"लडाख" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

Content deleted Content added
माहिती जोडली.
अंक मराठीत केले.
ओळ २५८:
 
==संगीत आणि नृत्य==
तिब्बती संगीताप्रमाणे लडाखी बौद्ध मठातील उत्सवांच्या संगीतामध्ये अनेकदा तिबेटमध्ये धर्माचा अविभाज्य भाग म्हणून धार्मिक जप केला जातो. या जप कठीण असतात. बहुतेक वेळा, या भागातील लोक पवित्र ग्रंथांचे पठण करतात किंवा विविध उत्सव साजरे करतात.''' '''यांग जप, ठराविक वेळेशिवाय केले जाते. यामध्ये विविध प्रकारचे ड्रम आणि सुमधुर वाद्यानचा वापर केला जातो. धार्मिक मुखवटा नृत्य ही लडाखच्या सांस्कृतिक जीवनाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. बौद्ध धर्माच्या द्रुकपा परंपरेचे प्रमुख केंद्र हेमिस मठ असून यामार्फत इतर सर्व प्रमुख लडाखी मठांप्रमाणेच वार्षिक मुखवटा घातलेला नृत्य महोत्सव आयोजित केला जातो. या नृत्त्या मध्ये सर्वसाधारणपणे चांगल्या आणि वाईटाच्या संघर्षाची कहाणी सांगीतली जाते आणि त्याचा पूर्वीच्या विजयासह समाप्त होते.[99]पूर्वेकडील लडाखमधील विणकाम पारंपारिक जीवनाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. स्त्रिया आणि पुरुष दोघेही वेगवेगळ्याचे प्रकार विणतात.
 
==खेळ==
लडाखमधील सर्वाधिक लोकप्रिय खेळ म्हणजे आइस हॉकी हा होय. साधारणतः डिसेंबरच्या आणि फेब्रुवारीच्या मध्यात हा खेळ नैसर्गिक बर्फावर खेळला जातो. [101] क्रिकेटही खूप खेळ लोकप्रिय आहे.लढाखमधील तिरंदाजी हा पारंपारिक खेळ आहे आणि बर्‍याच गावात तिरंदाजी महोत्सव होतात, जे पारंपारिक नृत्य, मद्यपान आणि जुगार खेळण्यासारखेच असतात.पूर्ण आणि दमण (शहनाई आणि ढोल) यांच्या संगीताच्या अनुषंगाने हा खेळ कठोर शिष्टाचाराने आयोजित केला जातो. लडाखचा दुसरा पारंपारिक खेळ पोलो हा असून बाल्टिस्तान आणि गिलगिटचा मूळ खेळ आहे आणि बहुधा, 17१७ व्या शतकाच्या मध्यास राजा सिंगगे नामग्याल यांनी, ज्याची आई बाल्ती राजकन्या होती, यांनी लद्दाखमध्ये प्रवेश केला होता. [102]''' '''आणखी एक प्रथा खांग-बु किंवा 'लहान घर' म्हणून ओळखली जाते, ज्यात कुटुंबातील वडीलजन, मोठा मुलगा परिपक्व झाल्यावर, त्या प्रकरणात सहभाग घेण्यापासून निवृत्त होईल, आणि त्याच्याकडे कुटुंबाचे प्रमुखपद स्वीकारतील आणि फक्त त्यांच्या स्वत: च्या कुटुंबासाठी आवश्यक असलेली संपत्ती.
 
