[[हिन्दूहिंदू धर्म]] संस्कारातील समावर्तन हा संस्कार द्वादश संस्कार आहे. यास सोडमुंज असेही म्हणतात. [[उपनयन|उपनयनास]] जो [[काल]] प्रश्स्तशुभ आहे, त्याकाली समावर्तन करावे.
[[गुरूकुल|गुरूकुलातून]] [[अभ्यास]] संपवून परत स्वत:च्या घरी परत येण्यापूर्वी शिष्याचा समावर्तन संस्कार [[गुरू]] सर्व शिष्यांचा समावर्तन संस्कार करीत असत. यावेळी गुरूला [[दक्षिणा]] दिली जात असे. मुंज झाल्यावर गुरुच्या घरी शिकायला गेलेला [[विद्यार्थी]] किंवा विद्यार्थिनी शिक्षण घेण्यासाठी गुरुच्या घरीच रहात असे. त्यामुळे [[शिक्षण]] संपल्याची अंतिम अधिकृत परवानगी म्हणूनही या संस्काराकडे पाहिले जायचे. या समयी गुरू आपल्या शिष्याला [[गृहस्थ आश्रम]] संबंधात [[श्रुति]]सम्मतसंमत आदर्शपूर्ण उपदेश करत असतातअसत गृहस्थाश्रम प्रवेश करण्यासाठी प्रेरित करतात.
