मराठी विकिपीडिया

"बाबासाहेब आंबेडकर" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

इतिहास न्याहाळा
← मागील फरकपुढील फरक →
Content deleted Content added
दृश्यविकिमजकूर
→दुसरा विवाह: ऐतिहासिक घटनांना, सध्याच्या वर्तमानपत्रातील बातम्यांचे संदर्भ कसे चालतील.
ऐतिहासिक घटनांना आणि तथ्यांना दिलेले सध्याच्या वर्तमानपत्रांचे, ब्लोगचे, युटूबचे संदर्भ हटवले.
खूणपताका: २०१७ स्रोत संपादन
ओळ ८२:
 
''' डॉ. भीमराव रामजी आंबेडकर''' ([[एप्रिल १४|१४ एप्रिल]] [[इ.स. १८९१|१८९१]] – [[डिसेंबर ६|६ डिसेंबर]] [[इ.स. १९५६|१९५६]]), '''बाबासाहेब आंबेडकर''' नावाने ओळखले जात.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://c250.columbia.edu/c250_celebrates/remarkable_columbians/bhimrao_ambedkar.html|title=Bhimrao Ambedkar|website=c250.columbia.edu|access-date=2018-03-16}}</ref>
आंबेडकरांनी [[कोलंबिया विद्यापीठ]] आणि [[लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्स]] या दोन्हीतून अर्थशास्त्रातील डॉक्टरेट पदव्या मिळवल्या.<ref>{{स्रोत बातमी|url=https://www.hindustantimes.com/india/archives-released-by-lse-reveal-br-ambedkar-s-time-as-a-scholar/story-N2sq6Bm6OlxwQZkz6vBzvM.html|title=Archives released by LSE reveal BR Ambedkar’s time as a scholar|date=2016-02-09|work=https://www.hindustantimes.com/|access-date=2018-04-02|language=en}}</ref> आपल्या सुरुवातीच्या कारकिर्दीत ते अर्थशास्त्रज्ञ, प्राध्यापक आणि वकील होते. त्यांनी नंतरच्या जीवनात राजकीय कार्यांवर लक्ष केंद्रित केले; ते भारताच्या स्वातंत्र्यासाठी प्रचार व चर्चांमध्ये सामील झाले, वृत्तपत्रे प्रकाशित करणे, दलितांसाठी राजकीय हक्क व सामाजिक स्वातंत्र्याचा पुरस्कार केला१९५६ मध्ये त्यांनी [[बौद्ध धम्म]] स्वीकारला, व लक्षावधी दलितांना बौद्ध धम्माची दीक्षा दिली. १९५० च्या दशकात बौद्ध भिक्खुंनी त्यांना [[बोधिसत्व]] ही बौद्ध धर्मातील उपाधी प्रदान केली. [[इ.स. १९९०]] साली त्यांना मरणोत्तर [[भारतरत्‍न]] हा भारताचा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार प्रदान केला.<ref>http://m.hindi.webdunia.com/news-national/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4-%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A8-%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%87%E0%A4%A4%E0%A4%BE-%E0%A4%95%E0%A5%80-%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%9A%E0%A5%80-1140810028_1.htm</ref> आंबेडकरांच्या स्मरणार्थ अनेक स्मारके आणि चित्रणे लोकप्रिय संस्कृतित उभी राहिली आहेत.
 
त्यांचा जन्मदिवस [[आंबेडकर जयंती]] सुद्धा दरवर्षी भारतात साजरी केली जाते.<ref>http://ccis.nic.in/WriteReadData/CircularPortal/D2/D02est/12_6_2015_JCA-2-19032015.pdf Ambedkar Jayanti from ccis.nic.in on 19th March 2015</ref>
ओळ १३५:
 
