अध्यापन

अध्यापन म्हणजे ‘शिकावयास प्रेरणा देणे’. शिक्षणाची व्याख्या आता अत्यंत व्यापक झाली आहे. अध्यापनाची व्याख्या, स्वरूप, अध्यापकाचे कार्य इ. विषयींच्या कल्पना प्राचीन काळापासून सतत बदलत आल्या आहेत. अर्थातच अध्यापन करणारा शिक्षक व शिकणारा विद्यार्थी यांना जोडणारी, अध्ययन हे फल असलेली आणि निवेदन, विवरण, चर्चा, मार्गदर्शन इत्यादींचा समावेश असलेली कृती म्हणजे अध्यापन. ज्या संस्कारांनी विद्यार्थ्याचे संपूर्ण व्यक्तिमत्त्व विकसित होते, त्या संस्काराला ‘शिक्षण’ हा शब्द लावतात. ज्ञानदानाच्या हेतूने माहितीचे पुंज विद्यार्थ्यांच्या हवाली करणे, संचित ज्ञान हेच काय ते ज्ञान व त्याचे रक्षण झाले पाहिजे, अशा कल्पना पूर्वी होत्या. उत्तरोत्तर या कल्पना बदलत गेल्या. यशस्वी अध्यापन म्हणजे विद्यार्थ्याला अधिक ज्ञान होणे आणि त्याची आकलनशक्ती वाढणे, काही नवीन शक्तिसामर्थ्य लाभल्याचा आनंद होणे आणि त्याच्या प्रतिसादातून नव्या अध्यापनाला गती मिळणे. संस्कारप्रदानाचे कार्य घरी, समाजात व शाळेत चालू असते; पण त्यात विशिष्ट पद्धत नसते व सहेतुक योजनाही नसते. हे ‘अनौपचारिक’ शिक्षण होय. पद्धतशीर व शिस्तबद्ध रीतीने संस्कार करण्यासाठी ‘शाळा’ या संस्थेची निर्मिती समाजाने केली .

दक्षिण भारतातील एका गावातील शिक्षण

pedagogía (es); Uppeldisfræði (is); pedagogi (ms); pedagogy (en-gb); Pädagogik (als); Педагогика (bg); Pedagogy (simple); 教育學 (zh-hk); Pedagogika (sk); Pedagogia (oc); Pedagogìa (eml); Педагогика (tg); Pedagogio (io); ສຶກສາສາດ (lo); 교육학 (ko); Педагогика (kk); pedagogio (eo); pedagogika (cs); Pedagogija (bs); Pedagogia (lld); pédagogie (fr); pedagogija (hr); ctuske (jbo); 教育学 (zh-my); παιδαγωγική (el); Pedagogy (en-ca); अध्यापन शास्त्र (mr); Pedagochía (an); Phương pháp giáo dục (vi); روزنپوهنه (ps); pedagoģija (lv); Opvoedkunde (af); педагогија (sr); pedagogie (ro); pedagogi (id); Pedagogia (pt-br); 教育学 (zh-sg); Pedagogik (lb); pedagogikk (nn); pedagogikk (nb); pedaqogika (az); pædagogik (da); Kasvatustiidüs (vro); pedagogiek (nl); pedagogiik (smn); pedagogy (en); بيداغوجيا (ar); Pedagogiezh (br); педагогіка (be); Pädagogik (de); 教育學 (yue); Педагогика (ky); Pedagogjie (fur); pedagogia (ca); Pedagogia (eu); Pedagogija (sh); pedagoxía (ast); педагогика (ru); педагогика (ba); शिक्षाशास्त्र (mai); pedagógia (hu); pedagogji (sq); علوم پرورشی (fa); 教育学 (zh); Pedagogy (fy); პედაგოგიკა (ka); 教育学 (ja); Pedagogia (ia); Pädagogik (gsw); pedagogiikka (fi); pedagogik (sv); פדגוגיה (he); педагогика (tt); ศึกษาศาสตร์ (th); शिक्षाशास्त्र (hi); 教育学 (wuu); pedagogihkka (se); Մանկավարժութիւն (hyw); Pedagogie (li); pedagoji (tr); கற்பித்தல் பணி (ta); pedagogia (it); pedagogia (pt); педагогіка (uk); پێداگۆجی (ckb); 教育學 (zh-mo); Pedagogika (uz); пэдагогіка (be-tarask); педагогија (sr-ec); शिक्षण विधि (ne); kasvatusteadus (et); մանկավարժություն (hy); pedagogija (sr-el); педагогија (mk); Kàu-io̍k-ha̍k (nan); Scolyince (wa); Edukologija (lt); Pedagogika (sl); Paedagogia (la); Pedagociye (diq); 教育学 (zh-cn); Pedagohiya (war); pedagogika (pl); ബോധനശാസ്ത്രം (ml); 教育學 (zh-tw); پرورش (mzn); 教育學 (zh-hant); Педаґоґіка (rue); Addysgeg (cy); pedagoxía (gl); ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰ (pa); 教育学 (zh-hans); oideolaíocht (ga) ciencia que estudia la educación (es); az oktatás tudománya (hu); навука пра выхаваньне і навучаньне чалавека (be-tarask); estudiu de la educación (ast); наука о воспитании и обучении человека (ru); शिकण्या-शिकवण्याच्या पध्दतींचा अभ्यास करणारे शास्त्र म्हणजेच अध्यापन शास्त्र होय. (mr); Bezeichnung für die wissenschaftliche Disziplin der Theorie und Praxis von Bildung und Erziehung (de); Studimi i edukimit (sq); علوم تربیتی (fa); disciplin der beskæftiger sig med opdragelsens, undervisningens og uddannelsens teori og praksis (da); शिक्षण विधिका प्रकार (ne); 教育に関する研究、または教育という事象を対象とする学問 (ja); тәрбиәләү һәм уҡытыу тураһындағы фән (ba); eğitim bilimi (tr); opetustiede (fi); study of education (en); fagområde knyttet til undervisning, oppdragelse, læring og utvikling (nb); 교육 활동을 효과적으로 수행하기 위해 익혀야 할 지식 (ko); disciplina che studia l'educazione e la formazione dell'uomo nella sua interezza (it); शिक्षण पभावित हो सकता है यदि... (hi); estudi de l'educació (ca); بیردۆز و کارپێکردنی پەروەردە (ckb); ciencia da educación (gl); scienco pri lernado kaj instruado (eo); pédagogie générales (fr); kajian pendidikan (ms) eğitim bilimi (tr); Pedagogikk (nb); opvoedkunde (nl); pendidikan (ms); Erziehungswissenschaft, Bildungswissenschaft (de); Edukimi (sq); البيداغوجيا, بيداغوجيه (ar); Știința educației (ro); Ugdymas, Pedagogika, Lavinimas (lt)

