"जर्मनी" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
SSDhawan.adt (चर्चा | योगदान) No edit summary खूणपताका: संदर्भ क्षेत्रात बदल. अविश्वकोशीय वर्णनात्मकता ? 'मुखपृष्ठ सदर' लेखात बदल ? दृश्य संपादन |
छो Pywikibot 3.0-dev खूणपताका: 'मुखपृष्ठ सदर' लेखात बदल ? |
||
ओळ ५६:
|माविनि_वर्ग=<span style="color:#090;">अति उच्च</span>
}}
'''जर्मनी''' ({{ध्वनी-de|
जर्मनीमध्ये १६घटक राज्यांचा<ref>{{जर्नल स्रोत|date=2020-01-25|title=States of Germany|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=States_of_Germany&oldid=937497669|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> समावेश आहे, ज्याचा क्षेत्रफळ ३५७,३८६ चौरस किलोमीटर (१३७,९८८ चौरस मैल) आहे<ref>{{जर्नल स्रोत|date=2020-01-26|title=Germany|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Germany&oldid=937630299|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>, आणि मोठ्या प्रमाणात समशीतोष्ण हंगामी हवामान आहे. ८३ दशलक्ष रहिवासी असलेले हे रशिया नंतरचे युरोपमधील दुसर्‍या क्रमांकाचे लोक आहे आणि संपूर्णपणे युरोपमधील सर्वात जास्त लोकसंख्या असलेले देश तसेच युरोपियन युनियनचे सर्वाधिक लोकसंख्या असलेले देश आहे. जर्मनी हा अतिशय विकेंद्रित देश आहे. त्याचे राजधानी आणि सर्वात मोठे महानगर बर्लिन आहे, तर
शास्त्रीय पुरातन काळापासून विविध जर्मन जमाती आधुनिक जर्मनीच्या उत्तर भागात वसलेल्या आहेत. १०० शतकापासून जर्मनिया नावाच्या प्रदेशाचे दस्तऐवजीकरण केले गेले. दहाव्या शतकापासून जर्मन प्रांतांनी पवित्र रोमन साम्राज्याचा मध्यवर्ती भाग बनविला<ref>{{जर्नल स्रोत|date=2020-01-26|title=Germany|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Germany&oldid=937630299|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>. सोळाव्या शतकादरम्यान, उत्तरी जर्मन प्रदेश प्रोटेस्टंट सुधारणेचे केंद्र बनले. पवित्र रोमन साम्राज्याचा नाश झाल्यानंतर, १८१५ मध्ये जर्मन कॉन्फेडरेशनची स्थापना झाली. १८४८-४९ च्या जर्मन क्रांतीमुळे
आज, जर्मनीचे सार्वभौम राज्य म्हणजे कुलगुरूंच्या नेतृत्वात फेडरल संसदीय प्रजासत्ताक आहे. मजबूत अर्थव्यवस्था असलेली ही एक महान शक्ती आहे; जीडीपीनुसार जगातील चौथ्या क्रमांकाची अर्थव्यवस्था आणि पीपीपीने पाचव्या क्रमांकाची अर्थव्यवस्था आहे. कित्येक औद्योगिक व तंत्रज्ञान क्षेत्रात जागतिक नेता म्हणून, जगातील तिसर्‍या क्रमांकाचा निर्यातदार आणि वस्तू आयात करणारा देश आहे. अत्यंत उच्च दर्जाचे जीवनमान असलेला एक विकसित देश म्हणून, तो सामाजिक सुरक्षा आणि सार्वभौम आरोग्य सेवा प्रणाली, पर्यावरणीय संरक्षण आणि शिक्षण-मुक्त विद्यापीठ शिक्षण देते. फेडरल रिपब्लिक ऑफ जर्मनी हे १ १९५७ मध्ये युरोपियन आर्थिक <ref>{{जर्नल स्रोत|date=2020-01-25|title=European Economic Community|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=European_Economic_Community&oldid=937513352|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>समुदायाचे संस्थापक सदस्य आणि १९९३ मध्ये युरोपियन युनियनचे संस्थापक सदस्य होते. ते शेंजेन क्षेत्राचा भाग आहे आणि १९९९ मध्ये युरोझोनचे सह-संस्थापक बनले. जर्मनी देखील युनायटेड चे सदस्य आहे नेशन्स, नाटो, जी 7, जी -20 आणि ओईसीडी आपल्या प्रदीर्घ आणि समृद्ध सांस्कृतिक इतिहासासाठी परिचित, जर्मनी हे कला, विज्ञान आणि मानविकी क्षेत्रातील प्रभावी लोकांचे सतत घर आहे. जर्मनीमध्ये बर्‍याच जागतिक वारसा स्थळे आहेत आणि जगातील सर्वोच्च पर्यटन स्थळांपैकी एक आहे.