<blockquote>
आपल्या सावलीमुळे हिंदू भ्रष्ट होऊ नयेत म्हणून पेशवाईत [[अस्पृश्य]]ाला सार्वजनिक रस्ते वापरण्याची बंदी होती. अस्पृश्याने चुकूनही आपला विटाळ होऊ नये म्हणून गळ्यात किंवा हाताला काळा दोरा बांधावा असा दंडक होता. त्यामुळे त्याची अस्पृश्य म्हणून ओळख पटत असे. [[पुणे]] ही पेशव्यांची राजधानी. पुण्यात ज्या जमिनीवर अस्पृश्य चालेल ती जमीनसुद्धा शुद्ध व्हावी यासाठी अस्पृश्यांना कमरेत एक केरसुणी झाडू लटकवावी लागत असे. असेच अस्पृश्यांची थुंकी रस्त्यात पडली आणि त्यावर चुकून एखादा सवर्ण हिंदूचा पाय पडला तर, तो अपवित्र होऊ नये म्हणून थुंकी गोळा करण्यासाठी अस्पृश्याला गळ्यात एक मडके लटकवावे लागत असे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://elokpatra.com/%E0%A4%AA%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%88%E0%A4%9A%E0%A4%BE-%E0%A4%A8%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A5%87-%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A5%80/|title=पेशवाईचा नव्हे मराठेशाहीचा झाला होता अस्त तिरंगा नव्हे युनीयन जॅक फडकला होता – लोकपत्र|website=elokpatra.com|language=en-GB|access-date=2018-04-01}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|url=https://scroll.in/article/801298/why-lakhs-of-people-celebrate-the-british-victory-over-the-maratha-peshwas-every-new-year|title=Why lakhs of Indians celebrate the British victory over the Maratha Peshwas every New Year|last=Chari|first=Mridula|work=Scroll.in|access-date=2018-04-01|language=en-US}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|url=https://www.afternoonvoice.com/arrest-leaders-evokes-caste-riots.html|title=Arrest leaders who evokes caste riots|date=2018-01-02|work=Afternoon Voice|access-date=2018-04-01|language=en-US}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|url=https://countercurrents.org/2017/12/30/pot-broom-battle-koregaonits-significance-rattling-rhetoric/|title=The Pot, Broom And Battle of Koregaon:Its Significance And The Rattling Rhetoric – Countercurrents|date=2017-12-30|work=Countercurrents|access-date=2018-04-01|language=en-US}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.siasat.com/news/battle-bhima-koregoan-victory-dalits-brahman-peshwas-1293560/|title=Battle of Bhima Koregoan: A victory of Dalits over Brahman Peshwas {{!}} The Siasat Daily|website=www.siasat.com|language=en-US|access-date=2018-04-01}}</ref>
</blockquote>
 
ओळ ४१४:
* [[द प्रॉब्लम ऑफ द रूपी|रुपयाची समस्या]] <ref name=autogenerated3>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.aygrt.net/publishArticles/651.pdf |accessdate=28 November 2012}}{{dead link|date=May 2016|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.onlineresearchjournals.com/aajoss/art/60.pdf |title=Archived copy |accessdate=2012-11-28 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131102191100/http://www.onlineresearchjournals.com/aajoss/art/60.pdf |archivedate=2 November 2013 |df=dmy-all}}</ref><ref name=autogenerated1>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://drnarendrajadhav.info/drnjadhav_web_files/Published%20papers/Dr%20Ambedkar%20Philosophy.pdf |title=Archived copy |accessdate=2012-11-28 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228060022/http://drnarendrajadhav.info/drnjadhav_web_files/Published%20papers/Dr%20Ambedkar%20Philosophy.pdf |archivedate=28 February 2013 |df=dmy-all}}</ref>
 
