"दयानंद सरस्वती" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

[[Fileचित्र:Dayananda Saraswati.jpg|thumbइवलेसे|स्वामी दयानंद सरस्वती]]

== कौटुंबिक माहिती ==

महर्षी दयानंद सरस्वतींचा जन्म [[सौराष्ट्र|सौराष्ट्रातील]]ातील [[मोरबी]] संस्थानात अंबाशंकर नावाच्या औदिच्य ब्राह्मणाच्या पोटी झाला. त्यांचे मूळ नाव मूळशंकर अंबाशंकर तिवारी होते. संन्यास घेतल्यावर त्यांनी दयानंद सरस्वती असे नाव धारण केले.

== ग्रांथिक कार्य ==

[[वैदिक धर्म]]ाचा प्रचार करण्यासाठी दयानंदांनी १० एप्रिल १८७५ रोजी [[मुंबई]] येथे आर्य समाजाची स्थापना केली. वेदांतील तत्त्वज्ञानाचे यथार्थ ज्ञान व्हावे म्हणून यांनी "सत्यार्थ प्रकाश" नावाचा ग्रंथ [[संस्कृत]] व [[हिंदी]] भाषेत लिहिला. सत्यार्थ प्रकाश ग्रंथात वैदिक धर्माचे यथार्थ स्वरूप प्रतिपादन करताना इतर पंथमतांचे खंडनही त्यांना करावे लागले. या प्रचारात्मक ग्रंथानंतर वेदाचा अर्थ समजण्याकरिता यांनी "वेदभाष्य" लिहिण्यास सुरुवात केली पण तो ग्रंथ अपुराच राहिला. यानंतर "संस्कारविधी" हा ग्रंथ लिहून [[सोळा संस्कार|सोळा संस्कारां]]चेांचे वर्णन व प्रयोग यांनी दिले. "पंचमहायज्ञविधी" या लहानशा ग्रंथात नित्य करावयाच्या यज्ञाचे यांनी विवेचन केले. "गोकरुणानिधी" या ग्रंथात यांच्या अंत:करणाचे प्रतिबिंब पहावयास मिळते.

== आर्य समाजाचे कार्य ==

आर्य समाजाच्या तत्त्वांचा प्रचार ते प्रथम [[अहमदाबाद]], [[बडोदे]], [[पुणे]], मुंबई या ठिकाणी गेले त्यानंतर [[दिल्ली]] येथे भरणाऱ्या दरबारासाठी गेले. तेथे सर्व धर्मांच्या प्रतिनिधींना बोलाविलेले होते व चर्चेसाठी पाच प्रश्न ठेवलेले होते. दयानंदांनी त्या प्रश्नांची यथायोग्य उत्तरे दिल्यामुळे उत्तर हिंदुस्थानात व विशेषत: [[पंजाब|पंजाबा]]तात त्यांच्या मताचा चांगलाच बोलबाला झाला. शैक्षणिक संस्था, गुरुकुले व अनाथालये निघून होमहवनादी वैदिक पद्धतीचे कार्यक्रम तिकडे होऊ लागले.<ref>चित्राव सिद्धेश्वरशास्त्री,अर्वाचीन चरित्र कोश (१९४६)</ref>

== महर्षी दयानंद यांनी लिहिलेली पुस्तके ==

== दयानंदांची चरित्रे ==

* दयानंद सरस्वती (प्रल्हाद कुळगेरी)

* स्वामी दयानंद सरस्वती : व्यक्ती विचार आणि कर्तृत्व (डॉ. जनार्दन वाघमारे)

* स्वामी दयानंद सरस्वती (मेघा अंबिके)