==महिलांची सामाजिक स्थिती==
उर्वरित राज्यापेक्षा वेगळे असलेले लडाखी समाजाचे वैशिष्ट्य म्हणजे भारतातील ग्रामीण भागातील तुलनेत महिलांनी मिळवलेला उच्च दर्जा आणि मुक्त स्वत्रेन्त्या होय . 1940१९४० च्या दशकाच्या सुरुवातीस जम्मू-काश्मीर सरकारने बेकायदेशीरपणे बनवले तेव्हापर्यंत लद्दाखमध्ये बंधुत्व आणि बहुतेक मूळचा वारसा सामान्य होता. तथापि, ही पद्धत 1990१९९० च्या दशकात विशेषत: वृद्ध आणि अधिक विलग ग्रामीण लोकांमध्ये अस्तित्वात आहे. [107] आणखी एक प्रथा खांग-बु किंवा 'लहान घर' म्हणून ओळखली जाते, ज्यात कुटुंबातील वडीलजन, मोठा मुलगा परिपक्व झाल्यावर त्या वेळी सहभाग घेण्यापासून निवृत्त होईल, आणि त्याच्याकडे कुटुंबाचे प्रमुखपद स्वीकारतील आणि फक्त त्यांच्या स्वत: च्या कुटुंबासाठी आवश्यक असलेली संपत्ती. [18] १९४० 1940च्याच्या दशकाच्या सुरुवातीस जम्मू-काश्मीर सरकारने बेकायदेशीरपणे बनवले तेव्हापर्यंत लद्दाखमध्ये बंधुत्व आणि बहुतेक मूळचा वारसा सामान्य होता. तथापि, ही पद्धत 1990१९९० च्या दशकात विशेषत: वृद्ध आणि अधिक विलग ग्रामीण लोकांमध्ये अस्तित्वात आहे.
 
==पारंपरिक औषधे==
तिबेटी औषध एक हजार वर्षांपासून लडाखची पारंपारिक आरोग्य प्रणाली आहे. पारंपारिक उपचारांच्या या शाळेमध्ये तिबेट बौद्ध धर्माचे तत्वज्ञान आणि विश्वविज्ञान एकत्रित आयुर्वेद आणि चिनी औषधाचे घटक आहेत. शतकानुशतके, लोकांमध्ये प्रवेश करण्यायोग्य एकमात्र वैद्यकीय प्रणाली ही आमची आहे, तिबेटी वैद्यकीय परंपरेचे पालन करणारे पारंपारिक डॉक्टर. आमची औषध सार्वजनिक आरोग्याचा एक घटक आहे, विशेषतः दुर्गम भागात. [108] सरकार, स्थानिक आणि आंतरराष्ट्रीय संस्था यांचे कार्यक्रम या पारंपारिक उपचार प्रणालीचा विकास आणि कायाकल्प करण्याचे काम करत आहेत. [108] [109] लडाखच्या लोकांसाठी अम्ची औषधाचे बौद्धिक मालमत्ता अधिकार जपण्यासाठी प्रयत्न सुरू आहेत. ज्यूस आणि जामच्या रूपात समुद्रातील बकथॉर्नला प्रोत्साहन देण्यासाठीही सरकार प्रयत्न करीत आहे, कारण काहीजणांच्या म्हणण्यानुसार औषधी गुणधर्म आहेत.
 
