शाक्य

शाक्य
	गौतम बुद्ध शाक्यमुनी यांना "शाक्यांतील सर्वात प्रसिद्ध शाक्य म्हणतात.
ठिकाण	उत्तर भारत
पूर्वज पासून	Ikshvaku, the grandson of Vivasvan (Surya)
मूळ स्थान	शाक्य
भाषा	पाली

शाक्य (साक्य^[१]^[२]^[३]) हे भारतीय उत्तर वैदिक काळातील क्षत्रिय कूळ होते. बौद्ध धम्मग्रंथ बुद्धवंश नुसार शाक्य हे इक्ष्वाकु कुलीन क्षत्रिय होते (१ मिलेनियम इ.स.पू.). शाक्य कुळाचे जीवनक्षेत्र मगधमध्ये (सध्याचे नेपाळ आणि उत्तर भारत येथे), हिमालयाजवळ होते.शाक्यांनी स्वतंत्र राज्य स्थापन केले. त्याला शाक्य गणराज्य म्हणून ओळखले जाई.^[४] त्याची राजधानी कपिलवस्तू होती. ती एकतर नेपाळच्या तिलाउरकोट येथे किंवा भारतातील आजच्या पिप्राहवा येथे असावी.

ज्यांची शिकवण बौद्ध धर्माचा पाया बनली तो गौतम बुद्ध (इ.स.पू. सहावे ते पाचवे शतक) हा सर्वात प्रसिद्ध शाक्य होता. त्याच्या पूर्वायुष्यात तो "सिद्धार्थ गौतम" आणि "शाक्यमुनी" (शाक्यांचे ऋषी) म्हणून परिचित होता त्याचे वडील शुद्धोधन हा शाक्यांचा सम्राट होता.

व्युत्पत्ती संपादन

काही विद्वानांचे म्हणणे आहे की शाक्य मध्य आशिया किंवा इराणमधील सिथियन (आर्य) होते आणि साक्य नावाच्या मूळचे नाव 'सिथियन' असे आहे, ज्याला भारतात साकस म्हणतात. ^[५] ^[६] चंद्र दास यांच्या मते, "शाक्य" हे नाव संस्कृत शब्द " साक्य " पासून आले आहे, ज्याचा अर्थ "जो सक्षम आहे". ^[७]

वर्तमान शाक्य समाज संपादन

 प्राचीन काळात विरूधक राजाने शाक्य गणराज्याचे पतन केल्यानंतर शाक्य जाति विस्थापित झाली,उत्तर प्रदेश व बिहार मध्ये शाक्य जातीचे लोक मोठ्या प्रमाणात आढळतात. शाक्य हे सूर्यवंशी इक्ष्वाकु कुलीन क्षत्रिय असून ते हिंदू धर्माचे व बौद्ध मताचे पालन करतात. शाक्य स्वतःला भगवान राम व भगवान बुद्धांचे वंशज मानतात.भूमिहार,राजपूत व यादव नंतर शाक्य ही महत्त्वाची जमीनदार जाति आहे. उत्तर प्रदेश व बिहारच्या राजकारणात शाक्य समाजाचे महत्त्वपूर्ण स्थान आहे. 
   राम मंदिर आंदोलनात महत्त्वाची भूमिका निभवणारे बाबा सत्यनारायण मौर्य, उत्तर प्रदेशचे उपमुख्यमंत्री केशव प्रसाद मौर्य भाजप नेते पन्नालाल शाक्य हे शाक्य समाजाचे काही महत्त्वपूर्ण लोक आहेत.

इतिहास संपादन

बौद्ध ग्रंथांची रचना संपादन

The words "Bu-dhe" and "Sa-kya-mu-nī" (Sage of the "Shakyas") in Brahmi script, on Ashoka's Rummindei Minor Pillar Edict (circa 250 BCE).

Bharhut inscription: Bhagavato Sakamunino Bodho ("The illumination of the Blessed Sakamuni"), circa 100 BCE.^[८]

Map of mahajanapadas with the Shakya Republic next to Shravasti and Kosala.

शाक्य प्रशासन संपादन

कोसला द्वारे संलग्नकरण संपादन

धर्म संपादन

वैदिक व बौद्ध

Procession of king Suddhodana from Kapilavastu, proceeding to meet his son the Buddha walking in mid-air (heads raised towards his path at the bottom of the panel), and to give him a Banyan tree (bottom left corner).^[९] Sanchi.

Ashoka's Mahabodhi Temple and Diamond throne in Bodh Gaya, built circa 250 BCE. The inscription between the Chaitya arches reads: "Bhagavato Sakamunino/ bodho" ie "The building round the Bodhi tree of the Holy Sakamuni (Shakyamuni)".^[१०] Bharhut frieze (circa 100 BCE).

