"गंगा नदी" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

गंगेमध्ये उत्तरेकडून येणार्‍या प्रमुख उपनद्या यमुना, राम गंगा, कर्नाली (सरयू), ताप्ती, गंडक, कोसी आणि काकशी आणि दक्षिणेच्या पठारामधून येणा major्या प्रमुख नद्या म्हणजे चंबळ, सोन, बेतवा, केन, दक्षिणी तोस इ. हिमालयातील बंदरपुच्छ टेकडीच्या पायथ्याशी यमुनोत्री हिमखंडातून उगम होणारी यमुना ही गंगेची सर्वात महत्वाची उपनदी आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.onclickclear.com/jump/next.php?r=1806311&pub_clickid=482817534277242865279714254&sub1=9530b0709a911fe2aa695236a918fa47|website=www.onclickclear.com|access-date=2020-04-30}}</ref> हिमालयच्या वरच्या भागात आणि नंतर लघु हिमालयात, गिरी आहे आणि आसन नद्या आढळतात. चंबळ, बेतवा, शारदा आणि केन ही यमुनेच्या उपनद्या आहेत. चंबळ इटावाजवळील यमुना आणि हमीरपूरजवळ बेतवा यांना भेटते. प्रयागराजजवळ यमुना डाव्या बाजूने गंगा नदीत सामील झाली. रामगंगा मूळ हिमालयाच्या दक्षिणेकडील नैनीतालजवळ उगम पावते आणि बिजनौर जिल्ह्यात वाहते आणि कन्नौजजवळील गंगामध्ये सामील होते. मप्सातुंग नावाच्या हिमनदीतून उद्भवणारी कर्नाली नदी अयोध्या, फैजाबादमार्गे बलिया जिल्ह्याच्या सीमेजवळील गंगेला मिळते. या नदीला डोंगराळ भागात कौरियाला आणि मैदानी प्रदेशात सरयू म्हणतात. हिमालयातून निघालेल्या गंडकला नेपाळमधील शालिग्राम म्हणून वाहणार्‍या मैदानावर तिला नारायणी नदी म्हणतात. काळे गंडक आणि त्रिशूल नद्यांच्या पाण्यामधून वाहून ते सोनापूरजवळील गंगेमध्ये जाते. कोसीचा मुख्य प्रवाह अरुण आहे जो गोसाई धामच्या उत्तरेकडून उगम पावतो. अरुण नदी ब्रह्मपुत्र खोऱ्याच्या दक्षिणेकडून गोलाकार स्वरूपात वाहते, जिथे यारू नावाची नदी जोडली जाते. त्यानंतर ती एव्हरेस्टच्या कंचनजंगा शिखरावरुन वाहते, ती दक्षिणेकडे ९० किलोमीटर वाहते, जिथे पश्चिमेला त्सुन्कोसी आणि पूर्वेकडून तामूर कोसी नावाच्या नद्या त्यात सामील होतात. यानंतर कोसी नदीच्या नावाखाली शिवालिक ओलांडल्यानंतर ती मैदानात उतरते आणि बिहार राज्यातून वाहणाऱ्या गंगेस सामील होते. सोन नदी अमरकंटक टेकडी (मध्य प्रदेश) वरुन निघते आणि पाटणाजवळील गंगेला मिळते. चंबळ नदी मध्य प्रदेशातील मऊ जवळ जनायाब डोंगरावरून उगम पावते आणि इटावापासून ३८ कि.मी. अंतरावर यमुनाला मिळते. बेतवा नदी मध्य प्रदेशातील भोपाळ येथून उगम पावते आणि उत्तर हमीरपूरजवळील यमुनाला मिळते. बसलाई, द्वारका, मयुराक्षी, रूपनारायण, कंसवती आणि रसूलपूर हे भागिरथी नदीचे मुख्य नद्या आहेत. जलांगी आणि मठा भंगा किंवा चुनिन डाव्या किनाऱ्याला मीठतात. पूर्वी गंगा किंवा पद्मा या शाखा नद्या होत्या. परंतु सध्या ते गंगेपासून विभक्त झाले आहेत आणि पावसाळ्याच्या नद्या बनल्या आहेत.

 

 

==गंगेसंबंधी काही पौराणिक समजुती==