नागकेशर(वनस्पती)

नागकेशर

Mesua ferrea L. Karimun Jawa 2

Mesua ferrea 07

निसर्गात पन्नास-साठ फूट उंच वाढणार झाड उद्यानांत मात्र ठेंगणठुसकंच रहातं. अशी काही सुंदर ठेंगणीठुसकी डेरेदार नागकेशराची झाडं जिजामाता उद्यान आणि सागर उपवनात आहेत. नागकेशराची टोकदार भाल्याचा पात्यासारखी पाने जेव्हा नवी कोवळी असतात तेव्हा त्यांचा रंग अतिशय आकर्षक लालसर असतो. दुरूनच ही लवलवती लालसर टोक दिसून नागकेशर ओळखता येतो. जुनी झालेली पाने खालच्या बाजूने पांढरट आणि स्पर्शाला कडक असतात. नागकेशराची फुले चार पांढऱ्या पाकळ्यांची आणि असंख्य पिवळ्या केशरी पुंकेसरांनी गच्च भरलेली असतात. हे केशर म्हणजेच औषधांमध्ये मूल्यवान गणले जाणारे नागकेशर. या झाडाचे लाकूड इतके टणक असते कि त्याला इंग्रजीत आयर्नवुड म्हणतात. दमास्कसचा अरेबियन वनस्पतीशास्त्रज्ञ मेसु याच्या स्मरणार्थ या झाडाला मेसुआ हे नाव दिले गेले आहे.

संदर्भ

वृक्षराजी मुंबईची डॉ.मुग्धा कर्णिक