मराठी विकिपीडिया

"सूर्यमाला" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

इतिहास न्याहाळा
← मागील फरकपुढील फरक →
Content deleted Content added
दृश्यविकिमजकूर
छो सांगकाम्यासंदर्भत्रुटी_काढली
छो सांगकाम्या_संदर्भ_त्रुटी_काढली
ओळ २१:
प्लूटो हा त्याच्या शोधापासून (म्हणजेच [[इ.स. १९३०|१९३०]] पासून) सूर्यमालेतील नववा ग्रह मानला जात होता. पण [[:वर्ग:इ.स.चे २० वे शतक|२० व्या शतकाच्या शेवटी]] सूर्यमालेतील बाहेरच्या भागात प्लूटोसारख्या अनेक वस्तू शोधण्यात आल्या. यापैकी मुख्य म्हणजे प्लूटोपेक्षा आकाराने मोठा असणारा एरिस.
 
सूर्याभोवती फिरणाऱ्या इतर खगोलीय वस्तूंना एकजात [[सूर्यमालेतील छोट्या वस्तू|छोट्या वस्तू]] असे म्हणतात. "सूर्यमालेतील ज्या खगोलीय वस्तू सूर्याभोवती न फिरता ग्रह, लघुग्रह अथवा छोट्या वस्तूंभोवती फिरतात, त्यांना [[नैसर्गिक उपग्रह]] किंवा चंद्र म्हणतात".<ref name="FinalResolution">{{स्रोत बातमी | शीर्षकtitle = The Final IAU Resolution on the definition of "planet" ready for voting | प्रकाशक = IAU | date = 2006-08-24 | दुवा = http://www.iau.org/iau0602.423.0.html | अ‍ॅक्सेसदिनांक = 2007-03-02}}</ref>
 
प्रत्येक ग्रह हा सूर्याभोवती फिरताना ''लंबवर्तुळाकार'' कक्षेत फिरतो. त्यामुळे ग्रहाच्या एका प्रदक्षिणेदरम्यान त्याचे सूर्यापासूनचे अंतर बदलत राहते.
ओळ ७९:
सूर्यमालेची निर्मिती ही [[तेजोमेघ सिद्धान्त|तेजोमेघ सिद्धान्ता]]प्रमाणे झाली असल्याचे खगोलशास्त्रज्ञ मानतात. या सिद्धान्ताप्रमाणे ही निर्मिती एका मोठ्या रेणूंच्या ढगाच्या कोसळण्यामुळे सुमारे ४.६ अब्ज वर्षांपूर्वी झाली. हा रेणूंचा ढग कित्येक [[प्रकाशवर्ष|प्रकाशवर्षे]] अंतरावर पसरला होता व त्यापासून अनेक ताऱ्यांची निर्मिती झाली.<ref name="Arizona">{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Lecture 13: The Nebular Theory of the origin of the Solar System|दुवा=http://atropos.as.arizona.edu/aiz/teaching/nats102/mario/solar_system.html|कृती=University of Arizona|अ‍ॅक्सेसदिनांक=2006-12-27}}</ref> जुन्या [[धूमकेतू|धूमकेतूंचा]] अभ्यास केला असता, त्यांच्यावर फक्त मोठ्या फुटणाऱ्या ताऱ्याच्या गाभ्यात आढळणारी [[:वर्ग:मूलद्रव्ये|मूलद्रव्ये]] सापडली आहेत. यामुळे [[सूर्य]] हा जवळपास झालेल्या तारकासमूहातील स्फोटामुळे तयार झाल्याचा निष्कर्ष निघतो. या स्फोटामुळे तयार झालेली ऊर्जा ही या तेजोमेघाच्या कोसळण्याला कारणीभूत असण्याची शक्यता आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत| वर्ष=२००४|title= न्यू थियरी प्रपोज्ड फॉर सोलर सिस्टम फॉर्मेशन|लेखक= जेफ हेस्टर|कृती=अ‍ॅरिझोना स्टेट युनिव्हर्सिटी|दुवा= http://www.universetoday.com/am/publish/new_theory_solar_system_formation.html|अ‍ॅक्सेसदिनांक=जानेवारी ११|अ‍ॅक्सेसवर्ष = २००७}}</ref>
 
