"थोरले बाजीराव पेशवे" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

{{हा लेख|थोरलेथोरला बाजीराव पेशवेप्रधान|बाजीराव पेशवेप्रधान (निःसंदिग्धीकरण)}}

| नाव = बाजीराव पेशवाप्रधान (पहिला)

| पदवी = पेशवेप्रधान

| चित्र_शीर्षक = थोरले बाजीराव पेशवेप्रधान

| मराठा राजध्वज_चित्र = Flag_of_the_Maratha_Empire.svg

| पूर्ण_नाव = बाजीराव बाळाजी भट (पेशवेप्रधान)

| इतर_पदव्या = श्रीमंत,पेशवाप्रधान सेवक

| उत्तराधिकारी = [[बाळाजी बाजीराव पेशवेभट|बाळाजी (बल्लाळ) बाजीराव पेशवेभट]] (नानासाहेब पेशवेभट)

| संतती = [[बाळाजी बाजीराव पेशवेभट]], [[रघुनाथराव पेशवेभट]], जनार्दन, [[समशेरबहादूर]]

'''{{लेखनाव}}''' ([[ऑगस्ट १८]], [[इ.स. १७००]] - [[एप्रिल २८]], [[इ.स. १७४०]]) हे मराठा साम्राज्याचे चौथे छत्रपती [[श्रीमंत छत्रपती शाहू महाराज|शाहू महाराज]] यांचे [[इ.स. १७२०]] पासून तहहयात [[पेशवे]] (मुख्य प्रधान) होते. त्यांना '''थोरले बाजीराव''' किंवा '''पहिले बाजीराव''' या नावांनेही ओळखले जाते.

पहिले पेशवे बाळाजी विश्वनाथ भट्ट हे बाजीरावाचे पिता. वडिलांच्या सानिध्यात बाजीराव बरेच काही शिकला. शिपाईजंजिऱ्याच्या गडीसिद्दीच्या करण्याचीभीतीने खुमखुमीहे त्याच्यातकोकण लहानपणापासूनचसोडून होती. म्हणूनच बाळाजी बाजीरावावर दिल्लीच्या बादशहाची भेट घ्यायला गेलेदेशावर तेव्हाछत्रपतींच्या अवघ्यासेवेत १९पोट वर्षाचाभरण्यास बाजीहीआले. त्यांच्याबरोबर होता. उत्तर हिंदुस्थानात मराठीमराठा सत्तेला हातपाय पसरायच्या किती शक्यता आहे, याचा अदमास त्याछत्रपती कोवळ्याशाहू वयातचमहाराजांना बाजीनेआला. घेतलाआपल्या होता.कुशल रणधुरंधरयुद्धनेतृत्वाने असलेल्यासेनापती पहिल्याधनाजी बाजीरावानेजाधवराव, आपल्यासेनापती कुशलदाभाडे, युद्धनेतृत्वानेसरदार पवार,गायकवाड, सर लष्कर सोमवंशी जहागीरदार, सरदार कदम, लगड, भोईटे, आणि यांच्या हाताखाली पहिल्या बाजीरावाने [[छत्रपती शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांनी]] स्थापलेल्या मराठा दौलतीच्या सीमा [[उत्तर दिशा|उत्तर]] [[भारत|भारतात]] विस्तारल्याविस्तारण्यास मदत केली. वेगवान हालचाल हा यांच्यामराठ्यांच्या युद्ध कौशल्याचा महत्त्वाचा भाग होता. यांनीमराठ्यांनी केलेल्या सर्व मोठ्या लढाया जिंकल्या.

बाळाजींच्या मृत्यूनंतर "पेशवेपदासाठीप्रधानसेवक पदासाठी" दरबारी लोकांत अहमहिका लागली, त्यांत बाजीरावास परंपरागत पेशवेपदप्रधान पद देऊ नये असे इतर दरबारी म्हणू लागले [ संदर्भ हवा ]. त्याला २ कारणे होती - १)यादवकालीन राजकारणापासून ते ताराराणीपर्यंतताराराणीसाहेब छत्रपतीं पर्यंत राजकारणावर देशस्थांचा पगडा होता ते वर्चस्व पुन: प्रस्थापित व्हावे असे देशस्थांना वाटणे स्वाभाविक होते. २)थोरला बाजीराव हा फटकळ होता, एक घाव दोन तुकडे हाच त्याचा स्वभाव होता. मुत्सद्देगिरीपेक्षामुत्सद्देगिरी त्यालानीट समशेरयेत जवळचीनाही आणि तलवार चालविणे आपल्या रक्तात नाही ह्याची त्यास जाणीव होती. हेपडत्याकाळात तरुणइतर रक्तकोणाही आपल्यालापेक्षा भारीबाळाजीने पडणारमखलाशी हेस्वार्थ लक्षात येताचहेतूने शाहू महाराजांनीछत्रपतींची त्यांचाजास्त निर्णयकाळजी बदलावाघेण्याचे असे त्यांनानाटक सांगितलेकेले. मात्रदिलदार पडत्याकाळातशाहू इतरछत्रपतींना कोणाहीपेक्षाहा बाळाजीनेबामणी त्यांचीकावा जास्तलक्षात काळजीआलं घेतलीनाही होतीआणि त्यामुळेहयाचे शाहूभयंकर महाराजांचापरिणाम बाजीरावावरपुढे जीवमराठ्यांच्या होतासाम्राज्याला भोगावे लागले. त्यांनी पेशवाईचीप्रधानकीची वस्त्रे व शिक्के कट्यार थोरला म्हणजेच पहिला बाजीराव यास दिली.

बाजीराव शिपाईहा फक्त कारकून होता. उण्यापुऱ्या ४० वर्षांच्या आयुष्यात त्याने अतुल पराक्रम गाजवला. १७२० मध्ये पेशवाईमहाराजांच्या त्याच्यादिलदार कोवळ्याउदार खांद्यावरवृत्तीमुळे प्रधानकी त्याला आलीमिळाली. त्याच्या मृत्यूपर्यंत म्हणजे २५ एप्रिल १७४०पर्यंत१७४० त्यानेपर्यंत मराठा सरदारांनी २० वर्षात अनेक लढाया केल्या. त्यात माळवा (डिसेंबर,१७२३), धार (१७२४), औरंगाबाद (१७२४), पालखेड (फेब्रुवारी,१७२८), अहमदाबाद (१७३१) उदयपूर (१७३६), फिरोजाबाद (१७३७), दिल्ली (१७३७), पेशावर (१७३७), कंदहार (१७३७), काबूल (१७३७), बलुचिस्तान (१७३७), तसेच भारतातील भोपाळ (१७३८), वसईची लढाई (१७ मे १७३९) या आणि अशाच ४७ मोठ्या लढायांचा समावेश आहे. आणि सगळ्याच लढाया तोमराठे जिंकलाजिंकले आहेआहेत. थोडक्यात त्याचामराठ्यांचा "सक्सेस रेट" "१००%" आहे. वेगवान हालचाल हेच त्याचेत्यांचे प्रभावी हत्यार. शत्रू सावध होण्याआधीच त्याच्यावर अशी काही झडप घालायची की त्याला सावरून प्रतिकार करायला वेळच मिळायला नको हीच त्याचीमराठ्यांची रणनीती आपण "मैदानी लढाई" लढून जिंकू शकतो, हे मराठी सैन्याला जाणवून द्यायला कारणीभूत झाली.