==शिक्षण==
2001२००१ च्या जनगणनेनुसार, लेह जिल्ह्यात एकूण साक्षरता दर 62६२% (पुरुषांसाठी 72७२% आणि महिलांसाठी 50५०%) आणि कारगिल जिल्ह्यात 58५८% (पुरुषांसाठी 74७४% आणि महिलांसाठी 41४१%) आहे. [110] पारंपारिकपणे मठांशिवाय औपचारिक शिक्षणाद्वारे थोडे किंवा काहीच नव्हते. सामान्यत: प्रत्येक कुटूंबाचा एक मुलगा पवित्र पुस्तके वाचण्यासाठी तिबेटी लिपीमध्ये प्रभुत्व ठेवण्यास बांधील होता. [18]ऑक्टोबर ऑक्टोबर1889१८८९ मध्ये मोरावीयन मिशनने लेह येथे एक शाळा उघडली आणि बाल्टिस्तान आणि लडाखच्या वजीर-ए-वझरत (ब्रिटीश अधिका-यासह सहआयुक्त) वडिला-इ-वझरत यांनी आदेश दिले की एकापेक्षा जास्त मुलं असणा-या प्रत्येक कुटुंबाने त्यातील एक शाळेत शाळेत पाठवावे. या आदेशामुळे स्थानिक लोकांकडून मोठ्या प्रतिकारांची पूर्तता केली गेली ज्यांना अशी भीती होती की मुलांना ख्रिश्चन धर्मात रुपांतर करण्यास भाग पाडले जाईल. शाळेत तिबेटी, उर्दू, इंग्रजी, भूगोल, विज्ञान, निसर्ग अभ्यास, अंकगणित, भूमिती आणि बायबल अभ्यास शिकवले जात असे.[21] ते आजही अस्तित्वात आहे. पाश्चात्य शिक्षण देणारी पहिली स्थानिक शाळा 1973 मध्ये१९७३मध्ये "लेमडॉन सोशल वेलफेयर सोसायटी" नावाच्या स्थानिक सोसायटीने सुरू केली.लडाखमध्ये शाळा चांगल्या प्रकारे वितरीत केल्या जातात परंतु त्यातील 75७५% केवळ प्राथमिक शिक्षण देतात. 65६५% मुले शाळेत जातात, परंतु विद्यार्थी आणि शिक्षक या दोघांची गैरहजेरी जास्त आहे. दोन्ही जिल्ह्यांत शाळा सोडण्याच्या पातळीवर (इयत्ता दहावी) अयशस्वी होण्याचे प्रमाण बर्‍याच वर्षांपासून 85८५% -95९५% इतके होते, तर त्यापैकी निम्म्या विद्यार्थ्यांनी महाविद्यालयीन प्रवेशासाठी (बारावी) पात्रता मिळविण्यात यश मिळवले. 1999 पूर्वी१९९९पूर्वी विद्यार्थ्यांना 1 वर्ष होईपर्यंत उर्दू भाषेत शिकवले जात असे त्यानंतर शिक्षणाचे माध्यम इंग्रजीत गेले.
 
==मीडिया==
सरकारी रेडिओ ब्रॉडकास्टर ऑल इंडिया रेडिओ (एआयआर) [103] आणि सरकारी दूरदर्शन स्टेशन दूरदर्शन [104] मध्येदूरदर्शनमध्ये लेहमध्ये स्टेशन आहेत. जे लोकल सामग्री दिवसाचे काही तास प्रसारित करतात. त्या पलीकडे, लडाखीस वैशिष्ट्यपूर्ण चित्रपटांची निर्मिती करतात जे प्रेक्षागृह आणि कम्युनिटी हॉलमध्ये प्रदर्शित केले जातात. ते बर्‍याचदा बर्‍यापैकी विनम्र बजेटवर बनविलेले असतात.[105]
 
मूठभर खासगी बातमीदार दुकानं आहेत.
 
* इंग्लिशमधील द्विपक्षीय वृत्तपत्र, लडाख बुलेटिन, [106] पर्यंत पोहोचणारे लडाखिस यांनी प्रकाशित केलेले आणि प्रकाशित केलेले एकमेव मुद्रण माध्यम आहे.
* रांगयुल किंवा कारगिल क्रमांक काश्मीरमधून लदाखला इंग्रजी आणि उर्दू भाषेत प्रकाशित करणारे वृत्तपत्र आहे.
* 1992 ते 2000 या काळात इंग्लंड आणि लडाखीमध्ये सेक्मोलचा उपक्रम लडागस मेलोंग प्रकाशित झाला.
* लडाखची जीवनशैली आणि पर्यटन मासिक सिंटिक मासिकाची सुरूवात इंग्रजीतून 2018 मध्ये झाली होती.
* संपूर्ण जम्मू-काश्मीरला व्यापणारी काही प्रकाशने लडाखचे काही कव्हरेज देतात.
* दैनिक एक्सेसीरने "जम्मू-काश्मीरमधील सर्वात मोठा प्रसारित दैनिक" असल्याचा दावा केला आहे. [107]
* एपिलॉग, जम्मू आणि काश्मीर कव्हर करणारे मासिक.[108]
* काश्मीर टाइम्स, जम्मू आणि काश्मीर कव्हर करणारे दैनिक वृत्तपत्र.
 
"https://mr.wikipedia.org/wiki/लडाख" पासून हुडकले