"सिंह" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

Content deleted Content added
Ccvvv Cvn Gbn
खूणपताका: मोबाईल संपादन मोबाईल वेब संपादन
छो शुद्धलेखन
ओळ १:
{{हा लेख|वनचर प्राण्यांतील सिंह|सिंह (निःसंदिग्धीकरण)}}
सिंह हा जंगलाचा राजा म्हणून ओळखला जातो. तो मांसभक्षक प्राणी आहे. सिंहाचे शास्त्रीय नाव 'पँथेरा लिओ' आहे.
{{जीवचौकट
| नाव=sinha
Line २८ ⟶ २७:
| आढळप्रदेश_नकाशा_शीर्षक=सिंहाचा अफ्रिकेतील आढळप्रदेश
}}
'''सिंह''' हा जंगलाचा राजा म्हणून ओळखला जातो. तो मांसभक्षक प्राणी आहे. सिंहाचे शास्त्रीय नाव 'पँथेरा लिओ' आहे.
जगभरात आशियाई किंवा आफ्रिकन या दोन प्रकारचे सिंह आढळतात. आशियाई सिंहांचं अस्तित्व हे पूर्वापार भारतातच राहिलं असून गेल्या काही वर्षांपासून तर ते [[गीर]]पुरतंच उरलेला आहे. [[आशियाई सिंह]] एकेकाळी ग्रीस पासून मध्य भारतात बिहार परेंत होते. पण शिकारी मुळे ते आता फक्त गिर जंगलात मिळतात. परंतु कही संशोधक लेखकांच्यामते सिंह हा मूळचा भारतातील नसून तो बाहेरून भारतात आणाला गेला, व त्यामुळेच त्यांची संख्या इतकी कमी आहे.<ref>[http://books.google.co.in/books?id=jcqPAAAAQBAJ&q=lion+not+indigenous#v=snippet&q=lion%20not%20indigenous%20to%20india&f=false गुगल बुक्सवरील ''एक्झॉटिक एलियन्स: द लायन ॲन्ड द चिता इन इंडिया'']</ref>
 
जगभरात आशियाई किंवा आफ्रिकन या दोन प्रकारचे सिंह आढळतात. आशियाई सिंहांचं अस्तित्व हे पूर्वापार भारतातच राहिलं असून गेल्या काही वर्षांपासून तर ते [[गीर]]पुरतंच उरलेलाउरलेले आहे. [[आशियाई सिंह]] एकेकाळी ग्रीस पासून मध्य भारतात बिहार परेंतपर्यंत होते. पण शिकारी मुळेशिकारीमुळे ते आता फक्त गिरगीर जंगलात मिळतात. परंतु कही संशोधक लेखकांच्यामतेलेखकांच्या मते सिंह हा मूळचा भारतातील नसून तो बाहेरून भारतात आणाला गेला, व त्यामुळेच त्यांची संख्या इतकी कमी आहे.<ref>[http://books.google.co.in/books?id=jcqPAAAAQBAJ&q=lion+not+indigenous#v=snippet&q=lion%20not%20indigenous%20to%20india&f=false गुगल बुक्सवरील ''एक्झॉटिक एलियन्स: द लायन ॲन्ड द चिता इन इंडिया'']</ref>
सिंह हा जंगलाचा राजा म्हणून ओळखला जातो. तो मांसभक्षक प्राणी आहे. सिंहाचे शास्त्रीय नाव 'पँथेरा लिओ' आहे.
 