[[भारतीय रिझर्व्ह बँक]] (आरबीआय) ही आंबेडकरांनी हिल्टन यंग कमिशनला सादर केलेल्या विचारांवर आधारित होती.<ref name=autogenerated3 /><ref name=autogenerated1 /><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://roundtableindia.co.in/index.php?option=com_content&view=article&id=3179:the-problem-of-the-rupee-its-origin-and-its-solution-history-of-indian-currency-a-banking&catid=94:history&Itemid=65|title=Round Table India&nbsp;— The Problem of the Rupee: Its Origin and Its Solution (History of Indian Currency & Banking)|work=Round Table India|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131101225118/http://roundtableindia.co.in/index.php?option=com_content&view=article&id=3179%3Athe-problem-of-the-rupee-its-origin-and-its-solution-history-of-indian-currency-a-banking&catid=94%3Ahistory&Itemid=65|archivedate=1 November 2013|df=dmy-all}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.law.columbia.edu/media_inquiries/news_events/2012/march2012/Ambedkar-Lecture-Series|title=Ambedkar Lecture Series to Explore Influences on Indian Society|work=columbia.edu|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121221035829/http://www.law.columbia.edu/media_inquiries/news_events/2012/march2012/Ambedkar-Lecture-Series|archivedate=21 December 2012|df=dmy-all}}</ref>
 
== बुद्ध जयंतीचे प्रणेते ==
ओळ ४६२:
वृत्तपत्रांच्या माध्यमातून समाजोन्नती होईल, यावर बाबासाहेब आंबेडकरांचा ठाम विश्वास होता. ते एक निष्ठावान संपादक आणि सव्यसाची लेखक होते. ते चळवळीत वर्तमानपत्र खूप महत्त्वाचे मानीत. ते म्हणतात, “कोणतेही चळवळ यशस्वी होण्यासाठी तिला वर्तमानपत्राची आवश्यकता असते. ज्या चळवळीचे वर्तमानपत्र नसेल तिची अवस्था पंख तुटलेल्या पक्ष्याप्रमाणे होते.” यामुळे त्यांनी आपल्या चळवळीत पाच वर्तमानपत्रे वापरली.<ref>https://marathivishwakosh.maharashtra.gov.in/khandas/khand17/index.php/23-2015-01-15-05-42-45/9964-2012-06-14-09-33-10?showall=&start=12</ref><ref>{{स्रोत बातमी|url=https://www.forwardpress.in/2017/02/baba-sahab-dr-ambedkar-ka-srijnatmak-sahity/|title=बाबा साहेब डा. आंबेडकर का सृजनात्मक साहित्य|date=2017-02-10|work=फॉरवर्ड प्रेस|access-date=2018-03-26|language=hi-IN}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://prahaar.in/%E0%A4%AA%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0-%E0%A4%A1%E0%A5%89-%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%AC-%E0%A4%86%E0%A4%82%E0%A4%AC/|title=पत्रकार डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर|website=prahaar.in|language=en-US|access-date=2018-03-26}}</ref>
 
