"गंगा नदी" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
छो Pywikibot 3.0-dev |
Khillare.adt (चर्चा | योगदान) No edit summary खूणपताका: अनावश्यक nowiki टॅग दृश्य संपादन |
||
ओळ ३७:
मंदाकिनी रुद्रप्रयाग
देवप्रयाग भागीरथी+ अलकनंदा
== गंगेचा उगम ==
गंगा नदीची मुख्य शाखा भागीरथी आहे, जी गढवाल मधील हिमालयातील गौमुख नावाच्या ठिकाणी गंगोत्री हिमनदी (गुरुकुल) पासून उगम पावते. या गंगेच्या उगमस्थानाची उंची ३१४० मीटर आहे. येथे गंगाजींना समर्पित मंदिर आहे. शहराच्या उत्तरेस १९ कि.मी. उंचीवर गंगोत्री तीर्थ हा हिमनदीचा उगम ३८९२ मी. उंचीवर आहे. हा हिमनग 25 किमी लांबीचा आणि 4 किमी रुंद आणि सुमारे 40 मीटर उंच आहे. या हिमनदीतून भागीरथी छोट्या लेण्यासारख्या मुखातून अवतरतात. या पाण्याचे स्त्रोत ५००० मीटर उंचीवर वसलेली खोरे आहे. या खोऱ्याचे मूळ पश्चिम उतारातील संतोपंत शिखरावर आहे. गौमुखकडे जाणाऱ्या मार्गावर, चिरबासा गावातून ३७०० मीटर उंच विशाल गौमुख हिमनदीचे दृश्य दिसते. या हिमनदीत नंदा देवी, कामत पर्वत आणि त्रिशूल पर्वत येथील हिम वितळतो. जरी अनेक छोटे-छोटे प्रवाह गंगा घेण्यास हातभार लावत असले तरी 6 मोठ्या आणि 5 उपनद्यांचे भौगोलिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व जास्त आहे. अलकनंदा (विष्णू गंगा) च्या उपनद्या आहेत - धौली, विष्णू गंगा आणि मंदाकिनी. विष्णू प्रयाग येथे धौली गंगा अलकनंदाला भेटते. हे १३७२ मीटर उंचीवर आहे. मग २८०५ मीटर उंच नंद प्रयागमध्ये अलकनंदा नदीचा संगम नंदाकिनी नदीसह होतो. यानंतर, कर्ण प्रयागमध्ये, अलकनंदाचा कर्ण गंगा किंवा पिंडर नदीचा संगम आहे. त्यानंतर [[ऋषिकेश]]<nowiki/>पासून १३९ किमी अंतरावर असलेल्या रुद्र प्रयाग येथे अलकनंदा मंदाकिनीला भेटतात. यानंतर भगीरथी आणि अलकनंदाची भेट देव प्रयाग येथे १५०० फूट अंतरावर आहे आणि येथून गंगा नदीच्या नावाने हा एकत्रित जल प्रवाह वाहतो. या पाच प्रयागांना एकत्रितपणे पंच प्रयाग म्हणतात. अशाप्रकारे गंगा नदी २०० कि.मी.चा अरुंद डोंगराळ मार्ग बनल्यानंतर ऋषिकेशच्या माध्यमातून पहिल्यांदाच हरिद्वारच्या मैदानी भागाला स्पर्श करते.
== हिंदू धर्मातील गंगेचे स्थान ==
|