वाघांप्रमाणेच सिंहांची शिकार हा स्वातंत्र्यपूर्व काळात राजेमहाराजांचा छंद होता. जुनागडच्या नवाबाने मात्र विसाव्या शतकाच्या प्रारंभी सिंहांच्या शिकारींवर पूर्णत: बंदी घातली. त्या काळी सिंहांची संख्या तेरावर आली होती, अशी एक आकडेवारी सांगितली जाते. मात्र ही संख्या नेहमीच वादग्रस्त राहिली. काहींच्या मते प्रत्यक्षात ती संख्या शंभराच्या आसपास होती. ते काहीही असलं, तरी १९१० पर्यंतच्या काळात हे संकट ओळखलं गेलं. ते फक्त १३ उरले होते. साहजिकच त्यापुढे स्वातंत्र्यानंतर सिंहांनाही अस्तित्व धोक्यात आलेल्या प्रजातींच्या यादीत टाकण्यात आलं आणि त्यादृष्टीने काही पावलं उचलली गेली. गुजरातेतलं [[गीर अभयारण्य|गीर]] हे सिंहांसाठी संरक्षित वनक्षेत्र जाहीर करण्यात आलं. गीरमधील सिंहांना आशियाई सिंहांप्रमाणेच इंडियन लायन असंही संबोधलं जातं. आज गिरगीर मध्ये ४११ सिंह आहेत. १९१० ते २०१० या काळात ३९८ सिंह वाढले.
जगभरात आशियाई किंवा आफ्रिकन या दोन प्रकारचे सिंह आढळतात. आशियाई सिंहांचं अस्तित्व हे पूर्वापार भारतातच राहिलं असून गेल्या काही वर्षांपासून तर ते गीरपुरतंच उरलेला आहे. आशियाई सिंह एकेकाळी ग्रीस पासून मध्य भारतात बिहार परेंत होते. पण शिकारी मुळे ते आता फक्त गिर जंगलात मिळतात.
वाघांप्रमाणेच सिंहांची शिकार हा स्वातंत्र्यपूर्व काळात राजेमहाराजांचा छंद होता. जुनागडच्या नवाबाने मात्र विसाव्या शतकाच्या प्रारंभी सिंहांच्या शिकारींवर पूर्णत: बंदी घातली. त्या काळी सिंहांची संख्या तेरावर आली होती, अशी एक आकडेवारी सांगितली जाते. मात्र ही संख्या नेहमीच वादग्रस्त राहिली. काहींच्या मते प्रत्यक्षात ती संख्या शंभराच्या आसपास होती. ते काहीही असलं, तरी १९१० पर्यंतच्या काळात हे संकट ओळखलं गेलं. ते फक्त १३ उरले होते. साहजिकच त्यापुढे स्वातंत्र्यानंतर सिंहांनाही अस्तित्व धोक्यात आलेल्या प्रजातींच्या यादीत टाकण्यात आलं आणि त्यादृष्टीने काही पावलं उचलली गेली. गुजरातेतलं गीर हे सिंहांसाठी संरक्षित वनक्षेत्र जाहीर करण्यात आलं. गीरमधील सिंहांना आशियाई सिंहांप्रमाणेच इंडियन लायन असंही संबोधलं जातं. आज गिर मध्ये ४११ सिंह आहेत. १९१० ते २०१० या काळात ३९८ सिंह वाढले.
आशियाई सिंह पुनरनिवास योजना
या योजनेनुसार कुनो पालपूर या जंगलात गिरचे काही सिंह पुनरनिवास केले जातील. पण गुजरात सरकारचा या योजनेला विरोध आहे. कुनो पालपूरयेथे वाघ असल्यामुळे गुजरात सरकारनी या योजनेला विरोध केला. वाघ हा प्राणी सिंहापेषा तगडा असतो आणि वजनदार पण आसतो. या मुळे वाघ सिंहाची शिकार करू शकेल.
वर्णन
१५० ते २५० किलो वजनाचा सिंह हा तसा सामाजिक प्राणी आहे. त्याचे अस्तित्व १०००० वर्षांपासुन आढळते. तो आशिया आणि आफ्रिकामध्ये आढळतो. सिंव्हाचे दोन प्रकार आहेत आफ्रिकाई सिंह आणि आशियाई सिंह. युरोपीयन सिंह आणि बारबेरी सिंह हे सिंह आता नष्ट झाले आहेत. पांढरा सिंह हा दक्षिण आफ्रिकात मिळतो. त्याचे सरासरी आयुष्य १० ते १४ वर्ष असते. ते लहान झुडुपाच्या सवाना जंगलात आढळतात. एकट्याने राहण्यापेक्षा एखाद-दुसऱ्या सवंगड्याबरोबर तो राहतो. चितळ, हरीण, काळवीट, नीलगाय, रानडुक्कर यापैकी एखादं भक्ष्य चपळाईने पकडायचं, तरी कित्येकदा चारेक प्रयत्नांनंतर एक शिकार हाती लागते. पण एकदा पोटावर ताव मारला की दिवसातले वीसेक तास हे महाराज विश्रांती किंवा निद्रादेवीच्या आधीन होतात. सिंहीणीच्या शिकारीवरच सिंह जगतो, हे आफ्रिकन सिंहांच्या बाबतीत खरं असलं, तरी आशियातले सिंह त्याला अपवाद असतात. ते शिकार करतात, प्रसंगी शिकारीची चोरीही करतात.
 
