"शिव" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
No edit summary खूणपताका: सुचालन साचे काढले २०१७ स्रोत संपादन |
No edit summary खूणपताका: २०१७ स्रोत संपादन |
||
ओळ ३०:
| तळटिपा =
}}
<gallery>▼
चित्र:Shiv Mandir Bangalore.jpg▼
</gallery>▼
[[चित्र:शिव पार्वती.jpg|इवलेसे|बंगलोर संग्रहालय येथील शिव पार्वती मूर्ती]]
'''शिव''' ही [[हिंदू धर्म|हिन्दु धर्मातील]] एक देवता आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=kotvBQAAQBAJ&pg=PA96&dq=%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%B5+%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B5%E0%A4%A4%E0%A4%BE&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiRjIe_28bnAhX873MBHW4VBqkQ6AEIRTAD#v=onepage&q=%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%B5%20%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B5%E0%A4%A4%E0%A4%BE&f=false|title=Hindu Devi-Devta|last=Tripathi|first=Pt Kk|publisher=Prabhat Prakashan|isbn=978-93-5048-298-8|language=hi}}</ref><ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=dxNKDwAAQBAJ&pg=PA63&dq=%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%B5+%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B5%E0%A4%A4%E0%A4%BE&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiRjIe_28bnAhX873MBHW4VBqkQ6AEIWTAF#v=onepage&q=%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%B5%20%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B5%E0%A4%A4%E0%A4%BE&f=false|title=Sadhana Path February 2018: साधना पथ फरवरी 2018|last=Shashikant|date=2018-02-02|publisher=Diamond Pocket Books Pvt Ltd|language=hi}}</ref>“शिव” या शब्दाचा शब्दशः अर्थ, “ते जे अस्तीत्वात नाही” असा आहे.शिव हे या जगताचे आदियोगी, प्रथम योगी, आदि गुरु, प्रथम गुरु आहेत. भारतीय सप्तर्षिंना भगवान शिवाने प्रथम ज्ञान दिले. भगवान शिव हे सर्व सृष्टीचे कारण आहेत. शिव हा आपल्या हिंदू धर्माच्या मुख्य देवतांपैकी एक आहे. वेदातील त्याचे नाव रुद्र आहे. पार्वती त्यांची अर्धांगिनी (शक्ती) आहे. आणि त्यांची मुले स्कंद आणि [[गणेश]] अशी आहेत.
सृष्टीचा जन्म हा भगवान विष्णूंमुळे आहे आणि विनाश हा भगवान शिव शंकरामुळेच आहे. [[ब्रह्म]] ही सृष्टी फक्त चालवू शकतो. हे त्रिदेव म्हणजे नित्य नियमीत [[जन्म]] [[मरण]] चक्राची रूपके आहेत. भगवान शिवाच्या अनेक रूपांमध्ये उमा-महेश्वर , अर्धनारीश्वर , पशुपति , कृतिवास , दक्षिणमूर्ती आणि योगीश्वर इत्यादी प्रसिद्ध आहेत. शिव हा [[योगी]] मानला जातो आणि शिव शंकराची पूजा लिंग म्हणून केली जाते. भगवान शिवाची [[सोमनाथ]], मल्लिकार्जुन , महाकालेश्वर , ओंकारेश्वर , केदारेश्वर , भीमशंकर , विश्वेश्वर , त्र्यंबक , वैद्यनाथ , नागेश , रामेश्वर आणि घृष्णेश्वर ही प्रसिद्ध बारा ज्योतिर्लिंगे आहेत. शिवांचा अर्थ कल्याणकारी मानला जातो, परंतु ताल आणि सर्वनाश या दोन्ही गोष्टींवर त्याचा समान अधिकार आहे.
==देवता विकास==
Line ४१ ⟶ ३९:
==देवतेचे स्वरूप==
भगवान शिव यांचे कुटुंब खूप मोठे आहे. अकरावा रुद्रण्य, चौसठ योगिनी आणि भैरवादी हे त्याचे साथीदार व साथीदार आहेत. गणपती कुटुंबात त्याला सिद्धी, बुधी, आणि दोन मुलगे आणि खेम व गया असे दोन मुले आहेत. त्यांचे वाहन एक उंदीर आहे. शिव ही पुरुष देवता असून ब्रह्मा, विष्णु या देवतांच्या जोडीने त्याचे उल्लेख सापडतात. प्रलयाच्या शिव हा या सृष्टीचा संहार करणारा आहे असे मानले जाते.या देवतेचे वास्तव्य [[कैलास पर्वत|कैलास पर्वता]]वर असून [[पार्वती]] ही त्याची पत्नी आहे. [[गणपती]] आणि [[कार्तिकेय]] हे त्याचे पुत्र मानले जातात.<ref name=":0">{{स्रोत पुस्तक|title=भारतीय संस्कृती कोश खंड नववा|last=जोशी|first=महादेवशास्त्री|publisher=भारतीय संस्कृतीकोश मंडळ प्रकाशन|year=२००० (पुनर्मुद्रण)|isbn=|location=पुणे|pages=३०५-३२१}}</ref>
*'''वैदिक काळ-'''-
वैदिक काळात शिव हा [[रुद्र]] या स्वरूपात पूजिला जात असे. रुद्र ही [[ऋग्वेद|ऋग्वेदा]]त मध्यम स्वरूपाची देवता मानली जाते. [[धनुष्य]] बाण हे त्याचे आयुध असून तो जटाधारी आहे. तो एक महान वैद्य असून त्याच्याजवळ वेगवेगळी [[औषधे]] असतात असे मानले जाते.<ref name=":0" />
Line १४४ ⟶ १४२:
| हाटकेश्वर-बडनगरू
|}
==स्तूती==
शिवतांडवस्तोत्रम् या रचनेमध्ये शिवाचे वर्णन आणि स्तूती अतिशय कुशलपणे योग्य ते वर्ण वापरून केली गेली आहे. हे स्तोत्र [[रावण]] याने रचले असे मानले जाते. तसा उल्लेख या स्तोत्रातही आहे.
==हे ही पाहा==
*[[हनुमान]]
*[[शिवरात्रि]]
*[[शिव अवतार]]
▲<gallery>
▲चित्र:Shiv Mandir Bangalore.jpg
▲</gallery>
{{बदल}}
{{विस्तार}}
| |||