84. doi:10.1007/s13280-018-01143-0. ISSN 0044-7447. PMC 6888783. PMID 30666613.
  16. ^ a b Thuiller, Wilfried (August 2007). "Climate change and the ecologist". Nature. 448 (7153): 550–552. doi:10.1038/448550a. ISSN 0028-0836. PMID 17671497.
  17. ^ "Carbon Dioxide Fertilization Greening Earth, Study Finds." NASA, 26 April 2014, Accessed 8 February 2018.
  18. ^ a b Malhi, Y., et al. “Climate Change, Deforestation, and the Fate of the Amazon.” Science, vol. 319, no. 5860, 11 Jan. 2008, pp. 169–172., doi:10.1126/science.1146961.
  19. ^ a b "Deforestation and climate change." GREENPEACE, Accessed 8 February 2018.
  20. ^ Rebecca, Lindsey (2007-03-30). "Tropical Deforestation : Feature Articles". earthobservatory.nasa.gov (इंग्रजी भाषेत). 2018-02-09 रोजी पाहिले.
  21. ^ "Deforestation of sandy soils a greater threat to climate change". YaleNews (इंग्रजी भाषेत). 2014-04-01. 2018-02-09 रोजी पाहिले.
  22. ^ Shukla, J.; Nobre, C.; Sellers, P. (1990-03-16). "Amazon Deforestation and Climate Change". Science (इंग्रजी भाषेत). 247 (4948): 1322–1325. Bibcode:1990Sci...247.1322S. doi:10.1126/science.247.4948.1322. ISSN 0036-8075. PMID 17843795. |hdl-access= requires |hdl= (सहाय्य)
  23. ^ "Effects of Deforestation | The Pachamama Alliance". www.pachamama.org (इंग्रजी भाषेत). 2020-03-27 रोजी पाहिले.
  24. ^ "AR4 Climate Change 2007: The Physical Science Basis — IPCC". 2020-03-16 रोजी पाहिले.
  25. ^ Kaimowitz, David (2018-03-26). "Why Forests? Why Now? The Science, Economics and Politics of Tropical Forests and Climate Change by Frances Seymour and Jonah Busch Centre for Global Development, Washington, DC, 2016 Pp. 429 + xiv. ISBN 978 1 933286 85 3". Asian-Pacific Economic Literature. 32 (1): 148–149. doi:10.1111/apel.12226. ISSN 0818-9935.
  26. ^ Pereira, Rodrigo; Zweede, Johan; Asner, Gregory P.; Keller, Michael (2001). "Forest canopy damage and recovery in reduced-impact and conventional selective logging in eastern Para, Brazil". Forest Ecology and Management. 168 (1–3): 77–89. doi:10.1016/s0378-1127(01)00732-0. ISSN 0378-1127.
  27. ^ Macpherson, Alexander J.; Schulze, Mark D.; Carter, Douglas R.; Vidal, Edson (November 2010). "A Model for comparing reduced impact logging with conventional logging for an Eastern Amazonian Forest". Forest Ecology and Management. 260 (11): 2010. doi:10.1016/j.foreco.2010.08.050. ISSN 0378-1127.
  28. ^ Mazzei, Lucas; Sist, Plinio; Ruschel, Ademir; Putz, Francis E.; Marco, Phidias; Pena, Wagner; Ferreira, Josué Evandro Ribeiro (2010). "Above-ground biomass dynamics after reduced-impact logging in the Eastern Amazon". Forest Ecology and Management. 259 (3): 367–373. doi:10.1016/j.foreco.2009.10.031. ISSN 0378-1127.
  29. ^ "Definition of Reforestation". Dictionary of Forestry. SAFnet Dictionary. 13 September 2008. 14 March 2012 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 22 October 2014 रोजी पाहिले.
  30. ^ "Tree Facts". NC State University. 28 October 2014 रोजी पाहिले.
  31. ^ Zomer, Robert J.; Trabucco, Antonio; Bossio, Deborah A.; Verchot, Louis V. (2008-06-01). "Climate change mitigation: A spatial analysis of global land suitability for clean development mechanism afforestation and reforestation". Agriculture, Ecosystems & Environment. International Agricultural Research and Climate Change: A Focus on Tropical Systems (इंग्रजी भाषेत). 126 (1): 67–80. doi:10.1016/j.agee.2008.01.014. ISSN 0167-8809.
