"सिंधु नदी" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
No edit summary खूणपताका: मोबाईल संपादन मोबाईल अॅप संपादन Android app edit |
No edit summary खूणपताका: मोबाईल संपादन मोबाईल अॅप संपादन Android app edit |
||
ओळ २३:
[[इंग्रजी भाषा|इग्रजी भाषेत]] या नदीला इंडस (इं:Indus) असे संबोधले जाते. [[सिंधु संस्कृती]]चा उगम याच नदीच्या किनाऱ्यांवर झाला आहे. [[हिंदू धर्म|हिंदू धर्मातील]] [[वेद]] सिंधू नदीच्या किनारी रचले गेले आहेत. ''हिंदु'' व ''हिंदुस्थान'' हे शब्द याच नदीवरुन पडले आहेत. पाकिस्तानच्या [[सिंध]] प्रांताचे नाव सिंधु नदीवरूनच पडले आहे.
सिंधु ची पाच उपनदियां आहे त्यांचे नाव आहे - वितस्ता, चन्द्रभागा, ईरावती, विपासा एंव शतद्रु. यातील शतद्रु सर्वात मोठी उपनदी आहे। सतलुज/शतद्रु नदीवर बनलेला भाखड़ा-नंगल बंधारा द्वारे सिंचाई एंव विद्दुत परियोजना ला खुप मदत मिळाली आहे। त्यामुळे पंजाब (भारत) एंव हिमाचल प्रदेश मध्ये शेती ने तेथील चेहरा मोहराच बदलला। वितस्ता (झेलम) नदीच्या काठावर जम्मू आणि कश्मीर ची राजधानी श्रीनगर स्थित आहे।
सिंध नदी उत्तरी भारतातील तीन मोठ्या नदींपैकी एक आहे। याचा उद्गम बृहद् हिमालय मध्ये कैलाश हून62.5 मील उत्तरेस सेंगेखबबच्या स्रोतांमध्ये आहे। आपल्या उद्गम स्थानातून निघून तिब्बती पठाराच्या रूंद घाटातून कश्मीर च्या सीमा ला पार करून, दक्षिण पश्चिम मध्ये पाकिस्तान तील रेगिस्तान आणि सिंचित भूभागात तून वाहत, कराँची च्या दक्षिण मधील अरब सागर मध्ये पडते. याची पूर्ण लांबी सुमारे 2,000 मील आहे. बलतिस्तान मध्ये खाइताशो ग्रामच्या जवळ हे जास्कार श्रेणी ला पार करत 10,000 फुट पेक्षा जास्त खोल महाखड्ड मध्ये, जो संसार मधील मोठ्या खड्डयांपैकी एक आहे त्यात वाहते. जेथे ही गिलगिट नदीला मिळते आणि तेथे ही एक वक्र बनवत दक्षिण पश्चिम दिशेस वाकते. अटक मध्ये हे मैदानात पहुँचकर काबुल नदी से मिलती है। सिंध नदी पहले अपने वर्तमान मुहाने से 70 मील पूर्व में स्थित कच्छ के रन में विलीन हो जाती थी, पर रन के भर जाने से नदी का मुहाना अब पश्चिम की ओर खिसक गया है।
झेलम, चिनाव, रावी, व्यास एवं सतलुज सिंध नदी की प्रमुख सहायक नदियाँ हैं। इनके अतिरिक्त गिलगिट, काबुल, स्वात, कुर्रम, टोची, गोमल, संगर आदि अन्य सहायक नदियाँ हैं। मार्च में हिम के पिघलने के कारण इसमें अचानक भयंकर बाढ़ आ जाती है। बरसात में मानसून के कारण जल का स्तर ऊँचा रहता है। पर सितंबर में जल स्तर नीचा हो जाता है और जाड़े भर नीचा ही रहता है। सतलुज एवं सिंध के संगम के पास सिंध का जल बड़े पैमाने पर सिंचाई के लिए प्रयुक्त होता है। सन् 1932 में सक्खर में सिंध नदी पर लॉयड बाँध बना है जिसके द्वारा 50 लाख एकड़ भूमि की सिंचाई की जाती है। जहाँ भी सिंध नदी का जल सिंचाई के लिए उपलब्ध है, वहाँ गेहूँ की खेती का स्थान प्रमुख है और
परिचय
[[वर्ग:भारतातील नद्या]]
|