"श्रीकृष्ण नारायण रातंजनकर" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

'''पंडित श्रीकृष्ण नारायण रतांजनकररातंजनकर ([[१ जानेवारी]] १९०० - [[१४ फेब्रुवारी]], १९७४)''' हे हिंदुस्तानी शास्त्रीय संगीताचे गाढे अभ्यासक, संगीत गुरू व आग्रा घराण्याचे गायक होते. विष्णू नारायण भातखंडे व बडोदा संस्थानाचे उस्ताद फैय्याझ खान यांचे ते अग्रतम शिष्य होत. त्यांनी लखनौच्या भातखंडे म्युझिक इन्स्टिट्यूट (भातखंडे संगीत संस्थान विश्व विद्यालय) चे मुख्याध्यापक पद कैक वर्षे भूषविले व संगीत क्षेत्रातील अनेक नामी मंडळींना प्रशिक्षण दिले.

त्यांचे वडील श्री नारायण गोविंद रतांजनकररातंजनकर हे ब्रिटिश राजवटीत पोलिस अधिकारी होते, तसेच उत्तम सतार वादकही होते. वयाच्या सातव्या वर्षी श्रीकृष्ण नारायण रतांजनकरांनीरातंजनकरांनी कारवारच्या पं. कृष्णम् भट्ट यांच्याकडे संगीताचे शिक्षण घेण्यास प्रारंभ केला. त्यांना ग्वाल्हेर घराण्याचे पं. अनंत मनोहर जोशी व नंतर आग्रा घराण्याचे उस्ताद फैय्याझ खान यांचेही मार्गदर्शन लाभले. किशोर वयातच त्यांनी अनेक संगीत परिषदांना आपली उपस्थिती लावली. इ. स. १९११ मध्ये त्यांनी गायक व संगीतज्ञ पं. विष्णू नारायण भातखंडे यांच्याकडून मार्गदर्शन घेण्यास सुरुवात केली व आजमितीला ते भातखंडे बुवांचे सर्वात ख्यातनाम शिष्य मानले जातात. इ. स. १९२६ मध्ये त्यांनी मुंबई विद्यापीठातून पदवी प्राप्त केली.

'''==सांगीतिक कारकीर्द'''==

पं. रतांजनकररातंजनकर हे अनेक वर्षे लखनौ येथील भातखंडे संगीत संस्थान विश्व विद्यालयाचे मुख्याध्यापक होते. (हीया संस्थासंस्थेचे अगोदरआधीचे नाव मॅरिस म्युझिक कॉलेज नावानेअसे प्रचलित होतीहोते. ) नंतर त्यांची मध्य प्रदेशातील खैरगढ येथील इंदिरा संगीत कला विश्व विद्यालयाचे उप-कुलपती म्हणून नियुक्ती झाली. तिथून त्यांना पुन्हा भातखंडे संगीत संस्थान विश्व विद्यालयाच्या मुख्याध्यापकपदी २ वर्षांसाठी आमंत्रित केले गेले. त्यांच्या शिष्यवर्गांत के. जी. गिंडे, चिदानंद नगरकर, व्ही. जी. जोग, दिनकर कैकिणी, शन्नो खुराणा, सुमती मुटाटकर, आचार्य प्रभाकर चिंचोरे, सी. आर. व्यास, पं. एस. सी. आर. भट्ट, चिन्मय लाहिरी व रोशनलाल (संगीत दिग्दर्शक) यांचा समावेश होतो.

त्यांनी आग्रा घराण्याच्या ध्रुपद व ख्याल शैलीतील अनेक रचना गायल्या. आपले उस्ताद भातखंडेबुवा यांप्रमाणेच त्यांनी ८०० पेक्षा जास्त चिजा रचल्या. या चिजा त्यांनी ''''सुजन'''' या टोपणनावाने ८००बांधल्या पेक्षा जास्त चिजा रचल्याहोत्या. त्यांचे शिष्य के. जी. गिंडे यांनी त्यांचीत्या कागदोपत्रीचिजांची पद्धतशीरपणे कागदोपत्री नोंद करून ठेवली आहे.

त्यांनी गीत मंजरीगीतमंजरी, तान संग्रहतानसंग्रह, संगीत शिक्षा, अभिनव गीत मंजरीगीतमंजरी यांसारखी अनेक पुस्तकेही प्रकाशित केलीलिहिली.

तसेच, मार्ग बिहाग, केदार बहार, सावनी केदार, सालग वराळी, यमनी बिलावल अशा नव्या रागांचीही रचना पं. रतांजनकरांनी रचनारातंजनकरांनी केली.

'''==पुरस्कार'''==

इ. स. १९५७ मध्ये पं. रतांजनकरांनारातंजनकरांना भारत सरकारने पद्म भूषणपद्मभूषण पुरस्काराने गौरविले. इ. स. १९६३ मध्ये संगीत नाटक अकादमीने त्यांच्या संगीत विश्वातील योगदान व जीवनकार्याबद्दल त्यांना ''''संगीत नाटक अकादमी फेलोशिप'''' देऊन सन्मानित केले.

[http://sangeetkendra.wordpress.com/2007/08/02/s-n-ratanjankar/ श्रीकृष्ण ना. रतांजनकररातंजनकर 'सुजन' (१९०० - १९७४) तीन ध्वनिफिती]

[http://courses.nus.edu.sg/course/ellpatke/Miscellany/ratanjankar.htm पं. रतांजनकरांच्यारातंजनकरांच्या ध्वनिमुद्रिकांची यादी]

[http://adagio.calarts.edu/~bansuri/pages/snratanjankar.html श्रीकृष्ण ना. रतांजनकररातंजनकर यांचे चरित्र]