"अवेस्ता" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
छो Pywikibot 3.0-dev |
छो शुद्धलेखन सदस्य:Usernamekiran/typos व तांत्रिक बदल |
||
ओळ ७:
पूर्वकाळी व विशेषत: अकिमेनियन राजांच्या अंमलाखाली या धर्मग्रंथाचे रक्षण मोठ्या आस्थेने होत होते. झोरोआस्टरचा सहाय्यक जो विष्तास्प राजा त्याने अवेस्ता ग्रंथ सोनेरी अक्षरांत लिहून काढवून तो ग्रंथ पर्सेपोलीस येथील आपल्या दफ्तरकचेरीत ठेवला होता असे टबरीने म्हटले आहे, व डिनकर्त ग्रंथावरूनही हीच गोष्ट दिसून येते. या ग्रंथाची दुसरी एक सोन्याच्या विटांवर कोरलेली १२०० प्रकरणात्मक प्रत समरकंदमधील अग्यारी (अग्निगृह) मधील खास खजिन्यांत ठेवली होती असें शात्रोइहा-इ ऐरान या पहलवी ग्रंथावरून समजते. पण या दोन प्रतींचा अलेक्झांडरच्या स्वारीमध्ये ज्यावेळीं पर्सेपोलीस व समरकंद हे ग्रीकांच्या हाती आले त्यावेळी नाश झाला.
[[अलेक्झांडर]]च्या मागून [[सेल्युकस]]च्या अंमलाखाली व पार्थियन अमदानींताहि, अवेस्ता ग्रंथाचा पुष्कळ भाग नामशेष झाला. तथापि अशा हालाखीच्या स्थितींतहि अवेस्ताचा बराच भाग शिल्लक होता व काही भाग पारशी उपाध्यायांच्या तोंडात शतकाच्या प्रारंभी शिल्लक राहिलेल्या अवेस्ता ग्रंथाचें एकीकरण करण्याचा प्रयत्‍न झाला. वष्कश राजानें उपलब्ध अवेस्ता ग्रंथ लिहून काढण्यांत यावे, अशी आज्ञा जाहीर केली. सस्सानियन घराण्याच्या संस्थापकाने हीच परंपरा सुरू ठेवली. त्यामुळे या एकत्रीकरणाच्या प्रश्नाला चालना मिळाली व दुसऱ्या शापूरच्या कारकीर्दीत (३०९-३८०) आदरबाद मारसपंद या मुख्य प्रधानाच्या देखरेखीखाली या उपलब्ध ग्रंथाने एकत्रीकरण झाले; व हा तयार झालेला ग्रंथ प्रमाण ग्रंथ म्हणून मानण्यांत येऊं लागला. पण अलेक्झांडरच्या स्वारीने जे पारशांचे व त्यांच्या धर्मग्रंथांचे नुकसान झाले नाही ते [[मुसलमान]]ांच्या प्रशियावरील स्वारीने झाले. मुसलमानांनी इराण पादाक्रांत केल्यावर त्यांनी आपल्या नेहमींच्या पद्धतीप्रमाणें धर्मच्छल करण्यास
== अवेस्ता ग्रंथाचे स्वरूप ==
ज्याला हल्ली झेंदावेस्ता म्हणून संबोधण्यात येते, त्याचे दोन मुख्य भाग आहेत. पहिला, ज्यालाच खरोखर अवेस्ता हें नांव देणें संयुक्तिक होईल
आज जे अवेस्तावाड्मय उपलब्ध आहे ते संपूर्ण नूसन बरेचसे वाड्मय लुप्त झालेले असावे असे या वाड्मयाच्याकडे विचारपूर्वक पाहिल्यास सहज दिसून येईल. शिवाय या मताला ऐतिहासिक पुरावाही पण सापडतो. अरबांच्या विजयामुळे सस्सानियन राजघराण्याला ओहोटी लागली. झेंद वाड्मयाचा बराच भाग उध्वस्त करण्यांत आला. वेंदीदादच्या पहलवी भाषांतरात असे पुष्कळ झेद भाषेतील उतारे सांपडतात की त्यांची माहितीच आपल्याला अद्यापी लागलेली नाही. निरंगिस्तान एओजेमेद, या ग्रंथांतही असे पुष्कळ अज्ञात पुस्तकांतील उतारे घेतलेले आहेत. यश्तांची संख्या ३० आहे अशी पारशी लोकांची समजूत आहे. पण त्यांपैकी १८ उपलब्ध आहेत. इतके तरी अवेस्ता वाड्मय शिल्लक राहिले याचे कारण त्यात श्रौतस्मार्तविधींचा संग्रह असून त्यांचा नेहमी व्यवहारांत उपयोग होत असल्यामुळे त्याचे रक्षण होणे स्वाभाविकच होते हे होय.
ओळ २६:
== अवेस्तांतील विषय मांडणी व काळ ==
हल्लीच्या उपलब्ध अवेस्ता ग्रंथाच्या अंतरंगाची माहिती ज्ञानकोश प्रस्तावना खंड, भाग ३, उत्तरभाग प्रकरण ८ पृष्ठे ९८-९९
== अवेस्तांतील वृत्ते ==
ओळ ४३:
या भाषांतरामुळे [[यूरोप]]मध्ये खळबळ उडून गेली. पुष्कळ लोकांनी डू पेराने मिळवलेल्या ग्रंथाच्या खोटेपणाबद्दल शंका प्रदर्शित केली. यामध्ये सर जोन्स हा प्रमुख होता. त्याने डू पेराला मिळालेली प्रत, साफ खोटी असून त्याला पारशांशी चकविले असे प्रतिपादन केले. त्याच्या उलट फ्रान्समध्ये डू पेराला पुष्कळ अनुयायी मिळाले व जर्मनीतील विद्वान क्लूकर याने तर या डू पेराच्या भाषांतराचे रूपांतर करून व त्यात भरपूर माहितीची भर घालून ते पुस्तक प्रसिद्ध केले.
इ.स. १८२५ च्या सुमारास पाश्चात्य संस्कृत पंडितांचे इकडे लक्ष्य वेधले. संस्कृत व अवेस्तन भाषेंत बरेंच साम्य आहे असे डू पेरा वगैरे विद्वानांनी सिद्ध केलेंच होते. पण रस्क नांवाच्या डॅनिश भाषाशास्त्रज्ञानें या दोन भाषांत काय साम्य आहे हें सप्रमाण दाखवून दिलें. हा पंडित
यानंतर बर्नाफ नांवाच्या फ्रेंच पंडितानें अवेस्ताचा अभ्यास चालविला होता. डू पेराच्या भाषांतरांत बर्‍याच चुका त्याला आढळल्यामुळें त्यानें नर्योसंघाच्या संस्कृत रूपांतराच्या सहाय्यानें अवेस्ता वाचला व डू पेराच्या भाषांतरांतील पुष्कळ चुका दुरुस्त केल्या. यानंतर या दिशेनें व विशेषत: अवेस्तन लिपीसंबंधानें वॉप, हॉग, विंडीशमन, वेस्तरगार्ड, रोट, स्पीजेल इत्यादि पंडितांनीं फार प्रयत्‍न केले. या
== हे सुद्धा पहा ==
| |||