"व्हॅटिकन सिटी" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

‘व्हॅटिकन’ने लोकांना उपयुक्त अशा स्वत:च्यास्वतःच्या यंत्रणा उभारलेल्या आहेत. टेलिफोन केंद्र, पोस्ट ऑफिस, रेडिओ, सार्वजनिक बागा, बँकबॅंक व्यवस्था, औषधविक्री यांच्याबरोबर पोपच्या सुरक्षेसाठी खास दल उभारलेले आहे. अन्नधान्य, पाणी, वीज आणि गॅस या सगळ्या गोष्टी तिथे आयात कराव्या लागतात. आयात-निर्यातीवर किंवा उत्पन्नावर कुठलाही कर नाही. जगभरातील १३० कोटी रोमन कॅथॉलिक भक्तांकडून येणाऱ्या ऐच्छिक देणग्यांमधून राज्याचा सर्व खर्च चालतो. ठेवींवरील व्याज, तिकिटे आणि नाण्यांची विक्री, संग्रहालय प्रवेश शुल्क, ग्रंथ प्रकाशन यांमधूनही प्रचंड उत्पन्न होत असते. सन १९८०पासून तिथले सर्व आर्थिक व्यवहार लोकांच्या माहितीसाठी प्रसिद्ध केले जातात. सचिवालयाद्वारे पाच कार्डिनल (चर्चमधील अधिकारी) देशाचे सर्व व्यवस्थापन बघतात. बहुसंख्य रहिवासी हे स्त्री-पुरुष धर्मोपदेशकच आहेत. बाकीचे कार्यालयीन सेवक, व्यावसायिक आणि विविध सेवा पुरवणारे लोक तिथे राहतात. व्हॅटिकन राज्य ग्रंथालयात सुमारे दीड लाख दुर्मीळ हस्तलिखितांचा खजिना आहे. ख्रिस्तपूर्व आणि इसवी सनाच्या आरंभीच्या काळातील सुमारे १६ लाख छापील पुस्तके तिथे उपलब्ध आहेत. व्हॅटिकन स्वत:चेस्वतःचे दैनिक (रोज) प्रसिद्ध करते. अत्याधुनिक छापखान्यांमधून भारतीय भाषांसहित ३० भाषांमधून पुस्तके आणि माहितीपत्रके छापली जातात. ‘बायबल’ हा जगातील सर्वाधिक खपाचा ग्रंथ आहे. रेडिओवरून ४० भाषांमधले कार्यक्रम सुरू असतात. स्वत:चेस्वतःचे दूरदर्शन केंद्रही चालू आहे. १९८४ मध्ये ‘युनेस्को’ने ‘व्हॅटिकन सिटी’ला जागतिक वारसास्थळ म्हणून जाहीर केले. धार्मिकदृष्ट्या पोप हा रोमचा बिशप असतो.

‘व्हॅटिकन’ इटलीमध्ये स्थित असल्यामुळे इटालियन लष्करातर्फे त्या देशाला संरक्षण पुरवण्यात येते. तसा करार मात्र झालेला नाही. त्या छोट्या देशाकडे स्वत:चेस्वतःचे सैन्य नाही. पोपच्या सुरक्षेसाठी ‘स्विस गार्ड’ जबाबदार आहेत. इतर देशांशी राजनैतिक संबंध ठेवण्यासाठी स्वतंत्र यंत्रणा नाही. स्वत:स्वतः पोप गरजेनुसार ते काम पाहतात. अपुऱ्या जागेमुळे ‘व्हॅटिकन’मध्ये कुठलीही वकिलात नाही. रोम शहरात सगळ्या वकिलाती आहेत. देशात दोन हजार नोकरदार लोक आहेत. ते सगळे तिथे राहत नाहीत (रोम किंवा जवळपासच्या गावात राहतात). लॅटिनचा वापर होतो; पण राजभाषा इटालियन हीच आहे. शहराच्या अधिकृत वेबसाइटमध्ये इटालियन, इंग्लिश, फ्रेंच, जर्मन आणि स्पॅनिश भाषांचा समावेश आहे. पोपच्या सेवेत कुठल्या ना कुठल्या प्रकारे रुजू असलेल्या लोकांना नागरिकत्व मिळू शकते; परंतु त्यावर मर्यादा आहे. नोकरी संपताच नागरिकत्व रद्द होते.