मराठी विकिपीडिया

"आर्किमिडीज" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

इतिहास न्याहाळा
← मागील फरकपुढील फरक →
Content deleted Content added
दृश्यविकिमजकूर
छो Pywikibot 3.0-dev
असंबद्ध भाषांतर
खूणपताका: Manual revert दृश्य संपादन मोबाईल संपादन मोबाईल वेब संपादन प्रगत मोबाईल संपादन
ओळ १:
{{साचा: मट्रा अनुवादीत|en}}
[[चित्र:Domenico-Fetti Archimedes 1620.jpg|thumb|right|दोमेनिको फेत्ती याने चितारलेला आर्किमिडीज (इ.स. १६२०)]]
'''आर्किमिडीज''' ([[ग्रीक भाषा|ग्रीक]]: Αρχιμήδης) ([[इ.स.पू. २८७]] - [[इ.स.पू. २१२]]) हे प्राचीन [[ग्रीस|ग्रीक]] [[गणित|गणितज्ञ]], [[भौतिकशास्त्र|भौतिकशास्त्रज्ञ]], [[अभियंता]], [[संशोधक]] व [[खगोलशास्त्रज्ञ]] होते. भौतिकशास्त्रातील स्थितिकी या उपशाखेत व [[तरफ|तरफेच्या]] यंत्रणेवर, तसेच गणितातील [[घनफळ]], पॅराबोला इत्यादी विषयांवर त्यांनी मूलभूत संशोधन केले. [[भूमिती]], [[यामिकी]] (प्रेरणांची वस्तूंवर होणारी क्रिया व त्यामुळे निर्माण होणारी गती यांचा अभ्यास करणारे शास्त्र) व [[अभियांत्रिकी]] या त्रिविध क्षेत्रांत त्यांची महत्त्वाची कामगिरी आहे.
सिराक्यूसचे आर्किमिडीज [[ग्रीस|ग्रीक]] [[गणितज्ञ]], [[भौतिकशास्त्रज्ञ]], [[अभियंता]], आविष्कारक आणि [[खगोलशास्त्रज्ञ]] होते. [3] त्यांच्या आयुष्यातील काही माहिती ज्ञात असली तरी, त्यांना प्राचीन काळातील अग्रगण्य शास्त्रज्ञांपैकी एक मानले जाते. प्राचीन काळातील महान गणितज्ञ आणि सर्वांत महानांपैकी एक मानले जाते, [4] [5] आर्किमिडीजने अविनाशीपणाची संकल्पना लागू करून थकविण्याच्या पद्धती आणि थकबाकीची पद्धत आणि भौमितिक प्रमेय श्रेणीचे कठोरपणे सिद्ध करणारी आधुनिक गणना आणि विश्लेषण अपेक्षित आहे. मंडळाचे क्षेत्र, पृष्ठभागाचे क्षेत्रफल आणि गोलाकारांचे क्षेत्र आणि पॅराबोलाखालील क्षेत्र. [6]
 
इतर गणितीय यशांमध्ये पीईचे अचूक अनुमान काढणे, त्याचे नाव असणारी सर्पिल परिभाषित करणे आणि त्याची तपासणी करणे आणि मोठ्या संख्येने व्यक्त करण्यासाठी एक्सपोनेंटिएशन वापरून सिस्टम तयार करणे समाविष्ट आहे. गणिताला भौतिक घटना, पायाभूत हायडॉस्टॅटिक्स आणि सांख्यिकीशास्त्र, लिव्हरच्या तत्त्वाचे स्पष्टीकरण समाविष्ट करणारे प्रथमच होते. त्याच्या मूळ सिराक्यूसवर हल्ल्यापासून बचाव करण्यासाठी त्याच्या स्क्रू पंप, कंपाऊंड पुलीज आणि संरक्षणात्मक युद्ध मशीनसारख्या नाविन्यपूर्ण मशीन्स डिझाइन करण्याचे श्रेय दिले जाते.
 
आर्किमिडीजचा मृत्यू सिराक्यूसच्या सीझ दरम्यान झाला जेव्हा त्याला रोमन सैन्याने ठार केले होते, तरी त्याला हानी पोहचली नाही. सिसेरो आर्किमिडीजच्या कबरला भेट देत आहेत, जे गोलाकार आणि एक सिलेंडरद्वारे सरकले गेले होते, ज्याला आर्किमिडीजने त्याच्या कथेवर आपला गणित शोध दर्शवण्यासाठी विनंती केली होती.
 
पुरातन काळात आर्किमिडीजची गणितीय लिखाणे त्यांच्या आविष्कारांपेक्षा वेगळी नव्हती. अलेक्झांड्रियातील गणितज्ञांनी त्यांचे वाचन केले आणि उद्धृत केले, परंतु प्रथम व्यापक संकलन सी पर्यंत केले नव्हते. इ.स.530 मध्ये मिलेनस इसादोरने बीजान्टिन कॉन्स्टॅंटिनोपलमध्ये, सहाव्या शतकात ईटोकिससने लिहिलेल्या आर्किमिडीजच्या कामांवरील भाष्य करताना त्यांना प्रथम वाचकपदासाठी उघडले. आर्किमिडीजच्या मध्ययुगातून वाचलेल्या लिखित कार्याची तुलनेने थोड्या प्रमाणात प्रतियांमध्ये वैज्ञानिकांच्या कल्पनांचा एक प्रभावशाली स्त्रोत होता [7] आणि 1906 मध्ये आर्किमिडीज पॅलीम्पेस्ट मधील आर्किमिडीजने पूर्वी अज्ञात कार्यात शोध लावला होता. त्याने गणिती परिणाम कसे प्राप्त केले. [8]
 
==जन्म व शिक्षण==
 
Line ३० ⟶ २३:
 
==मृत्यू==
[[रोमन साम्राज्य|रोमन]] सेनापती मार्सेलस् यांनी समुद्रमार्गे सेरॅक्यूजवर केलेली स्वारी राजा हीरोनी या यंत्राच्या जोरावर परतविली. तथापि खुष्कीच्या मार्गाने येऊन मार्सेल्स यांनी सेरॅक्यूज काबीज केले व त्यांच्या सैन्यातील एका सैनिकाने आर्किमिडीज यांचा शिरच्छेद केला.
 
==आर्किमिडीजच्या लिखानांचे संपादन==
"https://mr.wikipedia.org/wiki/आर्किमिडीज" पासून हुडकले