  32. ^ Cunningham, S. C.; Mac Nally, R.; Baker, P. J.; Cavagnaro, T. R.; Beringer, J.; Thomson, J. R.; Thompson, R. M. (2015-07-01). "Balancing the environmental benefits of reforestation in agricultural regions". Perspectives in Plant Ecology, Evolution and Systematics (इंग्रजी भाषेत). 17 (4): 301–317. doi:10.1016/j.ppees.2015.06.001. ISSN 1433-8319.
  33. ^ Institute, Grantham Research (2012-11-29). "To what extent could planting trees help solve climate change?". the Guardian (इंग्रजी भाषेत). 2018-04-29 रोजी पाहिले.
  34. ^ Yang, Ling. "China to plant more trees in 2009". ChinaView. Xinhua News Agency. 23 October 2014 रोजी पाहिले.
  35. ^ Miyamoto, Asako (2008). The Influence of Forest Management on Landscape Structure in the Cool-Temperate Forest Region of Central Japan. pp. 248–256.
  36. ^ User, Super. "What is agroforestry?". www.aftaweb.org (इंग्रजी भाषेत). 2018-04-29 रोजी पाहिले.
  37. ^ Hoang, M. H., et al. "Benefit distribution across scales to reduce emissions from deforestation and forest degradation (REDD+) in Vietnam." Land Use Policy, vol 31, 6 Sept. 2011, pp. 48-60.
  38. ^ "Cattle ranching in the Amazon rainforest". www.fao.org. 2020-02-25 रोजी पाहिले.
  39. ^ Geist, Helmut (2001). "What Drives Tropical Deforestation?" (PDF). LUCC Report. 4. 2020-09-23 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 2020-07-18 रोजी पाहिले.
  40. ^ "Growth of Brazil's Beef Industry Fueling Fires Destroying Amazon Rainforest". KTLA (इंग्रजी भाषेत). 2019-08-23. 2020-02-25 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2020-02-25 रोजी पाहिले.
  41. ^ Sehgal, R. N. M. (2010-03-15). "Deforestation and avian infectious diseases". Journal of Experimental Biology (इंग्रजी भाषेत). 213 (6): 955–960. doi:10.1242/jeb.037663. ISSN 0022-0949. PMC 2829318. PMID 20190120.
  42. ^ Voldoire, A.; Royer, J. F. (July 2004). "Tropical deforestation and climate variability". Climate Dynamics (इंग्रजी भाषेत). 22 (8): 857–874. Bibcode:2004ClDy...22..857V. doi:10.1007/s00382-004-0423-z. ISSN 0930-7575.
  43. ^ Richards, Peter; VanWey, Leah (2015-07-04). "Where Deforestation Leads to Urbanization: How Resource Extraction Is Leading to Urban Growth in the Brazilian Amazon". Annals of the Association of American Geographers. 105 (4): 806–823. doi:10.1080/00045608.2015.1052337. ISSN 0004-5608. PMC 4789292. PMID 26985079.
  44. ^ Browder, John (2003). "The urban-rural interface: Urbanization and tropical forest cover change". Urban Ecosystems. 6: 21–41. doi:10.1023/A:1025962512653 – Kluwer Academic Publishers द्वारे.
  45. ^ "United Nations Framework Convention on Climate Change".
  46. ^ "About the Arbor Day Foundation". Arbor Day Foundation. 20 October 2014 रोजी पाहिले.
  47. ^ "Commit to Action - Join the Billion Tree Campaign!". UNEP. United Nations Environment Programme (UNEP). 15 December 2014 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 22 October 2014 रोजी पाहिले.
  48. ^ "UNEP Billion Tree Campaign Hands Over to the Young People of the Plant-for-the-Planet Foundation". UNEP. 2012-11-13 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 28 October 2014 रोजी पाहिले.
  49. ^ "Amazon Fund Activity Report 2013" (PDF). Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (IBGE). 2014-10-28 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित.
  50. ^ "Amazon Fund/Purposes and Management". Fundo Amizonia. Amazon Fund. 9 November 2014 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 19 October 2014 रोजी पाहिले.
  51. ^ "Sustainable development goals". 2016-10-03. doi:10.18356/dd3b2103-en. Cite journal requires |journal= (सहाय्य)
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=जंगलतोड_आणि_जागतिक_तापमान_वाढ&oldid=2496825" पासून हुडकले