मराठी विकिपीडिया

"सिंधु नदी" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

इतिहास न्याहाळा
← मागील फरकपुढील फरक →
Content deleted Content added
दृश्यविकिमजकूर
छो शुद्धलेखन — योग्य रकार (अधिक माहिती)
No edit summary
खूणपताका: मोबाईल संपादन मोबाईल वेब संपादन प्रगत मोबाईल संपादन
ओळ १:
{{माहितीचौकट नदी
| नदी_नाव = सिंधू
| नदी_चित्र = सिंधू_नदी.jpg
| नदी_चित्र_रुंदी =
| नदी_चित्र_शीर्षक = सिंधु नदीच्या पाकिस्तानातल्या पाणलोटक्षेत्राचे उपग्रहातून घेतलेले चित्र
| अन्य_नावे = {{lang-ur|دريائسِندھ}} (दर्या-ए-सिंध)<br>[[पंजाबी भाषा|पंजाबी]]: ਸਿੰਧ ਦਰਿਆ (सिंध दर्या)<br>[[सिंधी भाषा|सिंधी]]: سنڌو درياءَ (सिंधु दर्या)<br>{{lang-en|Indus River}}
| उगम_स्थान_नाव = [[मानसरोवर]], [[तिबेट]], [[चीन]]
| उगम_उंची_मी =
ओळ १७:
| तळटिपा =
}}
'''सिंधु नदी''' ही [[दक्षिण आशिया]]मधील एक प्रमुख [[नदी]] आहे. [[तिबेट]], [[भारत]] व [[पाकिस्तान|पाकिस्ताना]]तून वाहणारी प्रमुख [[नदी]] आहे.
 
'''सिंधु नदी''' ही [[दक्षिण आशिया]]मधील एक प्रमुख [[नदी]] आहे. [[तिबेट]], [[भारत]] व [[पाकिस्तान|पाकिस्ताना]]तून वाहणारी प्रमुख [[नदी]] आहे. [[तिबेट]]मध्ये झालेल्या उगमापासून ते भारतातील [[लडाख]] पर्यंत आणि नंतर पाकिस्तानमधून ही नदी वाहते.
 
[[इंग्रजी भाषा|इग्रजी भाषेत]] या नदीला इंडस (Indus) म्हणतात. [[सिंधु संस्कृती]]चा उगम याच नदीच्या किनाऱ्यांवर झाला आहे. [[हिंदू धर्म|हिंदू धर्मातील]] [[वेद]] सिंधू नदीच्या किनारी रचले गेले आहेत. ''हिंदू'' व ''[[हिंदुस्थान]]'' हे शब्द याच नदीवरून पडले आहेत. पाकिस्तानच्या [[सिंध]] प्रांताचे नाव सिंधू नदीवरूनच पडले आहे. सिंधू नदी भारतीय उपखंडातील सर्वात लांब नदी आहे.
 
सिंधूच्या पाच उपनद्या आहेत. त्यांची नावे : वितस्ता (झेलम), [[चंद्रभागा]], इरावती, विपाशा (बियास), शतद्रू (सतलज). यांतील सतलज सर्वात मोठी उपनदी आहे. या नदीवर [[भाक्रा-नांगल]] धरण आहे. या धरणामुळे [[पंजाब]]च्या शेतीला आणि विद्युत परियोजनांना खूप मदत मिळाली आहे. त्यामुळे पंजाब ([[भारत]]) आणि [[हिमाचल प्रदेश]] मध्ये शेती ने तेथील चेहरा मोहराच बदलला. वितस्ता (झेलम) नदीच्या काठावर [[जम्मू आणि काश्मिर]]ची राजधानी [[श्रीनगर]] स्थित आहे.
सिंध नदी [[उत्तर भारत|उत्तर भारतातील]] तीन मोठ्या नदींपैकी एक आहे. याचा उगम बृहद [[हिमालय|हिमालयामध्ये]] [[कैलास]]हून. ५ किमी उत्तरेस सेंगेखबबच्या स्रोतांमध्ये आहे. आपल्या उगम स्थानातून निघून [[तिबेट]] पठाराच्या रूंद घाटातून काश्मिरच्या सीमेला पार करून, पाकिस्तानातील वाळवंटी आणि सिंचनाखालील भूभागातून वाहत, [[कराची]]च्या दक्षिणेकडील [[अरबी समुद्र|अरबीसमुद्राला]] मिळते . याची पूर्ण लांबी सुमारे २००० किमी आहे. [[बलुचिस्तान]]मध्ये खाइताशो गावाच्याजवळ हे [[जास्कर]] पर्वतरांगाना(पर्वतराजीला) पार करत १०,००० फुटापेक्षा जास्त खोल महाखड्डयामध्ये, जो जगातील मोठ्या खड्डयांपैकी एक आहे त्यात वाहते. जेथे ही [[गिलगिट नदी]]ला मिळते आणि तेथे ही एक वक्र बनवत दक्षिण पश्चिम दिशेस वाकते. [[अटक]]मध्ये हे मैदानात पोहचून काबूल नदीला मिळते. सिंध नदी पहिले आपल्या वर्तमान मुहानेतून ७० किलोमीटर पूर्वेला [[कच्छ]]च्या रणात विलीन होऊन जाते परंतु रण भरल्यामुळे नदीचा मुहाना आता पश्चिमेला सरकला आहे.
 
