स्कंध
स्कंध (संस्कृत) किंवा खंध (पाली) म्हणजे "ढीग, एकत्रीकरण, संकलन, गट" होय.[१]
| विविध भाषेत नाव स्कंध | |
|---|---|
| इंग्रजी | aggregate, mass, heap |
| पाली | खन्ध (khandha) |
| संस्कृत | स्कन्ध (skandha) |
| बंगाली | স্কন্ধ (skandha) |
| बर्मी |
साचा:My (साचा:IPA-my) |
| चीनी |
蘊(T) / 蕴(S) (pinyin: yùn) |
| जपानी |
五蘊 (rōmaji: go'un) |
| ख्मेर | បញ្ចក្ខន្ធ |
| कोरियन |
온 (RR: on) |
| शान |
साचा:My ([khan2 thaa2]) |
| तिबेटी |
ཕུང་པོ་ལྔ་ (phung po lnga) |
| थाई | ขันธ์ |
| व्हियेतनामी | Ngũ uẩn |
 | |
व्युत्पत्ती आणि अर्थ संपादन
स्कंध हा एक संस्कृत शब्द आहे. त्याचा अर्थ "लोक, संख्या, एकंदर" असा होतो, सामान्यतः शरीराच्या संदर्भात, धड, कणा, प्रायोगिकरीत्या दर्शविलेले सकल शरीर किंवा मोठ्या प्रमाणातील संवेदना.[१] बौद्ध धर्मात, स्कंध हा पाच समूहाच्या संकल्पना आसल्याचे सांगतो व एक संवेदनशील आणि मानसिक व शारीरिक अस्तित्व समजावून सांगतो..[२][३][४] पाच समुच्चय किंवा ढीग : स्वरूप (पदार्थ किंवा शरीराचे) (रूपा), संवेदना (किंवा भावना, स्वरूपात प्राप्त होतात) (वेदना), धारणा (वेदना), मानसिक क्रिया किंवा संरचना (सजीवता), आणि चेतना (विजयन).[५][६][७] स्कंद 'व्यक्ती किंवा व्यक्तीच्या' विचारांचे खंडन करते आणि बौद्ध धर्माच्या अतः किंवा अत शिक्षणाचा समावेश करते. या सर्व गोष्टी आणि प्राण स्वतः नसल्याचा दावा करतात.[३][८][९] बौद्ध धर्मातील निष्ठावान ज्ञानाचा एक भाग म्हणजे "अत". "पाच समुच्चय" सिद्धान्त म्हणजे "जीव" हा केवळ पाच तात्पुरत्या गोष्टींच्या समूहापासून बनलेला आहे, त्यातील प्रत्येक गोष्ट "मी नाही" आणि "नाही स्वतः" . प्रत्येक "स्कंद" पदार्था नसल्याने रिक्त असतो.[१०][११]
संदर्भ आणि नोंदी संपादन
- ^ a b Monier, Monier (1872). A Sanskrit-English Dictionary. Oxford University Press. pp. ११४१.
- ^ Robert E. Buswell Jr.; Donald S. Lopez Jr. (2013). The Princeton Dictionary of Buddhism. Princeton University Press. pp. 708, 721–723, 827–828. ISBN 978-1-4008-4805-8.
- ^ a b Peter Harvey (2013). An Introduction to Buddhism: Teachings, History and Practices, 2nd Edition. Cambridge University Press. pp. 55–59. ISBN 978-0-521-85942-4.
- ^ Steven M. Emmanuel (2015). A Companion to Buddhist Philosophy. John Wiley & Sons. pp. 193, 232–233, 421–425. ISBN 978-1-119-14466-3.
- ^ Steven M. Emmanuel (2015). A Companion to Buddhist Philosophy. John Wiley & Sons. pp. 587–588. ISBN 978-1-119-14466-3.
- ^ Skandha Encyclopædia Britannica (2013)
- ^ Karunamuni ND (May 2015). "The Five-Aggregate Model of the Mind". SAGE Open. 5 (2).
- ^ Charles S. Prebish (2010). Buddhism: A Modern Perspective. Penn State Press. pp. 32–33. ISBN 0-271-03803-9.
- ^ Bina Gupta (2012). An Introduction to Indian Philosophy: Perspectives on Reality, Knowledge, and Freedom. Routledge. pp. 90–91. ISBN 978-1-136-65310-0.
- ^ Johannes Bronkhorst (2009). Buddhist Teaching in India. Wisdom Publications. pp. 30–31. ISBN 978-0-86171-811-5.
- ^ Ven. Analayo, 2006, Satipatthana: The direct path to realization, Chapter 10, Dhammas: The Aggregates, Cambridge, UK: Windhorse.