बहावा

बहावा संपादन

बहावा
सुंदर फुललेला बहावा
बहाव्याच्या शेंगा
बहाव्याचा बहर
  • एक सुंदर वृक्ष म्हणून बहाव्याची सर्वत्र ख्याती आहे.
  • शास्त्रीय नाव: Cassia fistula L.
  • कुळ: Caesalpinaceae
  • मराठी नाव: बहावा, कर्णिकार.
  • संस्कृत नाव: आरग्वध
  • इंग्रजी नाव: Labernum
  • हिंदी नाव: अमलतास
  • बहावाचे शास्त्रीय नाव ‘कॅशिया फिस्टुला’ हे नाव त्याच्या शेंगेवरून पडले. फिस्टुला म्हणजे पोकळ नळी. या दंडगोलाकार लांबलचक शेंगेतला गाभुळलेल्या चिंचेसारखा गर माकडे, कोल्हे, अस्वले, पोपट आवडीने खातात.
  • वर्णन बहाव्याचा वृक्ष साधारण ८ ते १० मी. पर्यंत उंच वाढतो.
    पाने संयुक्तपर्णी समसंख्य असून ४ ते ८ पर्णिकांच्या जोड्या मिळून एक पान बनते. हिवाळ्यात वृक्ष पर्णहीन असतो.
    बहाव्याच्या अंगुराच्या झुपक्यासारख्या दिसणाऱ्या पिवळ्या फुलांचे सौंदर्य वेड लावणारे असते. फुलांच्या सोनेरी रंगामुळे हा वृक्ष 'Golden shower tree' म्हणून ओळखला जातो.
    बहाव्याचे फुलोरे अर्धा हात लांब आणि लोंबणारे असतात.
    फुलांच्या परागीभवनानंतर वाटोळ्या पण लांबलचक शेंगा तयार होतात. शेंगेत अनेक आडवे कप्पे असतात आणि प्रत्येक कप्प्यात मऊ गरात दडलेली एक बी असते.
  • उपयोग:
  1. कर्णिकाराच्या मोठ्या खोडापासून इमारती लाकूड मिळते.
  2. बहाव्याची साल कातडे कमावण्याच्या उपयोगी आहे.
  3. शेंगेतला गर सारक औषध म्हणून उपयोगी आहे, तसेच तंबाखूला स्वाद आणण्यासाठी गर वापरतात.
  4. जास्त पिवळेपणा असलेल्या काविळीत आधी दोन-तीन दिवस रोज सकाळी १५ ते २० मिलिलिटर तूप देऊन तिसऱ्या दिवशी रात्री जेवणानंतर आरग्वध (बहावा/ अमलताश)-मगज १५ ते २० ग्रॅम पाण्याबरोबर देतात. आरग्वधाचा मगज हा पदार्थ गाभुळेल्या चिंचेसारखा असतो. त्याच्या सेवनामुळे सौम्य जुलाब होऊन अन्नमार्गातले पित्त पडून जाते.

हे सुद्धा पहा संपादन