"सार्वजनिक वाचनालय (नाशिक)" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
No edit summary खूणपताका: मोबाईल संपादन मोबाईल अ‍ॅप संपादन Android app edit |
खूणपताका: संदर्भ क्षेत्रात बदल. मोबाईल संपादन मोबाईल अ‍ॅप संपादन Android app edit |
||
ओळ २:
==इतिहास==
या वाचनालयाची स्थापना [[सरकारवाडा, नाशिक|सरकारवाड्यात]] झाली. त्यावेळी तिथे इंग्रजी राजवटीची कार्यालये होती. [[इ.स. १८८३]] च्या अहवालात वाचनालयात असलेल्या दोन हजार पुस्तकांचा उल्लेख आढळतो. हा काळ ग्रंथाच्या वाढ आणि विकासाच्या दृष्टीने महत्त्वाचा टप्पा होता न्यायमूर्ती महादेव गोविंद रानडे आणि लोकहितवादी यांचादेखील सहवास काही काळ नाशिकला होता त्यांचादेखील संबंधी ग्रंथालयाची प्रत्यक्ष-अप्रत्यक्षरीत्या आलेला आहे लोकहितवादींनी काही ग्रंथ हे नाशिकच्या वास्तव काळामध्ये लिहिले. त्या ग्रंथातील मजकुर नाशिक क्षेत्राशीजुळणारा आहे. या काळामध्ये संदर्भासाठी इतरत्र कुठलेही ग्रंथालय उपलब्ध नव्हते.अशा वेळेस याच ग्रंथालयाचा त्यांना उपयोग झालेला असणार,तसेच या काळात ग्रंथालयांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी न्यायाधीशांना सरकारने सूचना केलेली होती. परिणामस्वरूप न्यायमूर्ती रानडे आणि लोकहितवादी हे न्यायालयीन प्रक्रियेशी संबंधित असल्यामुळे त्यांचा या ग्रंथालयांनी जवळून संबंध आलेला होता, हे तर्काधिष्ठित पुराव्यांच्या आधारे सिद्ध करणे सहज शक्य आहे. वाचनालयाची जागा अपुरी पडू लागल्याने हे वाचनालय गो.ह. देशपांडे पथावरील राजेबहाद्दर यांच्या वाड्यात स्थानांतरण करण्यात आले. [[इ.स. १९२४]] साली पुन्हा वाचनालय सरकार वाड्यातील दुसर्‍या मजल्यावर स्थलांतरित करण्यात आले.
वाचनालयातील काही अतिशय जुन्या ग्रंथांत व कागदपत्रांवर असलेल्या हस्तलिखित नोंदींनुसार या वाचनालयाची खालील नावे आढळतात. सुरुवातीच्या काळात काही ब्रिटिश अधिकारी ग्रंथालयाची संबंधित असल्याचा पुरावा देखील उपलब्ध होतो.
* नाशिक सिटी लायब्ररी
* नेटिव्ह जनरल लायब्ररी
ओळ ११:
तसेच 'नाशिक पुस्तकालय' हा मराठी मजकूर असलेला जुना शिक्का येथे संग्रही आहे. [[इ.स. १९२४]] साली वाचनालयाची घटना नव्याने तयार केली गेली. या घटनेमध्ये सर्वप्रथम 'सार्वजनिक वाचनालय, नाशिक' असे नाव आले आहे.
[[इ.स. १९०५]] मध्ये [[कवी गोविंद]] व स्वातंत्र्यवीर सावरकरांच्या काव्यप्रतिमेचा लाभ वाचनालयाला मिळाला. [[इ.स. १९४७]] मध्ये वाचनालयात बालविभाग सुरू झाला. तसेच वाचनालयाला [[कुसुमाग्रज]], डॉ. [[अ.वा. वर्टी]], [[वसंत कानेटकर]] अशा थोर व्यक्तींचा आणि अनेक साहित्यिकांचा सहवास मिळालेला आढळतो.
==स्वरूप==
या वाचनालयात १ लाख ७० हजार पुस्तके आहेत. वाचनालयात आज सुमारे ४ हजार ५०० संस्कृतमधील दुर्मीळ हस्तलिखिते आहेत. यातील ३ हजार १५३ पोथ्यांची नोंद भारत सरकारच्या डिजिटल वाचनालयात घेतली गेली आहे. डिजिटलायझेशने उर्वरित काम [[इ.स. २०११]] मध्येही सुरू होते. वाचनालयाच्या संदर्भ विभागात अनेक प्रकारची दुर्मीळ ग्रंथसंपदा आहे. अनेक ठिकाणी सर्वसामान्य वाचकाला पुस्तके उपलब्ध व्हावीत म्हणून वाचनालयाने ‘पेटी वाचनालय’ योजना सुरू केली आहे. गंगापूर रोड येथे सावानाचे ‘उद्यान वाचनालय’ आहे.
| |||