"लवण" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
नवीन पान: *<big><big><big>प्रशासकीय संदेश:केवळ तात्पुरता उदाहरणार्थ लेख; ह्या लेखात... |
(काही फरक नाही)
|
०८:१६, ३० सप्टेंबर २०१५ ची आवृत्ती
- प्रशासकीय संदेश:केवळ तात्पुरता उदाहरणार्थ लेख; ह्या लेखातील मजकुराच्या पुर्नवापरास अनुमती नाही हा लेख केवळ उदाहरणासाठी आहे २ ऑक्टोबर २०१५ नंतर वगळणे प्रस्तावित
* निम्न लिखीत परीच्छेद मराठी विश्वकोशातून CC BY-NC परवान्यान्वये गैरव्यावसायिक उपयोगासाठी मुक्त झाल्यास कसे दिसेल याचे केवळ उदाहरण
| ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
महाराष्ट्र शासनाचा अध्यादेश क्रमांक ..... दिनांक .... महाराष्ट्र शासन संस्थळ दुवा आणि महाराष्ट्र राज्य विश्वकोश निर्मिती महामंडळ मुंबई यांचे (संस्थळ दुवा) आणि भारतीय कॉपीराईट कायदा १९५७ (कलम २१ ला अनुसरून) अन्वये सदर मर्यादीत मजकुर CC BY-NC (विस्तृत परवान्यान्वये) गैरव्यावसायिक उपयोगासाठी खुला केल्यास कसे दिसेल याचे उदाहरण. हा मजकुर 'केवळ 'गैर-व्यावसायिक उपयोगासाठी मराठी विश्वकोशमंडळ आणि विश्वकोशातील संबंधीत लेखकाचे संदर्भार्थ नामोल्लेख करून आपण वापरण्यास पुर्नवितरीत करण्यास मुक्त असण्याची शक्यता असू शकते. (पण असा कोणताही वापर आपल्यात आणि विकिपीडिया अथवा त्याच्या कोणत्याही घटकाशी कोणताही करार निर्मित करत नाही विकिपिडीया उत्तरदायकत्वास नकार लागू)
हा सद्य साचा म.शा. ची मंजुरी प्राप्त झाल्यास ढोबळ स्वरूपाचे केवळ उदाहरणार्थ प्रत्यक्ष मान्यता मिळाल्यास मजकुराचे अंतीम स्वरूप मान्यते वर आणि मराठी विकिपीडिया सदस्य सहमतीस अनुसरून सुधारीत केले जाईल आणि दृश्य रचना वाचकास सुलभ अशा पद्धतीने बदलली जाईल."
|
लवण : अम्लाची क्षाराबरोबर विक्रिया झाल्यास तयार होणाऱ्या पदार्थाला रसायनशास्त्रात लवण म्हणतात. क्षारकाचा घन आयन ( विद्युत् भरित अणू वा अणुगट) व अम्लाचा ऋण आयन यांनी लवण बनलेले असते. अम्ल व क्षारक यांतील रासायनिक विक्रियेला उदासिनीकरण विक्रिया म्हणतात. विरघळलेल्या वा वितळलेल्या अवस्थेत बहुतेक लवाणांचे घन व ऋण भारित आयनांत पूर्णपणे वियोजन होते. आणि त्यामुळे या अवस्थांत ती चांगली विद्युत् संवाहक असतात. [ ⟶ अम्ले व क्षारक; उदासिनीकरण ].[१]
मीठ (NaCI), नवसागर (NH4CI), टाकणखार (Na2 B4 O7 l0 H2 O), खाण्याचा (NaHCO3), व धुण्याचा सोडा (Na2CO3), तुरटी [ KAI (SO4)2 . 12 H2O ]. ही लवणांची सामान्य उदाहरणे होत. लवणांचे अस्तित्व वनस्पती, प्राणी व खनिज या तिन्ही सृष्टींमध्ये आढळते. ती नैसर्गिकउद्गमांपासून वेगळी करून किंवा उपलब्ध कच्च्या मालापासून रासायनिक विक्रियांनी मिळविली जातात. त्यांच्या निर्मितीसाठी अनेक रासायनिक विक्रिया उपयोगी पडतात; उदा., घटक मूलद्रव्यांचा संयोग घडवून; धातू व अम्ल यांच्या रासायनिक विक्रियेने; धातूचे ऑक्साइड, हायड्रॉक्साइड, कार्बोनेट अथवा सल्फाइड यांवर समुचित अम्लाची विक्रिया करून अथवा योग्य अशा दोन लवणांचा परस्पर विक्रियांनी (उदा., सिल्व्हर क्कोराइडासाठी सिल्व्हर नायट्रेट व सोडियम क्कोराइड यांमधील विक्रियेने ).[१]
