"ऊर्जेच्या अक्षय्यतेचा पहिला नियम" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
NP.Gaikwad (चर्चा | योगदान) No edit summary |
इतरत्र सापडलेला मजकूर |
||
ओळ १:
'''थर्मोडायनामिक्सचा पहिला नियम''' तथा '''उर्जेच्या अक्षय्यतेचा नियम''' हा ऊर्जेच्या संवर्धनावर आधारित नियम आहे<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.britannica.com/science/thermodynamics|title=Thermodynamics - The first law of thermodynamics|website=Encyclopedia Britannica|language=en|access-date=2020-05-14}}</ref>. ''[[ऊर्जा|उर्जा]] निर्माण करता येत नाही, तसेच उर्जा नष्ट ही करता येत नाही; मात्र उर्जेचे एका प्रकारातून दुसऱ्या प्रकारात रूपांतर करता येते'' असे हा
विश्वातील सर्व उर्जा कायम स्थिर आहे. ती केव्हाही नष्ट होणार नाही. मात्र ती एका प्रकारातून दुसऱ्या प्रकारात रुपांतरित होऊ शकते.
या नियमात उष्णता (एच), अंतर्गत ऊर्जा (यू) आणि कार्य पूर्ण (डब्ल्यू) या तीन अटी परिभाषित केल्या आहेत. उर्जा संवर्धनाच्या कायद्यात असे म्हटले आहे की वेगळ्या यंत्रणेची एकूण उर्जा स्थिर आहे .शक्ती एका रूपातून दुसर्‍या स्वरूपात बदलली जाऊ शकते उर्जा तयार केली जाऊ शकत नाही किंवा नष्ट केली जाऊ शकत नाही. थर्मोडायनामिक्सचा पहिला कायदा दोन शरीरात वस्तूंचे हस्तांतरण नसताना वापरला जातो.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/thermo/firlaw.html|title=First Law of Thermodynamics|website=hyperphysics.phy-astr.gsu.edu|access-date=2020-05-14}}</ref>
==थर्मोडायनामिक्सच्या प्रथम कायद्याचे सूत्र==
<math>\vartriangle U=Q-W</math>
येथे डेल्टा यू सिस्टमच्या अंतर्गत उर्जा मध्ये बदल दर्शवितो. क्यू सोडली गेलेली उष्णता किंवा शोषलेली उष्णता दर्शविते. डब्ल्यू सिस्टमवर केलेले कार्य किंवा सिस्टमद्वारे केलेले कार्य सूचित करते.
== इतिहास ==
थर्मोडायनामिक्सचा पहिला कायदा सुमारे अर्धा शतकात अनुभवानुसार विकसित केला गेला. १८४० मध्ये जर्मेन हेस नावाच्या वैज्ञानिकांनी रासायनिक प्रतिक्रियांसाठी तथाकथित 'रिएट ऑफ रिएक्शन' चा संवर्धन कायदा सांगितला, नंतर हा कायदा थर्मोडायनामिक्सचा पहिला कायदा म्हणून ओळखला गेला. परंतु उष्णता आणि कार्याद्वारे उर्जा एक्सचेंजच्या संबंधाशी हेसच्या वक्तव्याचा स्पष्टपणे संबंध नव्हता.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.sciencedirect.com/topics/chemistry/first-law-of-thermodynamics|title=First Law of Thermodynamics - an overview {{!}} ScienceDirect Topics|website=www.sciencedirect.com|access-date=2020-05-14}}</ref>
१८४२ मध्ये, ज्युलियस रॉबर्ट फॉन मेयर यांनी असे विधान केले की ट्रूस्डेल यांनी “सतत दबावाच्या प्रक्रियेत, विस्तारासाठी उत्पादन करण्यासाठी वापरली जाणारी उष्णता कामकाजासह सार्वत्रिकपणे आंतर-परिवर्तनीय आहे” अशा शब्दांत प्रस्तुत केली जाते, परंतु हे सामान्य विधान नाही. पहिल्या कायद्याचे
थर्मोडायनामिक्सच्या पहिल्या कायद्याची संपूर्ण विधान आणि व्याख्या रुडोल्फ क्लॉशियस आणि सन १८५० मध्ये विल्यम रँकिन यांनी केली होती
== स्वाक्षरी अधिवेशन ==
=== हीट : ===
भौतिकशास्त्र आणि रसायनशास्त्रात सिस्टमला दिलेली उष्णता सकारात्मक (+ एच) म्हणून घेतली जाते आणि सिस्टमद्वारे सोडलेली उष्णता नकारात्मक (-एच) म्हणून घेतली जाते
=== अंतर्गत ऊर्जा : ===
जेव्हा सिस्टम कमी तापमानापासून उच्च स्वरूपाकडे जाते तेव्हा अंतर्गत उर्जामध्ये बदल सकारात्मक (+ यू) असतो आणि जेव्हा सिस्टम उच्च त्रासापासून कमी तापमानात जाते तेव्हा अंतर्गत उर्जेमधील बदल नकारात्मक (-यू) असतो
=== काम : ===
भौतिकशास्त्रामध्ये सिस्टमद्वारे केलेल्या कामाच्या विस्तारादरम्यान केलेले कार्य सकारात्मक (+ डब्ल्यू) घेतले जाते. कॉम्प्रेशन दरम्यान सिस्टमवर केलेले कार्य नकारात्मक (-डब्ल्यू) घेतले जाते.
== थर्मोडायनामिक्समधील प्रक्रियेचे प्रकार ==
* आयसोबारिक प्रक्रिया
* आइसोदरल प्रक्रिया
* आईसोचोरीक प्रक्रिया
* चक्रीय प्रक्रिया
== संदर्भ ==
<references />
{{भौतिकशास्त्र}}
Line ९ ⟶ ४२:
[[वर्ग:भौतिकशास्त्रामधील मूलभूत संकल्पना]]
[[वर्ग:भौतिकशास्त्र]]
| |||