"ज्ञानपीठ पुरस्कार" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
ओळ ४:
==सुरुवात==
हा पुरस्कार सुरू करण्यामागे रमा जैन यांची प्रेरणा होती. रमा जैन आणि त्यांचे पती साहू शांतिप्रसाद जैन यांनी भारतीय साहित्यिकांच्या गौरवार्थ हा उपक्रम करण्याचे ठरवले. [[२२ मे]], [[इ.स. १९६१]] या दिवशी साहू जैन यांच्या एक्कावन्नाव्या वाढदिवसाचे औचित्य साधून त्यांनी स्वतःच्या कौटुंबिक ट्रस्टमधून ''ज्ञानपीठ पुरस्कार'' देण्याची घोषणा केली. त्यानुसार भारतीय ज्ञानपीठाच्या संस्थापक अध्यक्षा श्रीमती रमा जैन यांनी [[१६ सप्टेंबर]], इ.स. १९६१ यादिवशी संस्थेच्या बैठकीत ज्ञानपीठ पुरस्काराबाबतचा ठराव मांडला. या पुरस्काराचे स्वरूप ठरविण्यासाठी [[२ एप्रिल]], [[इ.स. १९६२]] या दिवशी [[दिल्ली]]त देशभरातून ३०० विद्वानांना आमंत्रित करण्यात आले. या विद्वानांचे दोन सत्रांत संमेलन झाले. सत्रांचे अध्य्क्षपद डॉ. वी. राघवन आणि डॉ. भगवतीचरण वर्मा यांच्याकडे होते. सूत्रसंचालन डॉ. धर्मवीर भारती यांनी केले. या संमेलनाला [[दत्तात्रय बाळकृष्ण कालेलकर|काका कालेलकर]], हरेकृष्ण मेहताब, निसीम इझिकेल, डॉ. सुनीति कुमार चॅटर्जी, डॉ. [[मुल्कराज आनंद]], सुरेंद्र मोहंती, देवेश दास, सियारामशरण गुप्त, रामधारी सिंह दिनकर, उदयशंकर भट्ट, जगदीशचंद्र माथुर, डॉ. नगेन्द्र, डॉ. बी.आर. बेंद्रे, जैनेन्द्र कुमार, मन्मथनाथ गुप्त, लक्ष्मीचंद्र जैन यांसारखे विद्वान हजर होते. या संमेलनातून तयार झालेली पुरस्काराची संपूर्ण योजना [[डॉ. राजेंद्रप्रसाद]] यांना सादर करण्यात आली. त्यांनी ती मान्य केली व निवडसमितीचे प्रमुखपदही स्वीकारले पण इ.स. १९६३ मध्ये त्यांचे निधन झाले. त्यानंतर ही जबाबदारी काकासाहेब कालेलकर व डॉ. संपूर्णानंद यांच्याकडे आली. २९ डिसेंबर १९६५मध्ये पहिला ज्ञानपीठ पुरस्कार मल्याळम कवी श्री. गोविंद शंकर कुरूप यांच्या ''ओडोक्वुघल'' (बासरी) या काव्यकृतीला मिळाला.
<div style=font-size:90%;>
{| class="wikitable sortable" cellspacing="2" cellpadding="4" border="0" width="40%" align="right" style="margin-left:5px"
|-
! वर्ष
! नाम
! कृति
! भाषा
|-
|१९६५ || [[जी शंकर कुरुप]] || ''[[ओटक्कुष़ल]]'' (वंशी) ||[[मलयालम]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९६६ ||[[ताराशंकर बंधोपाध्याय]] || ''[[गणदेवता]]'' || [[बांग्ला]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९६७ ||[[के.वी. पुत्तपा]] || ''[[श्री रामायण दर्शणम]]'' || [[कन्नड़]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९६७ || [[उमाशंकर जोशी]] || ''[[निशिता]]'' || [[गुजराती]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९६८ || [[सुमित्रानंदन पंत]] || ''[[चिदंबरा]]'' || [[हिन्दी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९६९ || [[फ़िराक गोरखपुरी]] || ''[[गुल-ए-नगमा]]'' || [[उर्दू]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९७० || [[विश्वनाथ सत्यनारायण]] || ''[[रामायण कल्पवरिक्षमु]]'' || [[तेलुगु]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९७१ || [[विष्णु डे]] || ''[[स्मृति शत्तो भविष्यत]]'' || [[बांग्ला]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९७२ || [[रामधारी सिंह दिनकर]] || ''[[उर्वशी]]'' || [[हिन्दी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९७३ || [[दत्तात्रेय रामचंद्र बेन्द्रे]] || ''[[नकुतंति]]'' || [[कन्नड़]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९७३ || [[गोपीनाथ मोहंती|गोपीनाथ महान्ती]] || ''[[माटीमटाल]]'' || [[उड़िया]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९७४ || [[विष्णु सखाराम खांडेकर]] || ''[[ययाति]]'' || [[मराठी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९७५ || [[पी.वी. अकिलानंदम]] || ''[[चित्रपवई]]'' || [[तमिल]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९७६ || [[आशापूर्णा देवी]] || ''[[प्रथम प्रतिश्रुति]]'' || [[बांग्ला]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९७७ || [[के. शिवराम कारंत]] || ''[[मुक्कजिया कनसुगालु]]'' || [[कन्नड़]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९७८ || [[अज्ञेय]] || ''[[कितनी नावों में कितनी बार]]'' || [[हिन्दी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९७९ || [[बिरेन्द्र कुमार भट्टाचार्य]] || ''[[मृत्युंजय (उपन्यास)|मृत्यंजय]]'' || [[असमिया]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९८० || [[एस.