"लोकशाही" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

आठ धर्म 'ऊर्ध्वबाहुविरौम्येष न च कश्चिच्छृणोति माम् ।' 'बाहू उभे हाकारितो । कोणी ऐकेनाचि मज ।।' "व्यासांचे तुम्ही घेतलेले वचन उत्कृष्ट आहे; पण..." -तुमच्या मनात आलेली शंका मलापण आली होती. खरे म्हणजे लबाडी करायला पाहत होते. संस्कृतमध्ये अशा वचनांना तोटा " ऐकिले म्हणजे पहिल्याप्रथम वाटते की, 'वा,वा, काय छान तत्त्व "" आहे!' पण विचार करायला लागले की, लक्षात येते की, ज्या एका सर्व विचाराची इमारत, त्याच शब्दाचा अर्थ स्पष्ट व संशयातीत " 'धर्मात अर्थः च कामः च' केवढे मोठे तत्त्व गोविले आहे, असे वाट मग ध्यानात येते की, ज्या धर्मावर सर्व व्यवहार आधारावयाचा, तो धर्म काय, हे सांगितलेलेच नाही. मला वाटले होते, मी व्यासांचा लायक तुम्ही खूष व्हाल! अपेक्षेप्रमाणे झालातही खूष; पण तात्पुरत्याच. 9 मनात आले की, धर्म म्हणजे काय हे जोवर स्पष्ट झाले नाही, तोप ओळीचा वाटेल तो अर्थ करिता येईल. निदान लेखिकेला तरी " शब्दाने काय म्हणायचे आहे, हे स्पष्ट झाले पाहिजे. ‘जोडोनियां धन उत्तम वेव्हारें । उदास विचारें वेंच करी ।। 'धर्म' म्हटला की, 'अधर्म' शब्द मनात येतोच, 'धर्म' ह्या १ काहीतरी चांगले, आचरणास योग्य, असा बोध होतो, तर अध काहीतरी वाईट, जे वज्र्य करावे, टाळावे असे, असा बोध हो" वाईट, आचरणीय अनाचरणीय, उत्तम-अधम ह्या जोड्या जी मूल्य त्यांच्या बाहेरचे, ज्याला ही विशेषणे लागू पडणार नाहीत, अश काय? 'हे, असे वाटते. पण गा, तो 'धर्म म्हणजे साचा श्लोक देईन, तात्पुरत्याच. तुमच्याही नाही, तोपर्यंत ह्या कला तरी 'धर्म' ह्या ह्या शब्दाने तर अधर्म म्हणजे वधि होतो. चांगले मूल्ये दाखवितात, • असे काही आहे ६० ।। संस्कृती ।। "धर्म म्हणजे काय, ह्याचा विचार करताना धर्मातीताशी आपल्याला काय कर्तव्य?" -थोड्या वेळात कळेल. जरा दम धरा! आपल्या वेदान्त तत्त्वज्ञानात ज्याला काहीही विशेषण लागत नाही, जे सर्वमूल्यातीत आहे, असे एक सर्वव्यापी तत्त्व कल्पिलेले आहे. ह्या तत्त्वाला ब्रह्म' असे नाव दिलेले आहे. ह्या तत्त्वालाच शंकराचार्य 'पारमार्थिक सत्य' असे नाव देतात. ह्याशिवाय इतर जे काही आहे, त्याला 'व्यावहारिक सत्य असे नाव त्यांनी दिलेले आहे. पारमार्थिक सत्य हे अविनाशी आहे, त्रिकालाबाधित आहे, क्रियापदांनी व विशेषणांनी वर्णन न करता येण्यासारखे आहे.