== आशियाई सिंह पुनरनिवास योजना ==
 
[[File:Britishmuseumassyrianlionhuntreliefdyinglion.jpg|200px|thumb|सिंह शिकार करतानाचे छायाचित्रं]]
या योजनेनुसार [[कुनो पालपूर अभयारण्य|कुनो पालपूर]] या जंगलात गिरचेगीरचे काही सिंह पुनरनिवासपुनर्निवासित केले जातील. पण गुजरात सरकारचा या योजनेला विरोध आहे. कुनो पालपूरयेथेपालपूर येथे [[वाघ]] असल्यामुळे गुजरात सरकारनीसरकारने या योजनेला विरोध केला. वाघ हा प्राणी सिंहापेषासिंहापेक्षा तगडा असतो आणि वजनदार पण आसतो. या मुळेयामुळे वाघ सिंहाची शिकार करू शकेल. पण सर्वोच्यसर्वोच्च न्यालयनेन्यायालयाने या योजनेला हिरवा कंदील दाखवला आहे. यायामुळे मुळेगुजरातला काही सिंह आता कुनो पालपूर या अभयारण्यात गुजरातलाअभयारण्यास देणे भाग पडणार आहे. तरी सुधासुद्धा गुजरात सरकारचा दावा आहे किकी या निर्णयाकाढेनिर्णयाकडे सर्वोचसर्वोच्च न्यालयांनीन्यालयाने पुन्हा एकदा नजर द्यावी.
 
== वर्णन ==
१५० ते २५० किलो वजनाचा सिंह हा तसा सामाजिक प्राणी आहे. त्याचे अस्तित्व १०००० वर्षांपासुन आढळते. तो [[आशिया]] आणि [[आफ्रिका]]मध्ये आढळतो. सिंव्हाचेसिंहाचे दोन प्रकार आहेत [[आफ्रिकाईआफ्रिकी सिंह]] आणि [[आशियाई सिंह]]. [[युरोपीयन सिंह]] आणि [[बारबेरी सिंह]] हे सिंह आता नष्टनामशेष झाले आहेत. [[पांढरा सिंह]] हा [[दक्षिण आफ्रिका|दक्षिण आफ्रिकेत]] मिळतो. त्याचे सरासरी आयुष्य १० ते १४ वर्ष असते. ते लहान झुडुपाच्या सवाना जंगलात आढळतात. एकट्याने राहण्यापेक्षा एखाद-दुसऱ्या सवंगड्याबरोबर तो राहतो. [[चितळ]], [[हरीण]], [[काळवीट]], [[नीलगाय]], [[रानडुक्कर]] यापैकीइत्यादी एखादंप्राणी सिंहांचे भक्ष्य चपळाईने पकडायचं,आहेत. तरीसिंहांना कित्येकदाअंदाजे चारेकचार प्रयत्नांनंतर एक शिकार हाती लागते. पणसिंह एकदादिवसातील पोटावर ताव मारला की दिवसातले वीसेकवीस तास हे महाराज विश्रांती किंवा निद्रादेवीच्या आधीन होतात. सिंहीणीच्या शिकारीवरच सिंह जगतो, हे आफ्रिकन सिंहांच्या बाबतीत खरं असलं, तरी आशियातले सिंह त्याला अपवाद असतात. ते शिकार करतात, प्रसंगी शिकारीची चोरीही करतातझोपतात.
 
==प्रतिमा==
Line ६५ ⟶ ५९:
 
== बाह्य दुवे ==
* {{संकेतस्थळ|http://maharashtratimes.indiatimes.com/rssarticleshow/msid-4699096,prtpage-1.cms|महा्राष्ट्रटाइम|मराठीमहा्राष्ट्र टाइम्स}}
 
 
"https://mr.wikipedia.org/wiki/सिंह" पासून हुडकले