अध्यापन शास्त्र 

शिकण्या-शिकवण्याच्या पध्दतींचा अभ्यास करणारे शास्त्र म्हणजेच अध्यापन शास्त्र होय.
माध्यमे अपभारण करा
विकिपीडिया
प्रकार	branch of science, academic major
उपवर्ग	Geisteswissenschaft, शिक्षण
पासून वेगळे आहे	didactic method
अधिकार नियंत्रण  Q7922 जीएनडी ओळखण: 4044302-4
रिसोनेंटेर पेटस्केन सखोलीया चित्रित शोध

अध्यापनशास्त्रावरील पुस्तके

• अध्यापन आणि नवनिर्मिती (प्रवीण दवणे)
• अध्यापन : उपागम आणि कार्यानिती (कार्यनीती?) (सुनिता ढाके, स्वाती चव्हाण)
• अध्यापन का? कसे? (प्रकाशक -सरस्वती बुक कंपनी)
• अध्यापन गणिताचे (दोन भाग; अ.तु. मावळंकर, हे.चिं. प्रधान, र.म. भागवत)
• अध्यापनशास्त्र आणि पद्धती (म.बा. कुंडले)
• इंग्रजीचे अध्यापन (दिवाकर वेल्हाळ)
• उत्तम अध्यापनची रहस्ये (संपादित, मूळ इंग्रजी संपादक : डाॅ. श्रीमती विनय किरपाल; मराठी अनुवाद : डाॅ. संध्या काणे; संपादक : डाॅ. अशोक रा. केळकर)
• कथाकथनातून अध्यापन (अपर्णा निरगुडे, शामराव कराळे)
• कला अध्यापन (प्रा. जयप्रकाश जगताप)
• भूगोल : अध्ययन व अध्यापन (भा.गो. बापट)
• भूगोल अध्यापन (डॉ.विनया रणसिंग)
• मराठीचे अध्यापन (अकोलकर, पाटणकर)
• मराठीचे अध्यापन (प्रा. कल्याणी इंदूरकर)
• मराठीचे अध्यापन (डॉ. माधव पोतदार)
• मराठीच्या अध्यापनाची विचारसूत्रे (प्रा. सत्यवान मेश्राम)
• शैक्षणिक तत्त्वज्ञान (य.ज. धारूरकर)
• शैक्षणिक संघटना, प्रशासन व प्रश्न (भा.गो. बापट)
• साहित्य आस्वाद, अध्यापन आणि समीक्षा (डॉ. वा.पु. गिंडे)
• साहित्य आस्वाद, अध्यापन आणि समीक्षा (डॉ. वा.पु. गिंडे यांच्या निवडक लेखांचा संग्रह, संग्राहक - डॉ. सतीश बडवे)