सेंगोल

सेंगोल ( IAST:seṅgōl) हा सोन्याचा मुलामा असलेला चांदीचा राजदंड आहे, जो २०२३ मध्ये पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी भारताच्या नवीन संसद भवनात स्थापित केला होता हे मूलतः भारताचे पहिले पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांना, स्वातंत्र्याच्या पूर्वसंध्येला, 14 ऑगस्ट 1947 रोजी, अधेनाम मठातील पवित्र पुरुषांच्या शिष्टमंडळाने भेट दिले होते.

भारताच्या नवीन संसद भवनात स्थापित सेंगोल

इतिहास

प्राचीन काळी भारतात राजाचा राज्याभिषेक झाला तेव्हा औपचारिक राज्याभिषेकानंतर राजा राजदंड घेऊन सिंहासनावर बसत असे. गादीवर बसल्यावर ते म्हणायचे की आता मी राजा झाला आहे अदंड्योस्मि, अदंड्योस्मि, अदंड्यो (मी अदम्य आहे, मी अदम्य आहे); म्हणजे मला कोणी शिक्षा करू शकत नाही. तर जुनी पद्धत अशी होती की त्याच्या जवळ एक संन्यासी लंगोटी घालून उभा असायचा. त्याच्या हातात एक छोटी, पातळ पलाश काठी होती. तो राजावर तीनदा हल्ला करायचा आणि त्याला म्हणायचा, 'राजा! ही अदंड्योस्मि अदंड्योस्मि चुकीची आहे. दण्ड्योसि दण्ड्योसि दण्ड्योसि म्हणजे तुम्हाला शिक्षाही होऊ शकते.

मोदी

नवीन संसद भवनाच्या उद्घाटनावेळी, हिंदू प्रार्थना सह, मोदींनी नवीन संसद भवनात लोकसभा अध्यक्षांच्या खुर्चीजवळ सेंगोलची स्थापना केली.

2023 मध्ये पंतप्रधान मोदी हिंदू (अधिनाम) पुजाऱ्यांकडून 'सेंगोल' घेत आहेत

रचना

सेंगोल हा सोन्याचा मुलामा असलेला राजदंड आहे, सुमारे ५ फूट (१.५ मी) लांबीमध्ये. त्याच्या माथ्यावर नंदी कोरलेला आहे.

टीका

काही राजकीय विश्लेषकांनी असे नमूद केले आहे की सेंगोल हे राजेशाहीसाठी योग्य दैवी शक्तीचे प्रतीक आहे; जे लोकशाहीच्या संसदेत येत नाही. पुढे, इतरांनी नोंदवले आहे की सेंगोल हा भाजपचा हिंदू प्रतीकवादाला वैध करण्याचा प्रयत्न आहे.

न्यू यॉर्क टाईम्सच्या मते, नवीन भारतीय संसदेच्या उद्घाटनादरम्यान, हा राजदंड नवीन संसदेचा अर्थ अंतर्भूत करणारी एक महत्त्वाची वस्तू म्हणून उदयास आला - "केवळ भारताच्या वसाहतवादी भूतकाळातील अवशेष नष्ट करण्यासाठी नव्हे तर धर्मनिरपेक्षतेची जागा घेण्यासाठी त्यानंतर आलेले शासन."

हे सुद्धा पहा

• नवीन संसद भवन
• औपचारिक गदा