३१ जानेवारी १९२० रोजी, बाबासाहेबांनी अस्पृश्यांवरील अन्याला वाचा फोडण्यासाठी ''[[मूकनायक]]'' हे पहिले [[पाक्षिक]] सुरू केले. यासाठी त्यांना [[कोल्हापूर]] संस्थानाचे छ. [[शाहू महाराज]] यांनी आर्थिक मदत केली होती. इ.स. १९२४ मध्ये त्यांनी ''[[बहिष्कृत भारत]]'' हे वृत्तपत्र सुरू केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.beedlive.com/newsdetail?cat=Madhyam&id=2046&news=डॉ.बाबासाहेब%20आंबेडकरांची%20आदर्श%20पत्रकारिता.html|title=http://www.beedlive.com/newsdetail?cat=Madhyam&id=2046&news=डॉ.बाबासाहेब आंबेडकची आदर्श पत्रकारिता|website=www.beedlive.com|language=en|access-date=2018-03-26}}</ref> [[३ एप्रिल]] मध्ये बहिष्कृत भारत पाक्षिकाचा पहिला अंक प्रकाशित झाला. त्यांनी २९ जून १९२८ रोजी ''[[समता (वृत्तपत्र)|समता]]'' हे वृत्तपत्र सुरू केले. हे समाज समता संघाचे मुखपत्र होते. २४ फेब्रुवारी १९३० रोजी त्यांनी ''[[जनता]]'' तर ४ फेब्रुवारी १९५६ मध्ये ''[[प्रबुद्ध भारत]]'' हे वृत्तपत्र सुरू केले. इ.स. १९४४ मध्ये बाबासाहेबांनी "आम्ही शासनकर्ती जमात बनणार" या शीर्षकाखाली जनता वृत्तपत्रात लेख लिहिला. या वृत्तपत्रांद्वारे आपल्या विचारांनी त्यांनी स्पृश्य आणि अस्पृश्यांना जागृत केले. त्यांची लेखनी झुंजार, क्रांतिकारी आणि प्रभावी होते.<ref>{{Citation|last=ABP Majha|title=Sarvavyapi Ambedkar Part 3 {{!}} Sampadak Ambedkar {{!}} 01:05:2016|date=2016-05-27|url=https://m.youtube.com/watch?v=pwOqM_aE7ME|accessdate=2018-03-26}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://mahamtb.com/Encyc/2017/12/6/Article-on-journalist-babasaheb-Ambedkar-by-ravindra-gole.html|title=पत्रकार आंबेडकर|website=mahamtb.com|language=en|access-date=2018-03-26}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|url=https://www.forwardpress.in/2017/07/vartma-ke-sandrbh-men-ambedkar-ki-patrakarita-ka-mahatv/|title=वर्तमान के सन्दर्भ में आंबेडकर की पत्रकारिता का महत्व|date=2017-07-05|work=फॉरवर्ड प्रेस|access-date=2018-03-26|language=hi-IN}}</ref>
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांची सर्व वृत्तपत्रे मराठी भाषेमध्ये प्रकाशित झालेत कारण मराठीच त्यावेळेची सामान्य जनतेची भाषा होती. कारण बाबासाहेबांचे कार्यक्षेत्र (कर्मभूमी) महाराष्ट्र होते आणि मराठी तिथली लोकभाषा आहे. बाबासाहेब इंग्रजी भाषेचे ही प्रकांड विद्वान होते, परंतु त्यांनी आपली वृत्तपत्रे मराठी भाषेत यामुळे प्रकाशित केली की त्यावेळी महाराष्ट्रातील बहुतांश दलित जनता जास्त शिकलेली नव्हती, ती केवळ मराठीत समझू शकत होती. मात्र त्याच वेळी स्वतःला दलितांचे हितचिंतक समजणारे महात्मा गांधी आपले एक वृत्तपत्र ‘हरीजन’ इंग्रजी भाषेत प्रकाशित करत होते. मात्र त्यावेळी दलित जनतेला साधारणपणे इंग्रजी माहिती नव्हती.<ref>{{स्रोत बातमी|url=https://m.dailyhunt.in/news/india/marathi/dainik+prabhat-epaper-dailypra/do+babasaheb+yanchya+patrakariteche+pailu+aajahi+dishadarshak-newsid-66771674|title=डॉ. बाबासाहेब यांच्या पत्रकारितेचे पैलू आजही दिशादर्शक - Dainik Prabhat {{!}} DailyHunt|work=DailyHunt|access-date=2018-03-26|language=en}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://m.marathi.webdunia.com/article/marathi-poets/%E0%A4%AA%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0-%E0%A4%A1%E0%A5%89-%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%AC-%E0%A4%86%E0%A4%82%E0%A4%AC%E0%A5%87%E0%A4%A1%E0%A4%95%E0%A4%B0-107120600002_1.htm|title=पत्रकार डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर|website=m.marathi.webdunia.com|access-date=2018-03-26}}</ref>
 
