"उत्प्रेरक" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

[[पेशी|पेशीमध्ये]] सर्व चयापचय प्रक्रियांना [[सजीव|सजीवांच्या]] [[शरीर|शरीरात]] निर्माण होणारे द्रव्य उत्प्रेरकाच्या मदतीने [[रासायनिक प्रतिक्रिया|रासायनिक]] अभिक्रिया वाढवणे आवश्यक आहे जेणेकरुनजेणेकरून [[जीवन]] टिकवून ठेवण्यासाठी पुरेसा वेगाचा दर येऊ शकतात. चयापचय क्रिया या उत्प्रेराकांवर अवलंबून असतात. एन्झाईम्सचा अभ्यास याला '''एन्जोमॉलॉजी''' असे म्हणतात आणि '''स्यूडोनॅझिम''' विश्लेषणाचे एक नवीन क्षेत्र अलीकडेच वाढले आहे, उत्क्रांतीच्या वेळी काही एन्झाइम्सने जैविक उत्प्रेरकाचा वापर करण्याची क्षमता गमावली आहे विशेषता त्यांच्या '''अमीनो एसिड''' अनुक्रमांमधील प्रतिबिंबित होतात आणि असामान्य '''<nowiki/>'स्यूडोकॅटॅटिक' गुणधर्म'''. एडवर्ड बाचनेरने(Eduard Buchner)१९७९ मध्ये खमीरच्या अर्कांचा अभ्यास केला[[बर्लिन|. बर्लि]][[विद्यापीठ|न विद्यापीठा]]<nowiki/>त त्यांनी केलेल्या संशोधनामध्ये त्यांनी हे निष्कर्ष काढले की खनिज पदार्थांद्वारे खनिज निष्कर्ष काढला जात असला तरीही या मिश्रणामध्ये जिवंत खत पेशी नसतात. त्यांनी सॅक्रोझ '''"झिमेझ"(zymase)''' च्या आंबायला ठेवावा याबद्दल <u>'''एन्झाइम्स'''</u> असे नाव दिले.१९०७ मध्ये "सेल फ्री फ्रिमेंटेशनची शोध" यासाठी त्यांना रसायनशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार मिळाला. एन्झाइम हे सहसा ते करत असलेल्या कृतीनुसारच नामांकित केले जातात(उदा. लॅक्टोज असे एंझाइम असते जे लॅक्तोज वर काम करते )

१९०० च्या सुरुवातीससुरूवातीस अद्यापही एन्झाईम्सची जैवरासायनिक ओळख अज्ञात आहे. अनेक शास्त्रज्ञांनी असे निरीक्षण केले की एन्झायमिक क्रियाकलाप प्रथिनेशी संबंधित होते, परंतु इतर (जसे नोबेल पुरस्कार विजेत्या रिचर्ड विल्स्टेट्टर) म्हणत होते की प्रथिने केवळ खरे एन्झाईम्ससाठी वाहक होते आणि प्रति प्रोटीन उत्प्रेरकाच्या साहाय्याने शस्त्रक्रिया करून घेण्यास असमर्थ होते.१९२६ मध्ये, जेम्स बी. सुमनर यांनी दाखवून दिले की एंझाइम '''उरीएज (urease)''' शुद्ध प्रोटीन होते आणि त्यास स्फूर्ती दिली .१९३७ मध्ये त्यांनी एन्जाइम कॅटॅलेझसाठीदेखील योगदान केले. निष्कर्षापर्यंत हि शुद्ध प्रथिने, <u>जॉन हॉवर्ड नॉर्थोप</u> आणि <u>वेन्डेल मेरिडिथ स्टॅन्ले</u> यांनी निश्चितपणे दाखवून दिले की पाचन विषाणू '''पेप्सीन''' (१९३०), '''ट्रीपसीन''' ,'''कायमोत्रीप्सीन''' यासाठी कारणीभूत आहेत'''.'''

सजीवांच्या शरीरात निर्माण होणारे द्रव्य क्रियाकलाप सुरुवातीलासुरूवातीला तापमान (Q10 सहगुणक) सह वाढते, जोपर्यंत सजीवांच्या शरीरात निर्माण होणाऱ्या पदार्थांची रचना उलगडत नाही (डिनटिबेशन), ज्यामुळे मध्यवर्ती तपमानावर प्रतिक्रिया चांगली होते. प्रथिने संरचना / एन्झाइम्स साधारणपणे गोलाकार प्रथिने असतात, एकट्या किंवा मोठ्या कॉम्प्लेक्समध्ये कार्य करतात. अमीनो असिडचा (amino acids) क्रम संरचना दर्शवते जे त्यामधून एंझाइमचे उत्प्रेरक क्रियाकलाप निर्धारित करते.

१९५८ मध्ये '''डॅनियल कोशलॅंडने''' लॉक आणि की मॉडेलमध्ये सुधारणा करण्यास सुचना दिली कारण पाणथळ हे लॅक्स्चबल स्ट्रक्चर्स नसले तरी सब्सट्रेटच्या आदान-प्रदानामुळे सक्रिय साइट सतत बदलली जाते कारण सब्सट्रेट एनझिमशी संवाद साधत असे. परिणामी, थर केवळ एका कठोर सक्रिय साइटवर बद्ध नाही; सक्रिय साइट बनविणाऱ्या अमीनो आम्ल साइड-चेन तंतोतंत पोझिशन्स मध्ये ढकलले जातात जे त्याच्या उत्प्रेरक कार्यासाठी एंजाइम कार्यान्वित करते. काही प्रकरणांमध्ये, जसे की ग्लिसॉइडिझस, सब्सट्रेट रेणू देखील सक्रिय साइटमध्ये प्रवेश करते तसे आकार बदलत असतो. सब्सट्रेट पूर्णपणे बद्ध होईपर्यंत क्रियाशील साइट बदलत राहते, त्याक्षणी अंतिम आकार आणि शुल्क वितरण निर्धारित केले जाते.

उत्प्रेरके हे विविध पध्दतींमध्येपद्धतींमध्ये प्रतिक्रियांची गती वाढवतात, ज्यापैकी सर्व सक्रियकरण ऊर्जा कमी करतात (ΔG ‡, गिब्स मुक्त ऊर्जा).