"ध्रुव तारा" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

[[चित्र:Steve_Ryan_-_Stars_around_Polaris_-_Day_62_(by-sa).jpg|इवलेसे|200x200अंश| जर रात्री कॅमेराचे लेन्स बरेच दिवस उघडे ठेवले आणि रात्रीचे आकाश छायाचित्रण केले तर असे दिसते की सर्व तारे ध्रुवभोवती फिरत आहेत. ]]

'''ध्रुव तारा''', इंग्रजीत Pole Star, Polaris; Lodestar; North Star; Northern Star; Guiding Staर हा उत्तर गोलार्धात आकाशात उत्तरेकडे दिसणारा तारा आहे. Little Bear किंवा Ursa minor (मराठीत ध्रुवमत्स्य) या नावाने ओळकल्या जाणाऱ्या तारकापुंजातील हा सर्वात टोकाचा तारा असल्याने ध्रुव ताऱ्याला खगोलशास्त्रात Alpha Ursae Minoris -(α उर्सा माईनोरिस किंवा α यूएमआय) असे नाव आहे. पृथ्वीवरून दिसणाऱ्या ताऱ्यांमध्ये हा ४५ वा सर्वात उजळ तारा आहे. ध्रुव तारा [[पृथ्वी]]पासून सुमारे ४३४ [[प्रकाश-वर्ष|प्रकाश वर्षे]] दूर आहे. पृथ्वीवरून जरी तो एक तारा असल्याचे दिसत असला तरी तो प्रत्यक्षात तो एका बहु-तारा प्रणालीचा हिस्सा आहे. या प्रणालीचा मुख्य तारा (ध्रुव "ए") हा एफ ७ श्रेणीतील प्रकाशित राक्षस तारा किंवा सुपरजायंट तारा आहे. सध्याच्या युगात ध्रुव तारा आकाशीय गोलाच्या उत्तर ध्रुवाजवळ स्थिरावलेला आहे, म्हणजेच जगातील उत्तर गोलार्धातील बहुतेक ठिकाणांपासून ध्रुव तारा पृथ्वीच्या उत्तर ध्रुवाच्या वर स्थित असल्याचे दिसते. या कारणास्तव, समुद्र किंवा वाळवंटासारख्या ठिकाणांहून येणारे प्रवासी तारे एकेकाळी ध्रुव ताऱ्यावरून दिशा ठरवत असत.

रात्री पृथ्वीचे [[अक्ष|रोटेशन]] (रोटेशन) जवळजवळ सर्व तारे हळूहळू आकाशात फिरत असतात, परंतु ध्रुव तारा स्थिर उत्तरेकडे जाणारा शोध घेतात. जर रात्रीच्या आकाशात कॅमेराचे लेन्स बर्‍याच दिवसांसाठी खुले ठेवले तर असे दिसते की चित्रातील सर्व तारे ध्रुवाभोवती फिरत आहेत.

(पोलॅरीस, आल्फा उर्सा मायनॉरिस). उत्तर खगोलात खगोलीय उत्तर ध्रुवाच्या अगदी जवळचा व ध्रुवमत्स्य या तारकासमूहातील सर्वांत ठळक तारा. खगोलीय ध्रुवापासून फक्त ५५ मिनिटे हा दूर असल्याने नुसत्या डोळ्यांना स्थिर दिसतो, म्हणूनच याला आपण ध्रवतारा म्हणतो.

ध्रुव मंडळाचे तारे खालीलप्रमाणे आहेत - <ref name="ref56riyec">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://books.google.com/books?id=UFQIutJ8GSsC|title=The monthly sky guideMonthly Sky Guide|last=Ian Ridpath, Wil Tirion|publisher=Cambridge University Press, 2003|isbn=9780521533065}}</ref>

* '''पोल सी''' (α यूएमआय सी) आणि '''पोल डी''' (α यूएमआय डी) - हे दोन्ही तारे ध्रुव "ए" पासून बरेच दूर आहेत.

पृथ्वीची अक्ष मंद परंतु निश्चित वेगाने अडकते, ज्यामुळे कोणताही तारा त्याच्या खांबावर स्थिर राहात नाही. ध्रुव तारा सध्या उत्तर ध्रुवाच्या वर आहे परंतु हजारो वर्षांच्या कालावधीत बदलेल. पृथ्वीच्या या अक्षांच्या ट्रेंडमधील बदल असा आहे की दर २६,००० वर्षानंतर एक संपूर्ण चक्र पूर्ण केले जाते. याचा अर्थ असा आहे की जरी ध्रुव तारा पृथ्वीच्या ध्रुवापासून दूर जात असल्याचे दिसून येईल, परंतु आजपासून २६,००० वर्षांनंतर, ध्रुव तारा पुन्हा खांबाच्या वर असेल. सध्याही धुरा ध्रुव ता अक्ष अयनांश उत्तर ध्रुवाच्या अगदी जवळ आणत आहे . २१०० मध्ये, ते सर्वात गंभीर स्थितीत असेल आणि त्यानंतर ते ध्रुवापासून पुढे जाण्यास सुरवात करेल. <ref name="ref24gobuh">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://books.google.com/books?id=kX_DAEsOWssC|title=Firefly astronomy dictionaryFirefly Pocket Series|last=John Woodruff|publisher=Firefly Books, 2003|isbn=9781552978375}}</ref>

== हे देखीलसुद्धा पहा ==

* मुख्य क्रम