के. पोत्ताकट]] || ''[[ओरु देसात्तिन्ते कथा]]'' || [[मलयालम]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९८१ || [[अमृता प्रीतम]] || ''[[कागज ते कैनवास]]'' || [[पंजाबी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९८२ || [[महादेवी वर्मा]] || ''[[यामा]]'' || [[हिन्दी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९८३ || [[मस्ती वेंकटेश अयंगार]] || || [[कन्नड़]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९८४ || [[तकाजी शिवशंकरा पिल्लै]] || || [[मलयालम]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९८५ || [[पन्नालाल पटेल]]|| || [[गुजराती]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९८६ || [[सच्चिदानंद राउतराय]] || || [[ओड़िया]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९८७ || [[विष्णु वामन शिरवाडकर कुसुमाग्रज]]|| || [[मराठी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९८८ || [[डॉ॰सी नारायण रेड्डी]] || || [[तेलुगु]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९८९ || [[कुर्तुलएन हैदर]]|| || [[उर्दू]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९९० || [[वी.के.गोकक]] || || [[कन्नड़]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९९१ || [[सुभाष मुखोपाध्याय]] || || [[बांग्ला]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९९२ || [[नरेश मेहता]]|| || [[हिन्दी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९९३ || [[सीताकांत महापात्र]] || || [[ओड़िया]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९९४ || [[यू.आर. अनंतमूर्ति]] || ||[[कन्नड़]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९९५ || [[एम.टी. वासुदेव नायर]] || ||[[मलयालम]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९९६ || [[महाश्वेता देवी]] || || [[बांग्ला]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९९७ || [[अली सरदार जाफरी]] || || [[उर्दू]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९९८ || [[गिरीश कर्नाड]] || || [[कन्नड़]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९९९ || [[निर्मल वर्मा]] || || [[हिन्दी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|१९९९ || [[गुरदयाल सिंह]] || ||[[पंजाबी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२००० || [[इंदिरा गोस्वामी]] || ||[[असमिया]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२००१ || [[राजेन्द्र केशवलाल शाह]] || || [[गुजराती]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२००२ || [[दण्डपाणी जयकान्तन]] || ||[[तमिल]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२००३ || [[गोविंद विनायक करंदीकर|विंदा करंदीकर]] || ||[[मराठी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२००४ || [[रहमान राही]]<ref>http://jnanpith.net/images/40thJnanpith_Declared.pdf 40th Jnanpith Award
to Eminent Kashmiri Poet Shri Rahman Rahi</ref> || || [[कश्मीरी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२००५ || [[कुँवर नारायण]] || ||[[हिन्दी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२००६ || [[रवीन्द्र केलकर]] || ||[[कोंकणी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२००६ || [[सत्यव्रत शास्त्री]] || ||[[संस्कृत]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२००७ || [[ओ.एन.वी. कुरुप]] || ||[[मलयालम]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२००८ || [[अखलाक मुहम्मद खान शहरयार]] || ||[[उर्दू]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२००९ || [[अमरकान्त]] व [[श्रीलाल शुक्ल]] को संयुक्त रूप से दिया गया। || ||[[हिन्दी]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२०१० || [[चन्द्रशेखर कम्बार]] || ||[[कन्नड]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२०११ || [[प्रतिभा राय]] || ||[[ओड़िया]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२०१२ || [[रावुरी भारद्वाज]] || ||[[तेलुगू]]
|- bgcolor=#edf3fe
|२०१३ || [[केदारनाथ सिंह]] || ||[[हिन्दी]]
|}
</div>
==निवडीचे निकष व प्रक्रिया==
|