"दही" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
Pooja Jadhav (चर्चा | योगदान) No edit summary |
Pooja Jadhav (चर्चा | योगदान) No edit summary |
||
ओळ ६:
<p>'''रासायनिक क्रिया -'''
लॅक्टोज +पाणी →लॅक्टिक ऍसिड</p>
[[File:विज्ञान आश्रमात बनवलेली दही.jpg|thumb|दही]]
==विरजण==
तापवून थंड केलेल्या दुधामध्ये किंचित दही किंवा [[ताक]] घालून दही तयार करतात. हे जे दही अथवा ताक दुधामध्ये घातले जाते त्याला [[विरजण]] असे म्हणतात. स्ट्रोप्टोकोकस लॅक्टीस, स्ट्रोप्टोकोकस डायऍसिटीलॅक्टीस, स्ट्रोप्टोकोकस केमोरीस या जिवाणू मुळे दुधाचे दही होते .दह्यापासून ताक पण बनते.<ref>[http://www.agrowon.com/Agrowon/20130210/5134559872106790173.htm दह्यापासून तयार करा मठ्ठा, श्रीखंड]</ref> दुधाचे दही बनण्यासाठी मुख्यतः लॅक्टोबॅसिलस नावाच्या बॅक्टरीया काम करतात. दही बनविण्यासाठी लागणारे आधीचे उत्तम दही म्हणजे विरजण हा महत्वाचा घटक आहे.बऱ्याच वेळेला विरजणच चांगले नसते म्हणजे ते खूप आंबट असते, आंबट होण्याचे मुख्य कारण त्यात खूप बॅक्टरीयाची वाढ झालेली असते वा कधी कधी नको असलेले बॅक्टरीया पण त्यात प्रचंड मोठ्या प्रमाणात वाढतात.त्यामुळे ते काही वेळेला पिवळे पडते.जर आपले दही काही कारणामुळे खूप आंबट झाले असेल किंवा खराब झाले असेल तर आपल्याकडे विरजणा साठी चांगले दही शिल्लक राहत नाही. जर खराब दही विरजण म्हणून वापरले तर सगळे दही खराब होते आणि चवीला चांगले लागत नाही. हे टाळण्यासाठी आपण थोडे दही विरजणासाठी वेगळे लावले पाहिजे.आणि हे दही विरजण म्हणून रोज थोडे थोडे वापरावे. असे केल्याने आपल्याला आवश्यक बॅक्टरीया असलेले चांगले दही मिळेल. हे दही फ्रीझ च्या बाहेर जास्त वेळ ठेऊ नये. बाहेर ठेवल्यास त्यात अयोग्य बॅक्टरीयाची वाढ होते व ते आवश्यकतेपेक्षा जास्त आंबट होते.दही बनविण्याचे अगोदर दूध चांगले उकळून घ्यावे. दूध उकळल्याने त्यात असणारे बॅक्टरीया मरून जातात. व त्यामुळे दह्यातुन चांगले बॅक्टरीया मिळतात.घरी दही बनविणे ही खरोखर सोपी आणि सुलभ प्रक्रिया आहे. या सूचनांचे अनुसरण करून घराच्या घरी दही बनवू शकतो.
|