सुहेलदेव

सुहलदेव किंवा सुहेलदेव हे श्रावस्ती येथील एक महान राजा होते. त्यांनी १०३४ मध्ये बहराइच येथे गझनवीड सेनापती गाझी मियाँचा पराभव करून त्याला ठार मारले होते.

१७ व्या शतकातील पर्शियन भाषेतील ऐतिहासिक प्रणय मिरत-इ-मसुदीमध्ये त्यांचा उल्लेख आहे.

स्रोत

जहांगीर (१६०५ - १६२७)च्या कारकिर्दीत, अब्दुल-उर-रहमान चिश्ती यांनी तुर्किक सेनापती गाझी मियांच्या स्तुतीसाठी मिरत-इ-मसुदी ही पर्शियन हगिगोग्राफी लिहिली. मियांचे अस्तित्त्व अजिबात आहे की नाही याबद्दल शंका आहे, परंतु अर्ध-पौराणिक योद्धा-संत म्हणून सार्वजनिक स्मृतीमध्ये तो आधीपासूनच एक प्रमुख आदरणीय व्यक्तिमत्त्व आहे. चिस्तीने काल्पनिक भूतकाळाचा वापर करून या प्रक्रियेवर जोर दिला.

श्रावस्तीचा राजा मोरध्वज याचा ज्येष्ठ पुत्र आणि बहराइच प्रदेशातील मियांचा मुख्य विरोधी म्हणून सुहलदेवांचा उल्लेख त्याच इतिहासात आढळतो.

इतिहास

कथांच्या विविध आवृत्त्यांमध्ये, सुहलदेव वेगवेगळ्या नावांनी ओळखले जातात. त्यांना सक्करदेव, सुहिरध्वज, सुहृदिल, सुहृदल-धज, राय सुहृद देव, सुसज, सुहरदल, सोहिलदार, शहारदेव, सहरदेव, सुहर देव, सहरदेव, सुहेलदेव, सुहृदव, सोहल देव आणि सुहेलदेव अशी वेगवेगळी नावे आहेत. त्यांच्या अतुलनीय पराक्रमासाठी त्यांना इतिहासात खास स्थान आहे.

गाझी मियाँने त्याच्या सुरुवातीच्या आक्रमणांनंतर सात्रिख येथे आपली राजधानी स्थापन केली. नंतर स्थानिक राजाचा पराभव करण्यासाठी सैन्य पाठवले. बहराइचच्या स्थानिक राजाचा (ज्याने इतर हिंदू राजांसह एक संघही बनवला होता) आपल्या वडिलांच्या नेतृत्वाखाली पराभूत करूनही, त्याच्या राजवटीला राजांकडून सतत धोका होता. म्हणून, इ.स. १०३३ मध्ये, मियां स्वतः बहराइचमध्ये त्यांची प्रगती तपासण्यासाठी पोहोचला आणि सुहलदेवच्या आगमनापर्यंत, त्याच्या शत्रूंचा पुन्हा पराभव केला.

सुहलदेवच्या सैन्याने मियांच्या सैन्याचा पराभव केला. १५ जून १०३३ रोजी एकोणीस वर्षांचा मियाँ मारला गेला. त्याला बहराइचमध्ये एका जलाशयाच्या काठावर दफन करण्यात आले. इ.स. १०३५ मध्ये तेथे एक दर्गा बांधण्यात आली. मियाँचा सेनापती सय्यद इब्राहिम याने राजा सुहलदेव यांना मारले.

महाराजा सुहेलदेव स्मारक

१६ फेब्रुवारी २०२१ रोजी, महाराजा सुहेलदेव स्मारकाची पायाभरणी उत्तर प्रदेशातील बहराइच येथे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंगद्वारे करण्यात आली. ज्यामध्ये महाराजा सुहेलदेव यांच्या अश्वारूढ पुतळ्याची स्थापना समाविष्ट असेल. योगी आदित्यनाथ यांच्या नेतृत्वाखालील उत्तर प्रदेश सरकारने हा दिवस सुहेलदेवची जयंती म्हणून साजरा केला. एक अधिकृत नोट जाहीर करून असे नमूद केले की, "राजा सुहेलदेवने गझनवीड सेनापती गाझी सैय्यद सालार मसूद याला प्रसिद्ध युद्धात लढले, पराभूत केले आणि ठार केले. ही लढाई १०३३ मध्ये बहराइचमधील चित्तोरा तलावाचा किनाऱ्यावर झाली होती."

लोकप्रिय संस्कृतीत

• लिजंड ऑफ सुहेलदेव: द किंग हू सेव्ह्ड इंडिया, अमिश त्रिपाठी यांची कादंबरी, सुहलदेवच्या ऐतिहासिक कथेवर आधारित आहे.

हे सुद्धा पहा

• सुहेलदेव एसएफ एक्स्प्रेस, सुहेलदेवच्या नावावर असलेली पॅसेंजर ट्रेन
• बिजली पासी, एक महान राजा

संदर्भ