"तौलनिक भाषाशास्त्र" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

'तुलनात्मक भाषा शास्त्र किंवा तौलनिक भाषाशास्त्र'ही वेगवेगळ्या [[भाषा|भाषांमधील]] [[इतिहास|ऐतिहासिक]] परस्परसबंध तौलनिक दृष्ट्या अभ्यासणारी [[ऐतिहासिक भाषाशास्त्र|ऐतिहासिक भाषाशास्त्राची]ची एक शाखा आहे. ही पद्धती भाषाशास्त्रातील महत्त्वाची अभ्यास पद्धती आहे. ही पद्धती १८२० ते १८७० या कालखंडात रूढ झाली. ही अभ्यासपद्धती ऐतिहासिक भाषाअभ्यास पद्धतींशी संबंधित आहे. त्यामुळे दोन भाषांमधील पारंपरिक किंवा अनुवंशिक संबंध पुराव्यासह स्पष्ट करणे, हे या अभ्यास पद्धतीचे कार्य आहे.<ref>{{जर्नल स्रोत|last=Urkunde|first=Ganpat|date=2019|title=Adhunik Granthalayache Vyawasthapan Ani Abhinav Upakram आधुनिक ग्रंथालयाचे व्यवस्थापन आणि अभिनव उपक्रम (Modern Library Management and Best Practices)|url=http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3465121|journal=SSRN Electronic Journal|doi=10.2139/ssrn.3465121|issn=1556-5068}}</ref> उदा. इंग्रजी व संस्कृत अशा दोन भाषांचा ऐत्साहिक अभ्यास करून त्या दोन भाषांमधील उदा. ‘शुगर’(इंग्रजी) व ‘शर्करा’ (संस्कृत) अशा साम्याचा अभ्यास करते. ऐतिहासिक भाषा अभ्यास पद्धतीप्रमाणेच ‘भाषापरिवर्तन’ ही गोष्ट याही अभ्यासपद्धतीत केंद्रस्थानी असते. कारण भाषिक परिवर्तनाची एक सार्वत्रिक चौकट म्हणजे नियम असतात, त्यामुळे या नियमानुसार भाषांचा तुलनात्मक अभ्यास केला जातो. भाषिक परिवर्तनाची बरीचशी तत्त्वे स्वनांशीच संबंधित असतात आणि स्वनपरिवर्तन हे सूत्रबबद्ध व नियमित स्वरूपाचे असते. त्यामुळे दोन किंवा अनेक भाषांमध्ये ‘परिवर्तन’ अशा सूत्रांच्या आधारेच होत असल्यामुळे भाषांचा तुलनात्मक अभ्यास शक्य होतो.

 

<references group="मराठीचे वर्णनात्म्क भाषाविज्ञान, महेंद्र कदम, स्नेहवर्धन प्रकाशन, पुणे" />

 

दोन किंवा अनेक भाषांचा तुलनात्मक अभ्यास या पद्धतीत केला जातो. मात्र या अभ्यासासाठी घेतलेल्या भाषा एकाच परिवारातील असणे गरजेचे नसते; फ्रेंच, मराठी, इंग्रजी अशा सर्वस्वी भिन्न भाषेचाही अभ्यास या पद्धतीत शक्य असतो. कारण तुलनात्मक भाषा अभ्यास पद्धती भाषांचा वर्णनात्मक अभ्यास करते. वस्तुनिष्ठपणे त्या भाषेतील साम्यभेद स्पष्ट करते. या तुलनेत एक भाषा श्रेष्ठ व दुसरी कनिष्ठ असा निष्कर्ष मात्र मानला जात नाही.

 

 

परंतु, ही अभ्यासपद्धती एककालिक प्रमाणेच कालक्रमिक किंवा ऐतिहासिक पद्धतीनेही भाषांचा अभ्यास करते. उदा. मराठी व हिंदी भाषांचा तुलनात्मक अभ्यास करण्यासाठी प्राचीन, मध्ययुगीन व आधुनिक असे तीन कालखंड ठरवण्यात येऊन या काळात त्या त्या भाषांत काय बदल झाले ते पाहून त्याचे वर्गीकरण व त्या आधारे दोन भाषेतील साम्यभेद शोधला जातो.