"गुळवेल" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
ओळ १:
[[चित्र:Tinospora cordifolia.jpg|thumb|right|200px|गुळवेलाची पाने]]
'''गुळवेल''' किंवा
[https://marathidoctor.com/gulvel-guduchi-giloy-in-marathi.html]==गुळवेलीसंबंधी आयुर्वेदातील उद्धरणे==
" गुळवेल एक नैसर्गिक अमृतकुंभ ...!!!"
गुळवेल ह्या वनस्पतीला आयुर्वेदात फार महत्त्व आहे. आयुर्वेदात गुळवेलाला अमृता हे नाव दिले आहे. या नावाप्रमाणेच ही वनस्पती अमर आहे, जमिनीतील पाण्याची पातळी कमी झाली तरीही ही वनस्पती जिवंत राहते. भारतातील सर्व भागात ही वनस्पती सहज आढळते. या वनस्पतीच्या उपयोगासंदर्भात विविध ऋषींनी
" पिबेद्वा षट्पलं सर्पिरभयां वा प्रयोजयेत् |<br/>
त्रिफलायाः कषायं वा गुडूच्या रसमेव वा ||"<br/>
- (चरकसंहिता )
" पिप्पला मधु संमिक्ष गुडूची स्वरसं पिबेत |<br/>
जीर्णा ज्वर कफ प्लहिका सारोचक नाशनम् || "<br/>
-( भैषज्य रत्नावली )
" गुडूची कटुका तिक्ता स्वादुपाका रसायनी | <br/>
संग्रहिणी कषायोष्णा लध्वी बल्याग्नि दीपनी ||<br/>
दोषत्रयामतृड्दाहमेहकासांश्च पाण्डुताम् |<br/>
कामलाकुष्ठवातास्रज्वरकृमिवमीन्हरेत् |<br/>
प्रमेहश्वासकासार्शः कृच्छ्रहृद्रोगवातनुत् ||"<br/>
-(भावप्रकाश निघंटू )
ओळ २५:
विविध ग्रंथांमध्ये उल्लेख असलेल्या या गुळवेलीची वेगवेगळ्या भाषांमध्ये असलेली नावे पुढीलप्रमाणे -
Latin name - Tinospora cordifolia Willd , कुळनाव-Menispermaceae , संस्कृत नाव- अमृता, गुडूची, बल्ली, छिन्ना, मधुपर्णी, वत्सादनी, कुण्डलिनी. मराठी नाव- गुळवेल, अमृता. हिंदी नाव- गीलोय, गुडीच. English name - Tinospora, वगैरे. गुळवेलीचे मराठी नाव 'गुळवेल'च आहे. पण चिकित्साप्रभाकर या आयुर्वेदिक ग्रंथात दिलेल्या महितीनुसार 'गुडची', 'गरोळ' आणि 'गरुड'ही गुळवेलची आणखी काही मराठी नावे आहेत.
गुळवेलीमधील रासायनिक घटक- ग्लुकोसिन, जिलोइन, १.२ टक्के स्टार्च, बर्व्हेरिन, ग्लुकोसाइड, गिलोइमिन, कॅसमेंथीन, पामारिन, रीनात्पेरिन, टिनास्पोरिक उडणशील तेल, वसा, अल्कोहोल, ग्लिस्टोराल इत्यादी. या वनस्पतीमध्ये 'मायक्रोबॅक्टेरियम ट्युबरकुलॉसिस' (Tuber Culosis) व 'एस्केनीशिया कोलाई' हे आतडे आणि मूत्रसंस्थेवर परिणाम करणारे रोगाणू, अन्य विषाणू समूह आणि कृमी आदी नष्ट करण्याची क्षमता आहे.
==औषधी उपयोग==
नेत्र विकार, वमनविकार, सर्दी पडसे, संग्रहणी, पांडुरोग
या वनस्पतीच्या कंदाचा आणि खोडाचा वापर औषधात केला जातो. या वनस्पतीची पानेही औषधी आहेत. गुळवेलीमध्ये
गुळवेलीचे खोड
== बाह्य दुवे ==
|