"गंगा नदी" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
Khillare.adt (चर्चा | योगदान) No edit summary |
Khillare.adt (चर्चा | योगदान) No edit summary खूणपताका: सुचालन साचे काढले दृश्य संपादन |
||
ओळ ८२:
गंगेची उपनदी भगीरथी नदीवर टिहरी धरण बांधले गेले. हे भव्यंगाना भागिरथीला भेटणार्‍या ठिकाणी गणेश प्रयागच्या १.५ कि.मी. डाउनस्ट्रीमवर आहे. भगीरथीला देवप्रयागानंतर गंगा म्हणतात. भूकंप प्रवण क्षेत्रात धरण बांधणे विवादास्पद होते.
बाणसागर धरण सोन नदीवर, सिंचन आणि जलविद्युत या दोहोंसाठी गंगेची उपनदी बनविली गेली. बंगालच्या उपसागराच्या किनारपट्टीवर पाणी साठवण्यासाठी किनार्यावरील जलाशय बांधून ब्रह्मपुत्र पाण्याबरोबर गंगेच्या पूरातील पाण्याचा पुरवठा मध्य आणि दक्षिण भारतासह उजव्या बाजूच्या खोऱ्यातील भागाला केला जाऊ शकतो.
== सुंदरवन डेल्टा ==
हुगळी नदी कोलकाता, हावडा मार्गे सुंदरवानातील भारतीय भागातील महासागरात मिळते. पद्मा येथे ब्रह्मपुत्र येथून निघालेली उपनदी जमुना नदी आणि मेघना नदीला जोडते. अखेरीस हे 350 किमी रूंद सुंदरवन डेल्टामध्ये सामील होते आणि बंगालच्या उपसागरात सामील होते. हा डेल्टा एक सपाट व निम्न-साधी मैदान आहे, ज्याची निर्मिती गंगा आणि त्याच्या उपनद्यांद्वारे आणलेल्या नवीन जलोढाने 1000 वर्षात केली. गंगा आणि बंगालच्या उपसागरात गंगा-सागर-संगम नावाच्या ठिकाणी प्रसिद्ध हिंदू मंदिर आहे. जगातील सर्वात मोठा डेल्टा (सुंदरवन) येथे अनेक प्रसिद्ध वनस्पती आणि प्रसिद्ध बंगाल वाघ आहेत. हा डेल्टा हळू हळू समुद्राच्या दिशेने जात आहे. काही काळापूर्वी कोलकाता हा सागर किनाऱ्यावर वसला होता आणि महासागर राजवाडे आणि सिल्हेटपर्यंत पसरलेला होता, पण आता तो समुद्रकिनाऱ्यापासून १५-२० मैलांवर (२०--३० किमी) अंतरावर सुमारे १,८०,००० चौरस किलोमीटरच्या क्षेत्रात पसरलेला आहे. आहे जेव्हा डेल्टा समुद्राकडे निरंतर विस्तारतो तेव्हा त्याला प्रगतिशील डेल्टा म्हणतात. सुंदरवन डेल्टा मधील जमिनीची गती फार कमी झाल्यामुळे येथे गंगा वाहते आणि तेथे आणलेली माती मुखात ठेवते. जे डेल्टाचे आकार वाढवते आणि नदीचे अनेक प्रवाह आणि उप-प्रवाह तयार करते. गंगाच्या मुख्य नद्यांमध्ये जलंगी नदी, इच्छमती नदी, भैरव नदी, विद्याधारी नदी आणि कालिंदी नदी आहेत. नद्यांच्या वाहत्या वेगामुळे दक्षिणेकडील भागात अनेक कमानी तलाव तयार झाले आहेत. उतार उत्तरेकडून दक्षिणेस आहे, म्हणून बहुतेक नद्या उत्तरेकडून दक्षिणेकडे वाहतात. भरतीच्या वेळी या नद्यांमध्ये भरतीच्या पाण्यामुळे या नद्यांना भरती नदी देखील म्हणतात. डेल्टाच्या दक्षिणेकडील खाऱ्या समुद्राच्या पाण्यापर्यंत पोहोचल्यामुळे हा भाग कमी, खारट आणि दलदलीचा आहे आणि सहजपणे खारफुटी वनांनी भरला आहे. हा डेल्टा भातशेतीसाठी अधिक प्रसिद्ध आहे. हे जगातील सर्वाधिक कच्च्या ज्यूटचे उत्पन्न होते. कातका अभयारण्य सुंदरबनमधील अशाच क्षेत्रांपैकी एक आहे जिथे लहान कालव्यांमधून मार्ग जातो. येथे मोठ्या संख्येने सुंदर झाडे आढळतात, या कारणास्तव या जंगलांचे नाव सुंदरवन आहे. याशिवाय देवा, केवडा, तमजा, अमळोपी आणि गोरण वृक्ष अशा प्रजाती आहेत, ज्या सुंदरवनमध्ये आढळतात. इथल्या जंगलांची एक वैशिष्ट्य म्हणजे येथे फक्त ती झाडे उगवू किंवा टिकून राहू शकतात, जी गोड आणि खाऱ्या पाण्यात जगू शकतात.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://hindi.webdunia.com/bbc-hindi-news/सुंदरवन-के-मुहाने-पर-107110700081_1.htm|title=सुंदरवन के मुहाने पर...|last=Hindi|first=B. B. C.|website=hindi.webdunia.com|language=hi|access-date=2020-04-30}}</ref>{{बदल}}
==गंगेसंबंधी काही पौराणिक समजुती==
| |||