ओळ ६६:
== इतिहास ==
=== नावाची व्युत्पत्ती ===
जर्मानिया हे नाव रोमन लोकांनी [[र्‍हाइन नदी]] ते [[उरल पर्वतरांग|उरल पर्वतांमधील]] भूभागाला दिले होते. परंतु 'जर्मनी' हे नाव बहुतकरुन [[इंग्लिश भाषा|इंग्लिशभाषिक]] किंवा भूतपूर्व ब्रिटिश वसाहतींमधील देशांत वापरले जाते. खुद्द जर्मनीत जर्मन लोक आपल्या देशाचा उल्लेख '
=== प्रागैतिहासिक कालखंड ===
जर्मनीच्या प्राचीन इतिहासाबद्दल फारशी माहिती नाही. जर्मनीचा ज्ञात इतिहास [[रोमन साम्राज्य|रोमन साम्राज्याबरोबर]] सुरु होतो. रोमन साम्राज्याअगोदर [[जर्मानिक लोक|जर्मानिक टोळ्यांचे]] येथे वास्तव्य होते असे मानले जाते. या टोळ्यांचा वावर [[
=== पवित्र रोमन साम्राज्य ===
ओळ १०५:
[[फेब्रुवारी २७]], [[इ.स. १९३३]] रोजी [[राइशस्टागची आग|जर्मन संसदेच्या इमारतीला आग]] लागली. राजकीय अनागोंदीमुळे विरोधकांनी ही आग लावल्याचा आरोप ठेवून हिटलरने स्वतःकडे सर्वाधिकार देण्याचा प्रस्ताव संसदेपुढे ठेवला. या प्रस्तावाचे नाव सशक्तीकरण कायदा (Ermächtigungsgesetz) असे होते. या कायद्यानुसार सर्वाधिकार जर्मनीच्या मंत्रिमंडळाला आणि पर्यायाने हिटलर ला देण्यात येणार होते. कायद्याच्या तरतुदीमुळे जर्मनीचे मंत्रिमंडळ संसदेच्या संमतीविना कायदे मंजूर करू शकत होते. या कायद्याला २३ मार्च १९३३ रोजी मंजुरी मिळाली. या प्रस्तावाला फक्त [[एस.पी.डी]] या पक्षाने विरोध केला. कम्युनिस्टांचा विरोध हिटलरने त्यांची रवानगी कारागृहात करून मोडून काढला. अनेक राजकीय विरोधकांचा काटा या काळात काढण्यात आला. सर्वाधिकार हातात आल्यामुळे [[ॲडॉल्फ हिटलर|हिटलरने]] सार्वजनिक तसेच खासगी औद्योगिक क्षेत्राभोवती फास आवळला. कारखान्यांना लष्करी माल बनवण्यास भाग पाडले. सुरुवातीला हिटलरच्या धोरणांमुळे देश मंदीतून बाहेर पडण्यास मदत झाली, परंतु [[ॲडॉल्फ हिटलर|हिटलर]] जर्मनीला युद्धाच्या विनाशकारी गर्तेकडे ओढून नेत होता. इ.स. १९३६ मध्ये हिटलरने [[र्‍हाइनलांड|र्‍हाइनलांडमध्ये]] लष्करी हस्तक्षेप केला. तसे करणे आवश्यक होते असे समर्थन पुढे केले गेले. इ.स. १९३८ पर्यंत [[चेकोस्लोव्हेकिया|चेकोस्लोव्हेकियातील]] [[सुडेटेन प्रांतातील हस्तक्षेप]] आणि [[मुसोलिनी]]बरोबरचा मैत्रीचा करार यामुळे युद्धाचे वातावरण तयार होत गेले. यातच खबरदारी म्हणून हिटलरने [[रशिया]]बरोबर यु्द्ध न करण्याबाबत समझोता केला (जो त्याने नंतर मोडला).
ब्रिटेन आणि फ्रांसने जर्मनीला आधीच बजावले होते कि जर जर्मनिने चेकोस्लोवाकियाचा
हिटलरचा काळ [[दुसरे महायु्द्ध]] आणि [[ज्यूंचे शिरकाण|ज्यूंच्या सामूहिक कत्तलींसाठी]] ओळखला जातो. त्याने ज्यू लोकांचे अटकसत्र सुरु केले व त्यांची रवानगी छळछावण्यांत केली. छळछावण्यांत त्यांचा क्रूरपणे छळ करण्यात आला. जे काम करण्यास सक्षम नाहीत अशांना गॅसचेंबरमध्ये कोंडून ठार मारण्यात आले. [[म्युनिक|म्युनिकजवळील]] [[डखाउची छळछावणी|डखाउ]] येथे अशी एक छळछावणी आहे. हिटलरने जिंकलेल्या देशांमध्येदेखील छळछावण्या उभारल्या. खासकरुन पोलंडमध्ये केलेल्या कत्तलींमध्ये ३० लाख ज्यू नागरिकांची हत्या करण्यात आली.