सूर्यमाला ज्या तेजोमेघापासून तयार झाली, त्याचा व्यास सुमारे ७००० ते २०००० खगोलीय एकके इतका होता<ref name="Arizona" /><ref name="Rawal_1985">{{cite science | last = रावळ | first = जे. जे. | month = जानेवारी | year = १९८५ | शीर्षकtitle = फर्दर कन्सिडरेशन्स ऑन कॉन्ट्रॅक्टिंग सोलर नेब्युला| journal = फिजिक्स ॲन्ड ॲस्ट्रॉनॉमी | volume = ३४ | issue = १ | pages = ९३-१०० | doi = 10.1007/BF00054038 | दुवा = http://www.springerlink.com/content/r5825j48k66n8284/fulltext.pdf | format = [[Portable Document Format|पीडीएफ]] | abstract = http://www.springerlink.com/content/r5825j48k66n8284/ | accessdate= डिसेंबर २७|accessyear = २००६}}</ref>, तसेच त्याचे वस्तुमान हे सूर्यापेक्षा थोडेसे जास्त (सुमारे १-१०% जास्त) होते.<ref name="Kitamara">{{जर्नल स्रोत |author= Yoshimi Kitamura | coauthors = Munetake Momose, Sozo Yokogawa, Ryohei Kawabe, Shigeru Ida and Motohide Tamura | date = 2002-12-10 | title=Investigation of the Physical Properties of Protoplanetary Disks around T Tauri Stars by a 1 Arcsecond Imaging Survey: Evolution and Diversity of the Disks in Their Accretion Stage | journal = The Astrophysical Journal | volume = 581 | issue = 1 | pages = 357–380 | doi = 10.1086/344223 | दुवा=http://www.journals.uchicago.edu/ApJ/journal/issues/ApJ/v581n1/56044/56044.text.html|accessdate=2007-01-09}}</ref> हा तेजोमेघ जेव्हा कोसळला, तेव्हा कोनीय बलामुळे त्याचा फिरण्याचा वेग वाढत गेला. जसेजसे त्याच्या केंद्रस्थानी वस्तुमान वाढत गेले, तसे त्याचे केंद्रस्थान इतर भागांपेक्षा जास्त गरम होत गेले. त्यानंतर त्या तेजोमेघावर [[गुरुत्वाकर्षण]], वायूंचा दबाव, चुंबकीय क्षेत्र तसेच फिरण्याने येणारे बल, यांचा प्रभाव वाढला व तो एका तबकडीमध्ये रूपांतरित झाला. या तबकडीचा व्यास सुमारे २०० खगोलीय एकके इतका होता<ref name="Arizona" /> तसेच त्याच्या केंद्रस्थानी एक उदयोन्मुख तारा होता.<ref>{{cite science | last = Greaves | first = Jane S. |date=2005-01-07| शीर्षकtitle = Disks Around Stars and the Growth of Planetary Systems | journal = Science | volume = 307 | issue = 5706 | pages = 68–71 | doi = 10.1126/science.1101979 | दुवा = http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/307/5706/68 | abstract = http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/sci;307/5706/68
| accessdate = 2006-11-16}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |दिनांक=2000-04-05| दुवा = http://www7.nationalacademies.org/ssb/detectionch3.html | शीर्षकtitle = Present Understanding of the Origin of Planetary Systems | प्रकाशक = National Academy of Sciences | अ‍ॅक्सेसदिनांक = 2007-01-19 }}</ref>
 
[[टी टौरी तारे]] सूर्यापेक्षा तरुण आहेत. त्यांच्या भोवतीसुद्धा अश्या तबकड्या आढळतात.<ref name="Kitamara" /> या तबकड्यांचा व्यास काहीशे किलोमीटर असून त्यांचे कमाल तापमान हे सुमारे १००० [[केल्व्हिन]] (सुमारे ७२७° [[सेल्सियस]]) इतके आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|वर्ष= 2003|लेखक=Manfred Küker, Thomas Henning and Günther Rüdiger|title= Magnetic Star-Disk Coupling in Classical T Tauri Systems| कृती=Science Magazine|दुवा=http://www.journals.uchicago.edu/ApJ/journal/issues/ApJ/v589n1/56674/56674.text.html
"https://mr.wikipedia.org/wiki/सूर्यमाला" पासून हुडकले