[[गंगाधर पानतावणे]] यांनी १९८७ साली भारतात पहिल्यांदा बाबासाहेबांच्या पत्रकारितेवर पी.एच.डी. साठी शोध प्रबंध लिहिला. त्यांनी त्यांच्या ग्रंथात म्हटले आहे की, "या मुकनायकाने बहिष्कृत भारतामधील लोकांना प्रबुद्ध भारताकडे नेले. बाबासाहेब महान पत्रकार होते."<ref>https://www.mahanews.gov.in/Home/FrontMantralayDetails.aspx?str=utYf/MWKOh8=</ref>
ओळ ५८७:
=== आंबेडकर जयंती ===
{{मुख्य|डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर जयंती}}
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचा जन्मदिन (जयंती) हा भारतासह संपूर्ण जगात साजरा केला जातो. जगातील ६५ पेक्षा अधिक देश दरवर्षी [[आंबेडकर जयंती]] साजरी करतात. [[महाराष्ट्र सरकार]]ने १४ एप्रिल २०१७ पासून आंबेडकर जयंती ही [[ज्ञान दिवस]] म्हणून महाराष्ट्र राज्यात साजरा करण्याचा निर्णय घेतला आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.india.com/marathi/maharashtra/babasaheb-ambedkar-jayanti-2017-ambedkar-jayanti-to-be-celebrated-as-gyan-diwas/|title=Babasaheb Ambedkar Jayanti 2017: Ambedkar Jayanti to be celebrated as ‘Gyan Diwas’ {{!}} डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर जयंती आता ‘ज्ञान दिवस’ म्हणून साजरी होणार|last=desale|first=sunil|website=India.com|language=en|access-date=2018-03-16}}</ref><ref>https://lokmat.news18.com/maharastra/ambedkar-jayanti-celebrated-as-world-knowledge-day-258209.html</ref><ref>http://aajdinank.com/news/news/maharashtra/3595/DR.AMBEDKAR.html</ref><ref>http://www.mahapolitics.com/%E0%A4%A1%E0%A5%89-%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%AC-%E0%A4%86%E0%A4%82%E0%A4%AC%E0%A5%87%E0%A4%A1%E0%A4%95%E0%A4%B0-%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%82/</ref><ref>https://m.bhaskar.com/news/HAR-OTH-NARN-MAT-latest-narnaul-news-033504-2268069-NOR.html</ref><ref>https://www.majhapaper.com/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A4%AF/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8-%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B5%E0%A4%B8/</ref><ref>https://m.dailyhunt.in/news/india/marathi/majha+paper-epaper-majhapa/aata+gyan+divas+mhanun+sajari+honar+babasahebanchi+jayanti-newsid-66370603</ref> डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांची पहिली जयंती सदाशिव रणपिसे यांनी १४ एप्रिल १९२८ रोजी [[पुणे|पुण्यात]] साजरी केली. रणपिसे हे आंबेडकरांचे अनुयायी होते. त्यांनी बाबासाहेबांच्या जयंतीची प्रथा सुरू केली आणि भीम जयंतीचे औचित्य साधत बाबासाहेबांची प्रतिमा हत्तीच्या अंबारीत ठेवून रथातून, उंटावरून अनेक मिरवणुका काढल्या होत्या.<ref>एप्रिल २०१८ चे लोकराज्य (महाराष्ट्र शासनाचे मासिक)</ref><ref>{{स्रोत बातमी|url=https://www.loksatta.com/desh-videsh-news/how-birth-anniversary-started-of-babasaheb-ambedkar-1660712/|title=बाबासाहेबांची जयंती कधी आणि कोणी सुरू केली?|date=2018-04-14|work=Loksatta|access-date=2018-06-19|language=mr-IN}}</ref>
 
== चित्रपट, दूरचित्रवाणी मालिका व नाटके ==
=== चित्रपट ===
Line ६०८ ⟶ ६०७:
=== नाटके ===
* ''वादळ निळ्या क्रांतीचे'' (नाटक, लेखक - प्रा. रामनाथ चव्हाण)
* ''डॉ. आंबेडकर आणि गांधीजी'' - नाटक<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://m.youtube.com/results?q=ambedkars%20holy%20sites&sm=3|title=ambedkars holy sites – YouTube|website=m.youtube.com|language=mr|access-date=2018-03-16}}</ref>
* ''प्रतिकार'' - नाटक<ref>[https://m.youtube.com/results?q=ambedkar+movies&sm=3 प्रतिकार - नाटक]</ref>
 
== हे सुद्धा पहा ==
"https://mr.wikipedia.org/wiki/बाबासाहेब_आंबेडकर" पासून हुडकले