ओळ १५५:
| [[रुहर]] || || रुहर परिसर || ५८ लाख
|-
| [[
|-
| [[कोलोन]] (क्योल्न) || १३ लाख || कोलोन परिसर ||
|-
| [[फ्रांकफुर्ट|
|-
| [[डॉर्टमुंड]] || ६.५ लाख || डॉर्टमुंड परिसर ||
ओळ १९०:
=== विमानवाहतूक ===
रस्ते आणि रेल्वे यांच्या कार्यक्षम जाळ्यामुळे जर्मनीत देशांतर्गत विमानप्रवास फारसा होत नाही. विमानव्यवस्थेचा वापर मुख्यत्वे आंतरराष्ट्रीय प्रवासासाठी होतो. बहुतेक शहरांमध्ये विमानतळ आहेत जे रेल्वेमार्गांनी जोडलेले आहेत. [[
=== जलमार्ग ===
ओळ २३७:
[[उन्हाळी ऑलिंपिक क्रीडा स्पर्धा|ऑलिंपिक स्पर्धेत]] आत्तापर्यंत मिळवलेल्या पदकांमध्ये जर्मनी तिसऱ्या स्थानी आहे. ऑलिंपिकमध्ये पदकांची सर्वाधिक कमाई जलतरण, डायव्हिंग, ऍथलेटिक स्पर्धा यांमध्ये होते. ऑलिंपिकमध्ये जर्मनीने आतापर्यंत सांघिक खेळांमध्येदेखील लक्षणीय यश मिळवले आहे. तसेच [[हिवाळी ऑलिंपिक क्रीडा स्पर्धा|हिवाळी ऑलिंपिक स्पर्धेतसुद्धा]] जर्मनीची कामगीरी खूप लक्षणीय आहे.
जर्मनीत सध्या [[
[[हॉकी]] हा खेळ फारसा लोकप्रिय नसला तरी जर्मनीने त्यातही आपला दबदबा कायम ठेवला आहे. गेल्या दोन विश्वकरंडक स्पर्धेत त्यांनी विजेतेपद मिळवले होते. [[टेनिस|टेनिसमध्ये]] जर्मनीची सर्वोत्तम कामगिरी ८० व ९० च्या दशकात होती. याच काळात [[मायकेल स्टीश]], [[बोरीस बेकर]] , [[स्टेफी ग्राफ]] या खेळाडूंनी जर्मनीला या खेळात मानाचे स्थान मिळवून दिले.
ओळ २६१:
* '''वाहन निर्मिति''' - यात [[डाईमलर आ.गे.|डाइमलर]], [[फोक्सवागन|फोल्क्सवागन]], [[ऑडी]], [[बीएमडब्ल्यू|बी.एम.डब्ल्यू]], [[पोर्शे]]
* '''सुटे पार्टस''' निर्मिति - यात [[रोबेर्ट बोश जीएमबीएच|रोबेर्ट बोश]], [[मायको]], [[बेहेर]], [[माहले]], [[
* '''सॉफ्टवेर'''- [[सॅप]]
* '''इलेट्रिकल'''- [[सिमेन्स]] [[जीमेन्स एजी]]
ओळ २८६:
=== महत्त्वाचे शोध ===
१५ व्या शतकातील युरोपात [[सामाजिक परिवर्तन]] (''
*{{वेबॅक आर्किव्ह |url=http://homepage.mac.com/dtrapp/Elements/mineral.html |date=20070616083358}}</ref>.
[[अल्बर्ट आइनस्टाइन|आइनस्टाईन]] पासून इ.स.२००७ मध्ये नोबेल पारितोषिक मिळवणारे [[पीटर ग्रुनबर्ग]] असे अनेक संशोधक जर्मनीच्या भौतिकशास्त्रातील योगदानाचा पुरावा देतात. [[कार्ल झाइस]]ने सूक्ष्मदर्शकामध्ये केलेल्या सुधारणांमुळे जीववैद्यकीय शास्त्रात अमूलाग्र बदल झाला आणि आजची वैद्यकीय प्रगती शक्य झाली.
| |||