हे सुद्धा पहा संपादन

संदर्भ संपादन

^ Mentioned for the first time in the Lumbini Edict of Ashoka, Hultzsch, E. /1925). Inscriptions of Asoka. Oxford: Clarendon Press, pp. 164–165
^ Per J. F. Fleet, "The Inscription on the Piprawa Vase", Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, in Pāli, "Sākiya" is used primarily to refer to people of Shakya in general; "Sakka", primarily to the Shakya country as well as to its noble families; and "Sakya", primarily to members of the Buddhist order.
^ Fleet, J. F. (1906). "The Inscription on the Piprawa Vase". The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland: 161. JSTOR 25210223.
^ Groeger, Herbert; Trenkler, Luigi (2005). "Zen and systemic therapy: Similarities, distinctions, possible contributions of Zen theory and Zen practice to systemic therapy" (PDF). Brief Strategic and Systematic Therapy European Review. 2: 2.
^ Jayarava Attwood, Possible Iranian Origins for the Śākyas and Aspects of Buddhism. Journal of the Oxford Centre for Buddhist Studies 2012 (3): 47-69
^ Christopher I. Beckwith, "Greek Buddha: Pyrrho's Encounter with Early Buddhism in Central Asia", 2016, pp 1-21
^ Chandra Das, Sarat (1997). A Tibetan-English Dictionary: With Sanskrit Synonyms. New Delhi: Asian Educational Services. p. 582. ISBN 81-206-0455-5.
^ Leoshko, Janice (2017). Sacred Traces: British Explorations of Buddhism in South Asia (इंग्रजी भाषेत). Routledge. p. 64. ISBN 9781351550307.
^ Marshall p.64
^ Luders, Heinrich (1963). Corpus Inscriptionum Indicarum Vol.2 Pt.2 Bharhut Inscriptions. p. 95.

ग्रंथसंग्रह संपादन

Buswell, Robert Jr; Lopez, Donald S. Jr., eds. (2013). "Śākya", in Princeton Dictionary of Buddhism. Princeton, NJ: Princeton University Press. p. 741. ISBN 9780691157863.CS1 maint: ref=harv (link) Buswell, Robert Jr; Lopez, Donald S. Jr., eds. (2013). "Śākya", in Princeton Dictionary of Buddhism. Princeton, NJ: Princeton University Press. p. 741. ISBN 9780691157863.CS1 maint: ref=harv (link) Buswell, Robert Jr; Lopez, Donald S. Jr., eds. (2013). "Śākya", in Princeton Dictionary of Buddhism. Princeton, NJ: Princeton University Press. p. 741. ISBN 9780691157863.CS1 maint: ref=harv (link)
र्हिस डेव्हिड्स, सीएएफ 1926. 'मॅन अ‍ॅज विलर' स्कूल ऑफ ओरिएंटल आणि आफ्रिकन स्टडीजचे बुलेटिन . 4: 29-44.
रेशीम, जोनाथन ए. २०० '' पुटेटिव्ह पर्शियन विकृती: संदर्भात झोरास्ट्रियनच्या जवळच्या नात्यातील लग्नाबद्दल भारतीय बौद्ध निषेध. ' स्कूल ऑफ ओरिएंटल आणि आफ्रिकन स्टडीजचे बुलेटिन, :१: पीपी – 43–-–6464.
व्हॅन जीएल, बी. इत्यादी . 2004. इ.स.पू. 50 S० नंतर हवामान बदल आणि सिथियन संस्कृतीचा विस्तार: पुरातत्त्व विज्ञानाची एक गृहीतक जर्नल . 31 (12) डिसेंबर: 1735-1742.
विट्झेल, मायकेल. 1997. वेदिक कॅननचा विकास आणि त्यातील शाळा: द सोशल अँड पॉलिटिकल मिलिऊ (मटेरियल ऑन वेदिक ,khās, 8) इनसाईड द टेक्स्ट्स, द मजल्यांच्या पलीकडे. वेदांच्या अभ्यासासाठी नवीन दृष्टिकोन . हाॅर्वर्ड ओरिएंटल मालिका. ऑपेरा मिनोरा, खंड 2 केंब्रिज 1997, 257-345

बाह्य दुवे संपादन

शाक्य जनपद नाणी

[1] Mentioned for the first time in the Lumbini Edict of Ashoka, Hultzsch, E. /1925). Inscriptions of Asoka. Oxford: Clarendon Press, pp. 164–165

[2] Per J. F. Fleet, "The Inscription on the Piprawa Vase", Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, in Pāli, "Sākiya" is used primarily to refer to people of Shakya in general; "Sakka", primarily to the Shakya country as well as to its noble families; and "Sakya", primarily to members of the Buddhist order.

[3] Fleet, J. F. (1906). "The Inscription on the Piprawa Vase". The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland: 161. JSTOR 25210223.

[4] Groeger, Herbert; Trenkler, Luigi (2005). "Zen and systemic therapy: Similarities, distinctions, possible contributions of Zen theory and Zen practice to systemic therapy" (PDF). Brief Strategic and Systematic Therapy European Review. 2: 2.

[5] Jayarava Attwood, Possible Iranian Origins for the Śākyas and Aspects of Buddhism. Journal of the Oxford Centre for Buddhist Studies 2012 (3): 47-69

[6] Christopher I. Beckwith, "Greek Buddha: Pyrrho's Encounter with Early Buddhism in Central Asia", 2016, pp 1-21

[7] Chandra Das, Sarat (1997). A Tibetan-English Dictionary: With Sanskrit Synonyms. New Delhi: Asian Educational Services. p. 582. ISBN 81-206-0455-5.

[JL-8] Leoshko, Janice (2017). Sacred Traces: British Explorations of Buddhism in South Asia (इंग्रजी भाषेत). Routledge. p. 64. ISBN 9781351550307.

[9] Marshall p.64

[10] Luders, Heinrich (1963). Corpus Inscriptionum Indicarum Vol.2 Pt.2 Bharhut Inscriptions. p. 95.

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

[६]

[७]

[८]

[९]

[१०]