प्रकार : समुचित अम्लातील हायड्रोजन अणूचे प्रतिष्टापन धातूंचे आयन किंवा ऋणायनी मूलके [⟶ मूलके ] यांनी केले म्हणजे लवणाचे संघटन सिद्ध होते. उदा., हायड्रोक्कोरिक अम्ल HCL पासून बनणारे NaCl सोडियम क्कोराइड हे लवण. ज्या अम्लांच्या रेणूत प्रतिष्ठापन होण्यासारखे एकापेक्षा जास्त हायड्रोजन अणू असतात त्यांपासून दोन प्रकारची लवणे मिळू शकतात. उदा., सल्फ्यूरिक अम्लापासून सोडियम सल्फेट Na2 SO4 व सोडियम हायड्रोजन सल्फेट NaHSO4. सोडियम सल्फेटाच्या संघटनेत सल्फ्यूरिक अम्लातील दोन्ही हायड्रोजन अणू प्रतिष्ठापित झालेले आहेत. सोडियम हायड्रोजन सल्फेटाच्या संघटनेत प्रतिष्ठापित होण्यासारखा एक हायड्रोजन अणू शिल्लक राहिलेला आहे. अम्लातील सर्व हायड्रोजन अणू प्रतिषठापित होऊन बनलेल्या लवणाला सामान्य लवण म्हणतात आणि ज्यामध्ये काही हायड्रोजन अणू प्रतिष्ठापित न झालेले असे शिल्लक आहेत त्याला अम्लीय लवण म्हणतात. सोडियम हायड्रोजन सल्फेट हे अम्लीय लवणाचे उदाहरण आहे, अम्लाच्या संघटनेत दोनापेक्षा जास्त हायड्रोजन अणू असतील ( समजा तीन ), तर त्यापासून एक सामान्य लवण व दोन अम्लीय लवणे बनू शकतील उदा., H3PO4 पासून Na3 PO4 सोडियम फॉस्फेट हे सामान्य लवण व NaH2 PO4 सोडियम डायहायड्रोजन फॉस्फेट ही दोन लवणे बनू शकतात. दोन हायड्रोजन अणू असलेल्या अम्लातील एक हायड्रोजन अणू एका धातूच्या अणूने व दुसऱ्या धातूच्या अणूने प्रतिष्ठापित झाला, तर जे लवण बनते त्याला मिश्र लवण म्हणतात. उदा., NaKSO4. मिश्र लवणांची संघटने त्यांच्या रेणूतील घटक अणूंच्या संख्यांचा उल्लेख करून स्पष्टपणे दाखविता येतात. उदा., NaH2 PO4 सोडियम डायहायड्रोजन फॉस्फेट,Na2 HPO4 डायसोडियम मोनोहायड्रोजन फॉस्फेट.[१]
***मराठी विश्वकोशातून कॉपीपेस्ट करून घेतलेल्या मजकुर ओळीची/परिच्छेदाची सीमारेषा / समाप्ती रेषा***
- ^ a b c दातार, दि. श्री.;. p. ? https://marathivishwakosh.maharashtra.gov.in/. ३०, सप्टेंबर २०१५ रात्रौ १२ ०५ रोजी पाहिले.
पुस्तकातील विशिष्ट वाक्य, ज्याचा संदर्भ घेतला आहे : "रासायनिक परिभाषेत याला सोडियम क्लोराइड म्हणतात." ...."रासायनिक सूत्र NaCl. सोडियमाचे हे सर्वांत महत्त्वाचे संयुग आहे."
Unknown parameter|अन्य=
ignored (सहाय्य); Unknown parameter|अॅक्सेसवर्ष=
ignored (सहाय्य); Unknown parameter|अॅक्सेसमहिना=
ignored (सहाय्य); More than one of author-name-list parameters specified (सहाय्य);|अॅक्सेसदिनांक=
मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य); Missing or empty|title=
(सहाय्य)CS1 maint: extra punctuation (link)