"महाविद्या" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

Content deleted Content added
(चर्चा | योगदान)
छोNo edit summary
छो संदर्भ यादी,नाव
ओळ २:
[[चित्र:Mahavidyas.jpg|इवलेसे|440x440अंश|Mahavidyas.jpg]]
 
'''महाविद्या''' ([[संस्‍कृत भाषा|'''संस्कृत''':]] महाविद्या : IAST: '''''Mahāvidyā ; [[इंग्रजी]] : great wisdom goddess.''''' ) हिंदू धर्मातील पार्वती देवीचीआदिशक्तीच्या दहा रूपेपैलूंचा समूह आहे. ते सर्व पार्वती देवीचे रूप आहेत.देवीचे हे रूप कौल तंत्र साहित्यात उल्लेख आढळते. १० महाविद्या म्हणजे [[कालिका|काली]], [[तारा (हिंदू देवी)|तारा(हिंदू देवी)]], [[षोडशी|त्रिपुर सुंदरी (षोडशी)]], [[भुवनेश्वरी]], [[त्रिपुरभैरवी]], [[छिन्नमस्ता]], धूमावती, [[बगलामुखी]], [[मातंगी]] आणि [[कमलात्मिका]].
 
देवी-भागवत पुराणांसारख्या<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B5%E0%A5%80%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%B5%E0%A4%A4%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A4%AE%E0%A5%8D|शीर्षक=देवीभागवतपुराणम् - विकिस्रोतः|संकेतस्थळ=sa.wikisource.org|अॅक्सेसदिनांक=2020-01-19}}</ref> ग्रंथांनी, विशेषत: सातव्या स्कंधातील शेवटचे नऊ अध्याय (३१-४०), ज्यांना देवी गीता म्हणून ओळखले जाते आणि हे लवकरच शाक्तपंथाचे मध्यवर्ती ग्रंथ बनले. शाक्त महा-भागवत पुराणातील एका कथेत, सर्व महाविद्यांच्या निर्मितीचे वर्णन केले आहे, दक्षाची कन्या आणि भगवान [[शिव|शिवाची]] पहिली पत्नी [[सती (हिंदू देवी)|सती]] यांना अपमान वाटते की तिला आणि शिवाला दक्ष यज्ञात आमंत्रित केले गेले नाहीआणि शिवाचा निषेध असूनही तिथे जाण्याचा आग्रह धरतो. शिवांना पटवून देण्याच्या व्यर्थ प्रयत्नांनंतर संतप्त [[सती (हिंदू देवी)|सती]] महाविद्यामध्ये रूपांतरित होते, ज्यांनी शिवाला [[दशदिशा|दहा मुख्य दिशांनी]] वेढले आहे.<ref name=":0">{{जर्नल स्रोत|date=2020-01-06|title=Mahavidya|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Mahavidya&oldid=934473433|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>
=== '''दश महाविद्या'''<ref>{{जर्नल स्रोत|date=2019-09-10|title=महाविद्या|url=https://hi.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE&oldid=4308424|journal=विकिपीडिया|language=hi}}</ref> ===
 
[[दुर्गा सप्तशती|दुर्गासप्तशती]]<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=4YTADwAAQBAJ&pg=PT50&lpg=PT50&dq=%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE+%E0%A4%86%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE&source=bl&ots=CS4UoesUDU&sig=ACfU3U1VsiqJ_fxComaUJftBw0CRgcwkAA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiTp7K90ZDnAhXcyzgGHf7XDJ0Q6AEwBHoECAkQAQ#v=onepage&q=%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%20%E0%A4%86%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE&f=false|title=आदिशक्ती राजराजेश्वरी श्री सप्तश्रृंगी माता|last=Nipanekar|first=Vijay|date=2019-11-28|publisher=Vijay Nipanekar|language=mr}}</ref>,वृहद्धर्म पुराणमध्ये दशमहाविद्याच्या उत्पत्तीविषयीची कथा सांगितली आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://artstudio.co.za/Navaratri_The_famous_Hindu_festival.html|शीर्षक=Navaratri - The famous Hindu festival|संकेतस्थळ=artstudio.co.za|अॅक्सेसदिनांक=2020-01-19}}</ref>
 
<br />
 
=== '''दश महाविद्या'''नाव<ref name=":1">{{जर्नल स्रोत|date=20192020-0901-1003|title=महाविद्या|url=https://hi.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE&oldid=43084244427351|journal=विकिपीडिया|language=hi}}</ref> ===
शाक्तपंथामध्ये महाविद्याला महाकालीचे रूप मानले जाते.महाविद्याला निसर्गात तांत्रिक मानले जाते आणि सहसा अशी ओळख दिली जाते:<ref name=":0" />
 
====== '''दश महाविद्या''' ======
 
#[[कालिका]]
#[[तारा (हिंदू देवी)|तारा(हिंदू देवी)]]
#[[तारा]]
#[[छिन्नमस्ता]]
#[[षोडशी]] (त्रिपुरसुंदरी)
#[[भुवनेश्वरी]]
#[[त्रिपुरभैरवी]]
#[[धूमावती]]
#[[बगलामुखी]]
#[[मातंगी]]
#[[कमलात्मिका]]
#[[कमला]]
 
हे सर्व महाविद्या मणिद्वीपमध्ये राहतात.<ref name=":0" />
== शाब्दिक अर्थ ==
'''संस्कृत भाषा शब्द -''' महा अर्थात महान, विशाल आणि विद्या अर्थात ज्ञान.<ref>{{जर्नल स्रोत|date=2019-09-10|title=महाविद्या|url=https://hi.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE&oldid=4308424|journal=विकिपीडिया|language=hi}}</ref>
 
== शाब्दिक अर्थ<ref name=":1" />==
<br />
'''संस्कृत भाषा शब्द -''' महा अर्थात महान, विशाल आणि विद्या अर्थात ज्ञान.
 
[[वर्ग:हिंदू दैवते]]
Line २६ ⟶ ३५:
 
== संदर्भ यादी ==
<references />[https://sa.wikisource.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B5%E0%A5%80%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%B5%E0%A4%A4%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A4%AE%E0%A5%8D '''देवीभागवत पुराणम् (संस्कृत)''']
<references />