"चंद्रग्रहण" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
Luckas-bot (चर्चा | योगदान) छो r2.7.1) (सांगकाम्याने वाढविले: tt:Ай тотылу |
No edit summary |
||
ओळ २:
[[चित्र:Geometry_of_a_Lunar_Eclipse.svg|right|thumb|300px|चंद्रग्रहण]]
[[चित्र:Lunar eclipse optics.jpg|right|thumb|300px|चंद्रग्रहणाच्या वेळी चंद्र नारंगी दिसण्याचे प्रकाश परिवर्तन]]
जेव्हा [[पृथ्वी]] ही [[सूर्य]] व [[चंद्र|चंद्राच्या]] मध्ये येते, तेव्हा पृथ्वीची सावली चंद्रावर पडल्याने '''चंद्रग्रहण''' दिसते. चंद्रग्रहण ही एक पूर्णत वैज्ञानिक खगोलीय घटना आहे. चंद्रग्रहण साधारणपणे [[पौर्णिमा|पौर्णिमेच्या]] आसपास दिसते. चंद्रग्रहण प्रत्येक पौर्णिमेस लागत नाही, कारण चंद्रकक्षा व क्रांतिवृत समपातळीत नसून त्यांच्या पातळयांमध्ये ५
सुर्यप्रकाशामुळे पडणारी पृथ्वीची सावली प्रछाया व उपछाया अशी दोन प्रकारची असते. प्रछाया सावलीच्या मध्यभागी व उपछाया प्रछायेच्या भोवती असते. प्रछायेत सुर्यकिरणे अजिबात नसतात. उपछायेत मात्र सुर्यकिरण सुर्याच्या एका भागातून येतात.
ओळ १२:
== खग्रास चंद्रग्रहण ==
जेव्हा चंद्र (पृथ्वीवरुन पाहिले असता) पूर्णपणे पृथ्वीच्या सावलीत येतो त्यावेळ खग्रास चंद्रग्रहण होते.
खग्रास ग्रहणात पृथ्वीच्या दाट सावलीमध्ये शिरल्याने चंद्रावर सूर्यप्रकाश पडत नाही. परिणामी चंद्र पूर्णपणे काळा दिसला पाहिजे, असे वाटणे साहजिकच आहे. मात्र असे घडत नाही. पृथ्वीभोवती असलेल्या वातावरणामधून प्रकाशकिरण अपवíतत होऊन चंद्रावर पडतात. त्यातही लाल रंगाच्या प्रकाशकिरणाचे सर्वात जास्त अपवर्तन होत असल्याने अनेक ग्रहणांच्या वेळी चंद्र तांबूस दिसतो.
== खंडग्रास चंद्रग्रहण ==
जेव्हा चंद्राचा काही भाग (पृथ्वीवरुन पाहिले असता) पूर्णपणे पृथ्वीच्या सावलीत येतो त्यावेळ खंडग्रास चंद्रग्रहण होते.
== इतिहास ==
[[आर्यभट्ट (पहिला)]], [[वराहमिहीर]] आदी विद्वानांना ग्रहणाची शास्त्रीय कारणमीमांसा ज्ञात होती. ११ ऑगस्ट इ.स. ५१९चे कंकणाकृती सूर्यग्रहण पाहिल्याबद्दल आर्यभट्टाला काही काळ बहिष्काराला सामोरे जावे लागले होते. १८ वर्षे व १० दिवसांनी होणार्‍या ग्रहणांची एक श्रृंखला प्रदीर्घ काळ चालू राहते. या चक्रास खगोलशास्त्रज्ञ आज '''सॅरॉस चक्र''' म्हणतात.
=== ज्योतिष ===
चंद्रग्रहण विविध तत्त्वांच्या राशीतून, (जसे जलतत्त्वाच्या, अग्नितत्त्वाच्या वगैरे) निरनिराळी फले देते असे भारतीय [[ज्योतिष]] मानते.
== बाह्य दुवे ==
Line २१ ⟶ २७:
* {{संकेतस्थळ|http://mr.upakram.org/node/1888|उपक्रम - चंद्रग्रहण आणि सूर्यग्रहण|मराठी}}
* {{संकेतस्थळ|http://alienworlds.glam.ac.uk/lunarEclipse.html|ग्लॅमॉर्गन विद्यापीठाचे संकेतस्थळ - चंद्रग्रहणाविषयी अ‍ॅनिमेशनासहित माहिती|मराठी}}
* {{संकेतस्थळ|http://www.loksatta.com/index.php?option=com_content&view=article&id=162772:2011-06-10-11-34-04&catid=188:2009-08-13-19-26-05&Itemid=189|लोकसत्ता संकेतस्थळ - चंद्रग्रहणाच्या निमित्ताने...|मराठी}}
[[वर्ग:खगोलशास्त्र]]
| |||