"आम्ल पृथक्करण स्थिरांक" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

'''{{लेखनाव}}''' <ref group="श">{{लेखनाव}} - ({{lang-en|Acid dissociation constant}} - ॲसिड डिसोसिएशन कॉन्स्टन्ट)</ref>, K_a, (किंवा आम्लता स्थिरांक) हे द्रावणातील आम्लाच्या शक्तीचे संख्यात्मक एकक आहे. प्रत्येक आम्लाला वेगवेगळा K_a असतो. तो आम्ल-अल्कली यांच्या संदर्भातील रासायनिक अभिक्रियांमध्ये समतोलता स्थिरांक असतो. K_a ची किंमत जितकी अधिक, तितके द्रावणातील रेणूंच्या पृथक्करणाचे प्रमाण अधिक व आम्लही तितकेच अधिक शक्तिशाली होते. अशाप्रकारे शक्तिशाली आम्लाला आपल्याजवळचे उदजन अयन काढून टाकायचे असतात.

जेथे HA या सामान्य आम्लाचे A⁻ व H⁺ मध्ये विघटन होते. A⁻ हा आम्लापासून मिळणारा ऋण अयन (किंवा संयुग्म आम्लारी<ref group="श">संयुग्म आम्लारी - ({{lang-en|Conjugate base}} - कॉन्जुगेट बेस)</ref>) आहे व H⁺ हा धन हायड्रोजन अयन किंवा प्रोटॉन आहे. हा पाण्यात केलेल्या द्रावणात पाण्याच्या रेणूसह हायड्रॉनियम हा धन आयन तयार करतो. चित्रात दाखवेल्या उदाहरणामध्ये [[ॲसेटिक आम्ल]] हे वरील सूत्रातील HA च्याHAच्या जागी असून A⁻ हे [[ॲसिटेट]] अयनाच्या किंवा संयुग्म आम्लारीच्या जागी आहे. HA, A⁻ व H⁺ या रसायनशास्त्रीय प्रकारांचे जेव्हा विशिष्ट काळात तीव्रता बदलत नाही तेव्हा ते संतुलित असल्याचे मानले जाते. प्रुथक्करण स्थिरांक हा संतुलनाच्या वेळी असलेल्या HA, A⁻ व H⁺ या रसायनशास्त्रीय प्रकारांचा भागाकर म्हणून मांडला जातो. त्याचे एकक मोल प्रतिलिटर हे आहे.

p''K''_aची किंमत जितकी जास्त तितके त्या द्रावणाचे कोणत्याही pH मध्ये पृथक्करण कमी होते व ते आम्ल अधिक दुर्बल होते. दुर्बल आम्लाचा p''K''_a हा अंदाजे -२ ते १२ च्या१२च्या दरम्यान असतो. शक्तिशाली आम्लाचा p''K''_a हा -२ पेक्षा कमी असतो. तो इतका कमी असतो की पृथक्करण न झालेल्या आम्लाच्या रेणूंचे मापन करणे अशक्यच होते. त्यामुळे शक्तिशाली आम्लांच्या p''K''_a चे मापन अरण्यासाठी गणितीय सूत्रे किंवा सिद्धांत तसेच पृथक्करण स्थिरांक कमी असलेल्या [[ॲसिटोनायट्राइल]] व [[डायमिथाईलसल्फॉक्साईड]] सारख्या अजलीय द्रावणांचा वापर करावा लागतो.