"भारताची फाळणी" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

फाळणीचे बीज स्वातंत्र्याच्या बरेच आधी रोवले गेले. स्वातंतत्र्यपूर्व अखंड भारतात हिंदू बहुसंख्य होते. तत्कालीन राजकीय परिस्थितीत भारतीय राष्ट्रीय कॉन्ग्रेस मोठी राजकीय संस्था होती. ही संस्था मुसलमानांचे हितसंबध राखण्यास असमर्थ आहे असे मानून १९०६ साली [[ढाकाडाक्का]] शहरात [[अखिल भारतीय मुस्लिम लिगलीग]] पक्षाची अल्लामा इक्बाल यांनी स्थापना केली. हिंदू व मुस्लिम हे दोन वेगवेगळे राष्ट्रसमूह असून असा द्विराष्ट्रवादाचा सिद्धांतसिद्धान्त [[महम्मदमहंमद अली जिन्नाजीना]] यांनी मांडला. ही राष्ट्रे वेगळी झाली तरी अमेरिका-कॅनडा प्रमाणे यांचे हितसंबंध परस्पर-जडित असतील असा युक्तिवाद त्यांनी केला. [[भारतीय राष्ट्रीय कॉन्ग्रेसच्या।भारतीयकाँग्रेसच्या।भारतीय राष्ट्रीय कॉन्ग्रेसच्याकाँग्रेसच्या]] नेत्यांचा या सिद्धांताससिद्धान्तास विरोध होता. आपला द्विराष्ट्रसिद्धांतद्विराष्ट्रसिद्धान्त पुढे रेटण्यासाठी त्यांनी ऑगस्ट १९४६ साली कलकत्यातकलकत्त्यात "थेट कृतीदिनाकृतिदिना"चे (Direct Action Day) चे आवाहन केले. यात सुमारे ५००० लोक ठार झाले.

फाळणी नंतरच्याफाळणीनंतरच्या काळात लोकसंख्येचे प्रचंड प्रमाणात स्थलांतर झाले. सुमारे १.४५ कोटी लोकसंख्या फाळणीने प्रभावित झाली. फाळणीनंतर उफाळलेल्या दंगलीत एकूण १० लाख लोकांना प्राण गमवावे लागल्याचा अंदाज आहे. फाळणीनंतरही १/३ मुसलमान आजच्या भारतात राहिले. फाळणीला गांधीजीनी मान्यता दिली होती.

हिंदू-मुस्लिम हिंसाचार ही फाळणीची परिणितीपरिणती होती. याशिवाय फाळणीचे अनेक पडसाद नंतरच्या काळात उमटत राहिले.

* [http://www.frontlineonnet.com/fl1826/18260810.htm 'फ्रंट्‌लैन्फ्रंटलाईन' पत्रिकॆमधील लेखन]

*{{वेबॅक आर्किव्हआर्काईव्ह |url=http://www.frontlineonnet.com/fl1826/18260810.htm |date=20050306022235}}