"आई" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

 

आज वाशीम- अमरावती रेल्वे प्रवासात नरेंद्र नाईक यांचे आई (ललित) वाचले. वाचताना दंग झालो. आई विषयी कित्ती कित्ती भावुक होऊन लिहिले? यातून लेखकाच्या मनात  स्वतःच्या दिवंगत आई बद्दल किती‌, कशी अपार करूणा, ओढ, ऋजुता आहे. हे लक्षात येते. खरे म्हणजे ललित स्वरूपाचे कोणतेही लेखन लेखकाच्या जीवन दर्शनाचा कधी स्पष्ट तर  कधी अर्धस्पष्ट असा आत्माविष्कारच असतो. ती संधी या निमित्ताने नरेंद्र नाईकांनी नक्कीच घेतली असणार. ही विचारण्याची बाब नव्हे. आई म्हणजे विविध भाषा भगीनीच्या सहबंधातून सायासा प्रयासाने साकारलेला स्नेहपुर्ण सुवर्ण कुंभच साक्षात. वाचताना वेळोवेळी वाड़मय विश्वविख्यात ग्रेटेस्ट, गेय, गजबकार, कवीराज मानिक गोडघाटे उर्फ ग्रेसच्या लाघवी, लयदार, लौकिक अर्थाने ललित लेखाची उस्फुर्तपणे उजळणी करतो की, काय असे उगीच्या उगीच वाटते. पण... व्यक्त होताना ठिक ठिकाणी लेखक कधी हळवा झाला असणार, कधी अस्वस्थ झाला असणार, तर कधी कमालीचे चंचल झाला असणार. कथा, कादंबरी लिहिताना विविध पात्रांच्या माध्यमातून आपण जेंव्हा वेगवेगळे प्रसंग चितारतो; तेंव्हा त्या त्या प्रसंगातून व्यक्त होणारे भाव लेखक म्हणून आपल्याला भोगावे लागतात. हे कादंबरीकार म्हणून नरेंद्र नाईकांना ज्ञात आहे. मी या आधी लेखकाच्या कादंबऱ्या वाचल्या. त्यावर भाष्यही केले. शब्दाविष्काराची सुलभता, सुगमता हे तिथलं लेखकाचं एक खास वैशिष्टय होतं. इथे मात्र लेखक नरेंद्र नाईक यांनी  वेगळीच शैली आविष्कृत केली आहे. संस्कृत, प्राकृत, मराठी, हिंदी, फारसी, उर्दू अशा विविध भाषा भगिणींच्या हाती हात देऊन भाषेचे अनवट रंग उत्फूर्तपणे शब्दावकाशात मुक्त हस्ते उधळले आहेत. हे सर्व अथपासून इतिपर्यंत सहज करणे हे माझ्या सारख्याला कदापिही ना अवगत होणारी बाब आहे. ते लेखकांनी अगदी लीलया पार पाडलय. यासाठी लेखक नरेंद्र नाईक यांचे मनापासून कौतुकचं करावे लागेल. आईसाठी उपमा, उत्प्रेक्षा, रूपके, प्रतिमा, प्रतीके यांची अक्षरशः लयलूट केली आहे. केवळ पासष्ट पाने, त्यात आठ लेख आणि त्यातील आई विषयक विविध प्रकारची विधाने याची एखाद्या उत्सुक वाचकांने मोजदाद केली तर... तो थकल्या शिवाय राहणार नाही. आई विषयी आज पर्यंत अनेकांनी कथा, कविता, कादंबरी,  लेख यातून लिहिले आहे. पण नरेंद्र नाईकांची सर त्यापैंकी कोणालाही येणार नाही. एखादं दोन उदाहरणच घेऊ. पहा. कवी यशवंत म्हणतात,