"पेशवे" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

[[पेशवा]] हा पर्शियन([[फारसी]]) शब्द असून त्याचा अर्थ 'सर्वात पुढे असलेला' असा आहे. [[दख्खन]]मध्ये त्या शब्दाचा [[मुस्लिम]] शासकांकडून प्रयोग केला गेला. [[मराठा साम्राज्य|मराठा साम्राज्याचा]] जनक असलेल्या [[शिवाजी महाराज|शिवाजी महाराज]], त्यांच्या [[इ.स. १६७४]]मध्ये राज्याभिषेकानंतर कारभाराच्या सोयीसाठी अष्टप्रधान मंडळ नेमले, आणि त्या मंडळाचा प्रमुख म्हणून [[मोरोपंत त्रिंबक पिंगळे]] यांना नेमले. असे असले तरीही [[सोनोपंत डबीर]] हे पहिला पेशवा असल्याचे मानले जाते. पेशव्यांचे कार्य व अधिकार हे मुख्य प्रधानाच्या समकक्ष होते. शिवाजी महाराजांनी या पदाचे सन १६७४ मध्ये ''[[पंतप्रधान]]'' असे नामकरण केले. परंतु ते नाव त्या काळात त्यामानाने अधिक वापरले गेले नाही. मात्र आज कोणत्याही देशाच्या मंत्रिमंडळ प्रमुखाला मराठीत[[मराठी]]त पंतप्रधानच म्हणतात.

[[भट]] घराण्यातील पंतप्रधानांनी पेशवे या पदाला महत्त्व प्राप्त करून दिले. [[पहिला बाजीराव]] ( १७२०-१७४०) हा ताकदवान व शूर पेशवा होता. त्याचा काळात मराठे संपूर्ण भारतीय उपखंडात वर्चस्व गाजवत होते.

[[पेशवे रघुनाथराव]] यांनी इंग्रजांबरोबर मैत्री केल्याने पेशव्यांची ताकद मोठ्या प्रमाणात कमी झाली. नंतरचे पेशवे हे नाममात्र होते व त्यांनी [[मराठा]] साम्राज्याकडे दुर्लक्ष केले आणि त्यास उतरती कळा लागली. मराठा साम्राज्याचे अनेक तुकडे स्वतंत्र अधिकाऱ्यांकडून चालवले जाऊ लागले. उदा.[[ होळकर]],[[शिंदे]], [[भोसले]], [[गायकवाड]],[[नवलकर]],[[घोरपडे]], वगैरे. इंग्रजांनी १८१८ साली मराठा साम्राज्याचा पूर्णपणे ताबा घेतला. नाना फडणविसांच्यानंतर इंग्रजांच्या उद्योगांकडे पेशव्यांचे दुर्लक्ष झाले, आणि मराठी राज्याचा अस्त झाला आणि त्यामुळे १०४ वर्षांची पेशवाईची[[पेशवाई]]ची कारकीर्द झाकोळली गेली.