"संवादिनी" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

Content deleted Content added
ओळ २५:
पाश्चात्य सुरावटींप्रमाणे बनलेली हार्मोनियम हिंदुस्तानी संगीतासाठी कधी उपयोगात आणली जाण्याची शक्यताच नव्हती. परंतु उ. अब्दुल करीमखाँ यांचे शिष्य बाळकृष्णबुवा कपिलेश्वरी यानी गंधार ट्यून्ङ हार्मोनियम बनवून हिंदुस्तानी गायकीला योग्य बनविली. गं. बा. आचरेकर यानी श्रुति हार्मोनियम बनविली. त्यांचेच चिरंजीव बा. गं आच्ररेकर यानीही ते कार्य पुढे चालविले. ङाँ. विद्याधर अोक यानीही २२ श्रुतींची मेलोङियम बनविली आहे. बेळगावचेच हरी गोरे यानी पितळेचा रस तयार करुन रीड्स बनविण्याचा कारखाना सुरु केला. स्वदेशी चळवळीला प्रधानता देऊन त्यानी संपूर्ण भारतीय बनावटीची हार्मोनियम बनविली. कोलकाता, दिल्ली आणि इतर संगीतपेठेत त्यांच्या हार्मोनियमला मागणी होती. वाद्यसंगीताला आवश्यक स्वरपेट्याही ते उत्तम बनवीत. म्हैसूरच्या महाराजानी त्यांचा या कार्याबद्दल गाैरवही केला होता.
 
'''सुप्रसिद्ध वादक'''
 
बच्चुभाई भंडारे, मुंबई (१८७८-१९०९), लक्ष्मणसिंंह, बाबुसिंह (हैद्राबाद), नन्हेबाबु कुंवर बिदर, गोविंदराव टेंबे कोल्हापूर, (१८८१-१९५७), विठ्ठलराव कोरगावकर बेळगाव (१८८४- १९७४), रामभाऊ विजापुरे बेळगाव (१९१७-२०१०), पी. मधुकर मुंबई (१९१६-१९६७), पुरुषोत्तम वालावलकर मुंबई, मनोहर चिमोटे मुंबई, अप्पा जळगावकर पुणे, बाबुराव बोरकर बेळगाव, बंडुभैय्या चाैघुले इंदूर, हणमंतराव वाळवेकर धारवाड, वसंत कनकापूर धारवाड, गुलाम रसुल, बशीरखाँ (बडोदा), मोहनलाल, सोहनलाल, बलदेव मिश्र (वाराणसी),ङाँ.पाबळकर, भीष्मदेव चैटर्जी, पु. ल. देशपांङे, गोविंदराव पटवर्धन, गणपतराव पुरोहित, राजाभाऊ कोसके, विश्वनाथ पेंढारकर, एकनाथ ठाकुरदास, बाळ माटे, ज्ञानप्रकाश घोष, जयंत बोस, मुनेश्वर दयाल, पुट्टराज गवई, शेषाद्री गवई, तुळशीदास बोरकर, सुधीर नायक, सुधांशु कुलकर्णी, रविंद्र काटोटी, अरविंद थत्ते, वासंती म्हापसेकर, निर्मला काकोडे, बबन मांजरेकर, अजय जोगळेकर, सीमा शिरोडकर, सुयोग कुंडलकर, चिन्मय कोल्हटकर, चैतन्य कुंटे, तन्मय देवचक्के, आदित्य अोक, विश्वनाथ कान्हेरे, प्रमोद मराठे, विनय मिश्र, दिनकर शर्मा, केदार नाफडे, रविंद्र माने, सारंग कुलकर्णी, दीपक मराठे,
 
'''आाकाशवाणीवर हार्मोनियम'''
 
संवादिनी हे साथीचे वाद्य म्हणून एकोणीसाव्या शतकाच्या आरंभापासून सर्वमान्य झालेले वाद्य आहे. सर्व ख्यालगायकानी या वाद्याला अगदी खुशीने अंगिकारिले. ज्यांचे गायन श्रुतियुक्त असे त्यानीही हार्मोनियम साथीला घेतली आणि गायकांचे कणसुर सहजपणे सामावुन घेऊन त्याना जोरकसपणा देण्याचे कामही हार्मोनियमने केले. परंतु मींडकाम करता न येणे, गमक न निघणे अशा कांही कारणांमुळे स्वतंत्रवाद्य म्हणून त्याला मान्यता नव्हती. बेळगावचे हार्मोनियमवादक रामभाऊ विजापुरे यानी १९४५ साली हैद्राबाद आकाशवाणीवर स्वतंत्र वादनाचा सर्वात पहिला कार्यक्रम केला. निजाम सरकारचे कायदे कानुन इतर परगण्यांपेक्शा वेगळे होते. पण इतरत्र कुठेही आकाशवाणीवर हार्नोनियमलाहार्मोनियमला मान्यता नव्हतीच. पुण्याचे हार्मोनियमवादक डाँ. पाबळकर, बेळगावचे विठ्ठलराव कोरगावकर यांच्यासारख्यानी स्वतंत्रवादनाच्या मागणीसाठी केंद्रसारकारकडे जोर लावला होता. कालंतराने त्या प्रयत्नाना यश मिळाले. १९७२ आणि ७३ मध्ये मान्यता मिळाली. त्यानंतर बर्याच वादकांचे स्वतंत्रवादनाचे कार्यक्रम आकाशवाणीच्या विविध केंद्रांवरुन प्रसारित झाले. १९७२ आणि ७३ मध्ये रामभाऊ िवजापुरेविजापुरे आणि वसंत कनकापुर यांचे धारवाड केंद्रावर आनेकवेळाअनेकवेळा वादन झाले. त्यानंतर पुन्हा एका वादकाच्या बेसुर वादनामुळे हार्मोनियमवर पुन्हा बंदी आली. त्यानंतर कित्येक वर्षांनी १ एप्रिल २०१८ रोजी बेळगावचे रविंद्र काटोटी यांचा रविवारीय राष्ट्रीय संगीत प्रसारणात स्वतंत्र संवादिनीवादनाचा कार्यक्रम झाला.
 
==कर्नाटक संगीतामध्ये संवादिनी==
"https://mr.wikipedia.org/wiki/संवादिनी" पासून हुडकले