श्री छत्रपती शिवाजी महाविद्यालय उमरगा
श्री छत्रपती शिवाजी महाविद्यालय, उमरगा हे जून १९५९ मध्ये भारत शिक्षण संस्थेने स्थापन केलेले कला, वाणिज्य आणि विज्ञान महाविद्यालय आहे.
भारत शिक्षण संस्थेची स्थापना १९४१ साली स्वातंत्र्य पूर्व काळात राष्ट्रीय जनजागृतीच्या कार्यातून प्रेरणा घेऊन झाली. शिक्षण महर्षी तात्यारावजी मोरे (आबा) आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांनी एकत्रितपणे प्रयत्नांची शिकस्त करून अत्यंत प्रतिकूल परिस्थितीत या ग्रामीण भागातील नवीन पिढीच्या उद्धारासाठी शिक्षण संस्था उभी केली. तत्पश्चात आजपर्यंत भारत शिक्षण संस्थेची प्रगती सातत्याने होत आलेली आहे.
जून १९५९ मध्ये या संस्थेने श्री छत्रपती शिवाजी महाविद्यालयाची स्थापना केली. यामुळे ग्रामीण भागात उच्च शिक्षणाचा पाया रचला गेला. सद्यःस्थितीत या महाविद्यालयात संशोधन पदवीपर्यंत शिक्षण उपलब्ध आहे.
ह्या महाविद्यालयाची स्थापना सध्याच्या डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ, औरंगाबाद (पूर्वीचे मराठवाडा विद्यापीठ, औरंगाबाद) विद्यापीठाच्या स्थापनेनंतर लगेचच करण्यात आली असून विज्ञान विद्याशाखा सुरू करणारे जुन्या उस्मानाबाद जिल्ह्यातील हे पहिले महाविद्यालय होय. महाग विज्ञान विद्याशाखा ही एक मोठी अडचण होती, परंतु भारत शिक्षण संस्थेच्या सन्माननीय सदस्यांना सुरुवातीपासूनच विज्ञान शाखा सुरू करण्याचा ठाम निश्चय होता. छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या स्मरणार्थ या महाविद्यालयाला नाव देण्यात आले आहे.
महाविद्यालयातील प्राध्यापक विद्यार्थ्यांना ज्ञान, कौशल्ये देण्याचे काम अविरतपणे करत आहेत. विद्यार्थ्यांमधील संशोधक आणि अभ्यासू वृत्ती वर्धन करून नैतिक मूल्ये निर्माण करतात. कला, वाणिज्य आणि विज्ञान पदव्युत्तर अभ्यासक्रमांशिवाय, श्री छत्रपती शिवाजी महाविद्यालय दहा विषयांत पोस्ट ग्रॅज्युएट अभ्यासक्रम चालविते. यामध्ये मराठी, हिंदी, इंग्रजी, इतिहास, भूगोल, समाजशास्त्र, राजकीय शास्त्र या विषयावर एम.ए. एम. एससी. भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र आणि एम.कॉम. १९८२ पासून या सर्व पदवी अभ्यासक्रम स्व-अनुदानीत स्वरूपात आहेत. महाविद्यालयांमध्ये स्नातक अभ्यासक्रमासाठी जास्तीत जास्त वैकल्पिक विषय जोडलेले आहेत. उदा. बी.ए. साठी ८० वैकल्पिक विषय संयोग, बी.एससी. साठी १० वैकल्पिक विषय संयोग. बी.कॉम विद्यार्थ्यांसाठी ०६ व वैकल्पिक पर्यायांसह उपलब्ध आहेत. ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना विषय निवडीसाठी लवचिकता प्राप्त होते. महाविद्यालयाने स्नातक पातळीवर इलेक्ट्रॉनिक्स, औद्योगिक रसायनशास्त्र, संगणक विज्ञान, बी. सी. आयटी आणि बी.एससी. इन कम्प्यूटर सायन्स महाविद्यालयातून १० उपचारात्मक अभ्यासक्रम, २० ब्रिज कोर्स आणि विविध अल्पकालीन अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत.
महाविद्यालयाच्या स्थापनेपासून संशोधन केंद्रस्थानी आहे. महाविद्यालयामध्ये १५ संशोधन मार्गदर्शक, व चार विषयांमध्ये संशोधन केंद्र कार्यरत आहेत. आज पर्यंत १००+ विद्यार्थ्यांनी त्यांची पीएच डिग्री आणि ४५+ एम. फिल., डिग्री मिळवली आहे. महाविद्यालयातील अनेक प्राध्यापक विद्यापीठ अनुदान आयोग / डीएसटी अंतर्गत दीर्घ / लघू संशोधन प्रकल्पावर काम करत आहेत. महाविद्यालयाचे यशवंतराव चव्हाण मुक्त विद्यापीठ, नाशिक यांचे एक दूरस्थ शिक्षण केंद्र आहे.
दृष्टी
शिक्षणाद्वारे व्यापक विकास.
ध्येय
ग्रामीण भागातील शिक्षणाचा प्रसार करणे, मूल्ये आत्मसात करणे आणि विद्यार्थ्यांचे एकंदर व्यक्तिमत्त्व विकास करणे.
धोरणे
ग्रामीण युवक रोजगाराचा शोध घेण्यास सक्षम आहेत.
ग्रामीण युवक जबाबदार नागरिक बनविणे.
उज्ज्वल करिअरच्या संभावनांसाठी उत्कृष्ट विद्यार्थ्यांना आवश्यक संधींचा लाभ घेणे.
संस्थेतील सर्व स्रोत विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीसाठी मर्यादित करणे.
उद्दीष्टे
विद्यार्थ्यांमधील माणुसकी आणि राष्ट्रभक्तीचा प्रसार करणे.
नेतृत्व गुणांना प्रोत्साहन देणे.
विद्यार्थ्यांच्या मनात वेळ आणि शिस्तीचे महत्त्व अधोरेखित करणे.
विद्यार्थ्यांमध्ये सक्रीयता आणि बुद्धीवाद वाढविणे.
निःस्वार्थ बलिदान वृत्ती बळकट करणे.