"पायमोज्याच झाड" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

मुंबईत ‘पेरू बालसम’ किंवा सॅन्टाॅस महाॅगनी हा वृक्ष बऱ्याच वर्षापासून स्थायिक झाला आहे. डॉ. [[शरदिनी डहाणूकर]]ांनी या वृक्षाचे नाव ‘पायमोज्याचे झाड’ असे ठेवले आहे.. त्याची पायमोज्याच्या आकाराची शेंग या नामकरणाला कारणीभूत आहे. मायरोक्झायलॉन बालसासम असे शास्त्रीय नाव लाभलेला हा मध्यम उंचीचा वृक्ष करंज, पळस, पांगारा यांच्या गटातला आहे. लॅटिन अमेरिकेतील पेरू या देशाचा मूळ रहिवासी असलेला हा वृक्ष भारतात काही ठिकाणी स्थिरावला आहे. हा वृक्ष भारतात [[बंगलोर]] येथील लालबाग उद्यान, निलगिरी हिल्समधील कलगार उद्यान व दक्षिण भारतातील काही उंचीवरील ठिकाणे येथे शोभेसाठी लावण्यात आला आहे.

 

साधारण वीस-पंचवीस वर्षे जुन्या झाडाच्या खोडाला छेद करून त्यातून बाहेर येणारा सुगंधी, तपकिरी, पिवळा, चिकट द्रव कालांतराने कठीण आणि नंतर ठिसूळ बनतो. भारतीय फार्माकोपियामधेही या बालसमचा औषधी उपयोग दिला आहे. हा सुगंधी बालसम ॲन्टीसेप्टिक असून उत्तेजक आहे. कफ सिरपमधेही त्याचा वापर होतो. जखमेवर आणि त्वचारोगांवर लावण्यासाठी बालसम वापरला जातो. खोडापासून सुगंधी तेल तयार केले जाते. हे तेल परफ्युम बनवण्यासाठी मोठया प्रमाणात वापरले जाते. वेगवेगळ्या सौंदर्य-प्रसाधनांमध्ये आणि साबणामध्ये या तेलाचा वापर केला जातो.

 

==संदर्भ==