[[बलुचिस्तान]]मध्ये खाइताशो गावाच्याजवळ हे [[जास्कर]] पर्वतरांगाना(पर्वतराजीला) पार करत १०,००० फुटापेक्षा जास्त खोल महाखड्डयामध्ये, जो जगातील मोठ्या खड्ड्यांपैकी एक आहे त्यात वाहते. जेथे ही [[गिलगिट नदी]]ला मिळते आणि तेथे ही एक वक्र बनवत दक्षिण पश्चिम दिशेस वाकते. [[अटक]]मध्ये हे मैदानात पोहचून काबूल नदीला मिळते. सिंधु नदी पहिले आपल्या वर्तमान मुहानेतून ७० किलोमीटर पूर्वेला [[कच्छ]]च्या रणात विलीन होऊन जाते परंतु रण भरल्यामुळे नदीचा मुहाना आता पश्चिमेला सरकला आहे.
झेलम , चिनाब, रावी (परुष्णी), बियास आणि सतलज सिंधू नदीच्या प्रमुख उपनद्या आहेत. याच्या व्यतिरिक्त गिलगिट, [[काबूल]], स्वात, कुर्रम, टोची, गोमल, संगर इत्यादी अन्य उपनद्या आहेत. [[मार्च]]मध्ये बर्फ वितळल्यामुळे यात अचानक भयंकर पूर येतात. पावसाळ्यात मोसमी वाऱ्यामुळे पाण्याची पातळी वाढते. [[सप्टेंबर]]मध्ये पाण्याची पातळी कमी होते आणि हिवाळ्यापर्यंत कमीच असते. सतलज आणि सिंधूच्या संगमाजवळ सिंधूचे पाणी मोठ्या प्रमाणावर सिंचनासाठी प्रयुक्त होते. सन १९३२ मध्ये सक्खरमध्ये सिंधू नदीवर लॉयड बंधारा बनला आहे ज्या द्वारे ५० लाख एकर जमिनीचे सिंचन केले जाते. जेथे जेथे सिंधू नदीचे पाणी सिंचनासाठी उपलब्ध आहे तेथे [[गहू|गव्हाची]] [[शेती]] प्रामुख्याने होते. आणि त्या व्यतिरिक्त [[कापूस]] आणि अन्य धान्याची ही शेती होते तसेच जनावरांसाठी गायरान होते. [[हैदराबाद]] (सिंध)च्या पुढे नदी ३,०० वर्ग किमीचा बनवते. [[गाद]] आणि नदीने मार्ग बदलल्यामुळे नदीत नौकानयन धोकादायक आहे. ▼
 
▲झेलम , चिनाब, रावी (परुष्णी), बियास आणि सतलज सिंधू नदीच्या प्रमुख उपनद्या आहेत. याच्या व्यतिरिक्त गिलगिट, [[काबूल]], स्वात, कुर्रम, टोची, गोमल, संगर इत्यादी अन्य उपनद्या आहेत. [[मार्च]]मध्ये बर्फ वितळल्यामुळे यात अचानक भयंकर पूर येतात. पावसाळ्यात मोसमी वाऱ्यामुळे पाण्याची पातळी वाढते. [[सप्टेंबर]]मध्ये पाण्याची पातळी कमी होते आणि हिवाळ्यापर्यंत कमीच असते. सतलज आणि सिंधूच्या संगमाजवळ सिंधूचे पाणी मोठ्या प्रमाणावर सिंचनासाठी प्रयुक्त होते. सन १९३२ मध्ये सक्खरमध्ये सिंधू नदीवर लॉयड बंधारा बनला आहे ज्या द्वारे ५० लाख एकर जमिनीचे सिंचन केले जाते. जेथे जेथे सिंधू नदीचे पाणी सिंचनासाठी उपलब्ध आहे तेथे [[गहू|गव्हाची]] [[शेती]] प्रामुख्याने होते. आणि त्या व्यतिरिक्त [[कापूस]] आणि अन्य धान्याची ही शेती होते तसेच जनावरांसाठी गायरान होते. [[हैदराबाद]] (सिंध)च्या पुढे नदी ३,०० वर्ग किमीचा बनवते. [[गाद]] आणि नदीने मार्ग बदलल्यामुळे नदीत नौकानयन धोकादायक आहे.
सिंधू खोरे संस्कृती (३३००-१७०० इ. स.पू.)जगाच्या प्राचीन नद्यांच्या खोऱ्यातील संस्कृतीपैकी एक प्रमुख संस्कृती होती.
 
==उपनद्या==▼
भूगोल
 
[[लेह]]जवळ सिंधू नदी, [[लद्दाख]],भारत
▲ उपनद्या
बियास नदी
चिनाब नदी
Line ५४ ⟶ ५०:
झॉब नदी
 
परिचय
[[वर्ग:भारतातील नद्या]]
[[वर्ग:तिबेटमधील नदयानद्या]]
[[वर्ग:पाकिस्तानातील नद्या]]
[[वर्ग:संदर्भ नसलेली पाने]]
सिंधू नदी भारतीय उपखंडातील सर्वात लांब नदी आहे.
"https://mr.wikipedia.org/wiki/सिंधु_नदी" पासून हुडकले