"मुंज" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
आर्या जोशी (चर्चा | योगदान) लेखात आवश्यक बदल केले |
आर्या जोशी (चर्चा | योगदान) No edit summary |
||
ओळ १:
{{काम चालू}}
हा कुमाराचा एक प्रमुख संस्कार आहे.
'''मुंज'''/'''उपनयन''' हा एक [[हिंदू]] धार्मिक [[सोळा संस्कार|संस्कार]] आहे. परंपरेनुसार, हा संस्कार [[ब्राह्मण]], [[क्षत्रिय]] व [[वैश्य]] या [[चातुर्वर्ण्य|वर्णांतील]] तीन वर्णांत जन्मलेल्या पुरुषांसाठीच सांगितला आहे. याला मौंजीबंधन व व्रतबंध अशीही नावे आहेत. या संस्कारानंतर संस्कारित व्यक्ती आपल्या पालकांपासून दूर होऊन स्वतःच्या शिक्षणावर लक्ष केंद्रित करते. या संस्कारात [[यज्ञोपवीत]] (जानवे) धारण करणे हा मुख्य विधी असतो. लहानग्या बटुला लंगोट नेसवून इंद्रियनिग्रह समजावणारा हा महत्त्वाचा संस्कार आहे.
काही वर्षांपर्यंत फक्त ब्राह्मण, क्षत्रिय व काही अंशी वैश्य [[चातुर्वर्ण्य|वर्णांतील]] पुरुषांना हा संस्कार करवून घेण्याचा ''अधिकार'' असे. नवीन मतप्रणालीनुसार, विशेषत: नागरी [[महाराष्ट्र|महाराष्ट्रात]], हे बंधन शिथिल होत चालले आहे. धर्म/[[जात|जातींविषयी]] निरपेक्षता/उदासीनतेचा हा प्रभाव आहे.
| |||