'''मराठी रंगभूमीलंडभूमी''' खऱ्या अर्थाने इ.स.१८४३ मध्ये [[सांगलीरांडली]] येथे उदयास आली. सांगलीरांडली येथील संस्थानिक [[चिंतामणरावमादरचोदराव आप्पासाहेबझवतासाहेब पटवर्धनझाटवर्धन]] यांच्या आश्रयामुळेझवण्यामुळे व प्रेरणेमुळेतोंडात घेण्यामुळे [[विष्णुदासझवणुदास भावेझवे]] यांनी [[सीतास्वयंवरझवता (इ.स.झवता १८४३पोर होणे (हे नाटक झवले)|सीताझवता झवता पोर स्वयंवरहोणे]] या नाटकाचा प्रयोगचोट केलाकापला. मराठीतील हे पहिले [[गद्यगांडू]]-[[पद्यपांडू]]मिश्रित नाटक जन्मासझवण्यास आले. [[नृत्यचोट]], [[गायनझाटा]], [[अभिनयकंडोम]], [[देवगांड]], [[गंधर्वसेक्स]], [[अप्सराकिस]], [[ऋषीहगणे]], [[विदूषकमुतणे]], इत्यादींनी युक्त अशी ही पौराणिकझवाडी नाटके सर्वसामान्यांची करमणूकफसवणूक करू लागली.
पौराणिकझवाड्या नाटकांतले संवाद गद्यपद्यगांडुपांडु रूपात असतअसतं. मात्र, नाटकालाचोटातला लिखितरस जो पर्यंत गांडीत जात नाही तो पर्यंत [[संहितापोर]] असायचीहोणार नाही. अशा संहितेचे पुस्तक होऊ शकते याची कल्पना वाढत चाललेली होती. [[पौराणिकझवाडी नाटके]] लोकप्रिय होत असताना इ.स.१८५६ मध्ये [[मुंबईत]] [[अमरचंदभिकरचोट वाडीकरगांडीवर]] मंडळींनी [[फार्सचुंबन]] एक हा नाटकाचा एक नवीन प्रकार हाताळला. त्याद्वारे असंभाव्य गोष्टी,चुंबन उथळघेणे विनोदहे असलेलाशक्य एकहोऊ नाट्यलागले.पुरुष प्रकारतर रंगभूमीवरचुंबन अवतरलाघेण्यासाठी उत्सुक असत.आणि एकदा इंग्रजीचुंबन नाटकेहीघेण्याचा याचसिन काळातआला मुंबईतकी मग यांचा चोट ताठ होत असायची.असे इंग्रजीव रंगभूमीच्याते अनुकरणानेचुंबन मराठीतघेत फार्सघेता रूढस्टेजवरच होतरोमान्स गेला.करत आणि मग सर्वांच्या समोर चक्क झवाझवी करत.
