|
| लांबी_किमी = ३२००
| देश_राज्ये_नाव = [[चीन]] ([[तिबेट]]), [[भारत]], [[पाकिस्तान]]
| उपनदी_नाव = [[गिलगिट नदी|गिलगिट]], [[काबुलकाबूल नदी|काबुलकाबूल]], [[सतलज नदी|सतलज]], [[बियास नदी|बियास]], [[चिनाब नदी|चिनाब]], [[झेलम नदी|झेलम]], [[रावी नदी|रावी]]
| मुख्यनदी_नाव =
| सरासरी_प्रवाह_घनमी_प्रतिसे = ६,६००
'''सिंधु नदी''' ही [[दक्षिण आशिया]]मधील एक प्रमुख [[नदी]] आहे. [[तिबेट]], [[भारत]] व [[पाकिस्तान|पाकिस्ताना]]तून वाहणारी प्रमुख [[नदी]] आहे.
तिबेटमध्ये उगमझालेल्या पासुनउगमापासून ते भारतातील [[लदाखलडाख]] पर्यंत आणि नंतर पाकिस्तानमधून हेही नदी वाहते.
[[इंग्रजी भाषा|इग्रजी भाषेत]] या नदीला इंडस (इं:Indus) असे संबोधले जातेम्हणतात. [[सिंधु संस्कृती]]चा उगम याच नदीच्या किनाऱ्यांवर झाला आहे. [[हिंदू धर्म|हिंदू धर्मातील]] [[वेद]] सिंधू नदीच्या किनारी रचले गेले आहेत. ''हिंदुहिंदू'' व ''हिंदुस्थान'' हे शब्द याच नदीवरुन पडले आहेत. पाकिस्तानच्या [[सिंध]] प्रांताचे नाव सिंधु नदीवरूनच पडले आहे.
सिंधु चीसिंधूच्या पाच उपनदियांउपनद्या आहेआहेत. त्यांचे नावत्यांची आहेनावे : - वितस्ता (झेलम), चन्द्रभागा, ईरावतीइरावती, विपासाविपाशा एंव(बियास), शतद्रू शतद्रु(सतलज). यातीलयांतील शतद्रुसतलज सर्वात मोठी उपनदी आहे।आहे. सतलुज/शतद्रुया नदीवर बनलेला भाखड़ाभाक्रा-नंगलनांगल बंधाराधरण द्वारेआहे. सिंचाईया एंवधरणामुळे विद्दुतपंजाबच्या परियोजनाशेतीला लाआणि खुपविद्युत परियोजनांना खूप मदत मिळाली आहे।आहे. त्यामुळे पंजाब (भारत) एंव हिमाचल प्रदेश मध्ये शेती ने तेथील चेहरा मोहराच बदलला। वितस्ता (झेलम) नदीच्या काठावर जम्मू आणि कश्मीर ची राजधानी श्रीनगर स्थित आहे।
सिंध नदी उत्तरी भारतातील तीन मोठ्या नदींपैकी एक आहे। याचा उद्गम बृहद् हिमालय मध्ये कैलाश हून62.5 मील उत्तरेस सेंगेखबबच्या स्रोतांमध्ये आहे। आपल्या उद्गम स्थानातून निघून तिब्बती पठाराच्या रूंद घाटातून कश्मीर च्या सीमा ला पार करून, दक्षिण पश्चिम मध्ये पाकिस्तान तील रेगिस्तान आणि सिंचित भूभागात तून वाहत, कराँची च्या दक्षिण मधील अरब सागर मध्ये पडते. याची पूर्ण लांबी सुमारे 2,000 मील आहे. बलतिस्तान मध्ये खाइताशो ग्रामच्या जवळ हे जास्कार श्रेणी ला पार करत 10,000 फुट पेक्षा जास्त खोल महाखड्ड मध्ये, जो संसार मधील मोठ्या खड्डयांपैकी एक आहे त्यात वाहते. जेथे ही गिलगिट नदीला मिळते आणि तेथे ही एक वक्र बनवत दक्षिण पश्चिम दिशेस वाकते. अटक मध्ये हे मैदानात पोहचुन काबुल नदी ला मिळते। सिंध नदी पहिले अापल्या वर्तमान मुहानेतून 70 मील पूर्वेस स्थित कच्छ च्या रणात विलीन होऊन जाते परंतू रण भरल्या मुळे नदी चा मुहाना अाता पश्चिमेस खिसकने आहे.
झेलम, चिनावचिनाब, रावी (परुष्णी), व्यास आणि सतलज सिंध नद्यांच्या प्रमुख सहायक नदियाँ आहे. याच्या व्यतिरिक्त गिलगिट, काबुल, स्वात, कुर्रम, टोची, गोमल, संगर इत्यादी अन्य सहायक नद्या आहेत. मार्च मध्ये हिम पाघळल्यामुळे यात अचानक भयंकर पुर येते. पावसाळ्यात मानसून मुळे पाण्याची पातळी वाढते. सप्टेंबर मध्ये पाण्याची पातळी कमी होते आणि हिवाळ्या पर्यंत कमीच असते. सतलज आणि सिंधूच्या संगम जवळ सिंधचे पाणी मोठ्या प्रमाणावर सिंचनासाठी प्रयुक्त होते. सन्‌ 1932 मध्ये सक्खर मध्ये सिंध नदी वर लॉयड बंधारा बनला आहे ज्या द्वारे 50 लाख एकड़ भूमि चे सिंचन केले जाते. जेथे जेथे सिंध नदी चे जल सिंचनासाठी उपलब्ध आहे तेथे गव्हाची शेती प्रामुख्याने होते. आणि त्या व्यतिरिक्त कापूस आणि अन्य धान्याची ही शेती होते तसेच जनावरांसाठी गायरान होते. हैदराबाद (सिंध)च्या पुढे नदी 3,00 वर्ग मील चा डेल्टा बनवते. गाद आणि नदी ने मार्ग परिवर्तन करण्यामुळे नदी में नौसंचालन धोकादायक आहे.
सिन्धु घाटी सभ्यता (३३००-१७०० ई.पू.) विश्व च्या प्राचीन नदी घाटी सभ्यतांपैकी एक प्रमुख सभ्यता होती.
| 