'''केसरीया स्तूप''' हा [[बिहार]]च्या पूर्व चंपारण (पूर्व) जिल्ह्यात, [[पटनापाटणा|पाटण्यापासून]]पासून ११० किमी (६८ मैल) अंतरावर असलेल्या [[केसरीया]] येथील [[बौद्ध]] [[स्तूप]] आहे. हा स्तूप ३० एकर परिसरामध्ये पसरलेला आहे. केसरीया स्तूप हा जवळजवळ १,४०० फुटफूट (४३० मीटर) वर्तुळाकार आणि १०४ फूट (३२ मीटर) उंची असलेला हा जगातील सर्वात उंच स्तूप आहे.<ref>https://m.bhaskar.com/news/BIH-PAT-type-text-or-a-website-address-or-translate-a-document-4911972-PHO.html</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bharatonline.com/bihar/travel/champaran/kesaria.html|title=Kesariya Stupa - Kesaria Stupa Bihar India|website=www.bharatonline.com}}</ref>
== इतिहास ==
भारतीय पुरातत्त्व सर्वेक्षणच्या पुरातत्त्वशास्त्रज्ञ के.के. मोहम्मद यांच्या नेतृत्वाखालील केलेल्या उत्खनना दरम्यानउत्खननादरम्यान [[इ.स. १९५८]] मध्ये हा स्तूप सापडला होता. हा स्तूप इ.स. २०० ते इ.स. ७५० या दरम्यान निर्माण झाला असून चौथ्या शतकातील राजा चक्रवर्ती यांच्याशी संबंधित असण्याची शक्यता आहे.<ref>{{cite web|url=http://www.buddhist-pilgrimage.com/kesaria-stupa.html|title=Kesaria Buddhsit Pilgrimage Tour |website=www.buddhist-pilgrimage.com}}</ref> स्थानिक लोक या स्तूपाला "देवळा" म्हणतात, म्हणजे "ईश्वराचे घर". या उत्खननापूर्वी, त्यांचा असा विश्वास होता की त्यातत्याखाली राजा भिमा द्वाराभिमानेे निर्मितबांधलेले शिवमंदिर आहे.
एएसआयभारतीय नेसर्वेक्षण संस्थेने स्तूपाला महत्त्वाचे राष्ट्रीय संरक्षित स्मारक असेम्हणून घोषित केले आहे. पण एक लोकप्रिय पर्यटन आकर्षण असुनहीअसूनही, केसरीया अद्याप विकसित झालाझालेले नाही आणि स्तूपाचा मोठा भाग अद्याप वनस्पतींमध्येच राहू लागलाझाडीमध्येच आहे.<ref>{{cite web|url=http://www.themysteriousindia.net/kesaria-stupa/|title=One of Tallest Buddhist Stupa of Kesariya in State of Neglect • The Mysterious India|website=www.themysteriousindia.net}}</ref>
