"भाऊ दाजी लाड वस्तुसंग्रहालय" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

मुबईतील भायखळा रेल्वे स्थानकाच्या पूर्वेस ७ मिनिटांच्या अंतरावरील राणीचा बाग आहे. त्याच्या प्रवेशद्वारीच डावीकडे हे [[भाऊ दाजी लाड]] वस्तुसंग्रहालय (जुने नाव राणी व्हिक्टोरिया आणि प्रिन्स अल्बर्ट म्युझियम) आहे. या इमारतीचें बांधकाम इटालियन रेनेसान्स शैलीचें असून त्यात भव्यतेबरोबर कलात्मकताही जाणवते.

उद्देश- संकल्पना निश्चित झाल्यावर मूळ उभारलेल्या वस्तुसंग्रहालयाची पुनर्रचना करण्यासाठी नेमलेल्या समितीत जॉर्ज बर्डवूड, [[जगन्नाथ शंकरशेठ]] आणि [[भाऊ दाजी लाड]] हे सदस्य होते. २ मे १८६२ रोजी या इमारतीच्या बांधकामाला सुरुवात होऊन १८७२ साली ती लोकांसाठी खुली करण्यात आली.

या संस्कृतीरक्षक इमारतीचा आराखडा त्या वेळचे महापालिका अभियंता ट्रेसी यांनी तयार केला होता तर त्यात आवश्यकतेनुसार मेसर्स स्कॉट मॅक्ली लॅन्ड या वास्तुविशारद आस्थापनेनीसंस्थेने काही सुधारणा करून त्याला अंतिम स्वरूप दिले. ही वास्तू उभारण्यासाठी डॉ. [[भाऊ दाजी लाड]] यांनी अविश्रांत श्रम घेतले. त्यांच्या योगदानाची दखल घेऊन स्वातंत्र्यानंतर १९७५ला या वस्तुसंग्रहालयाला डॉ. [[भाऊ दाजी लाड]] यांचे नाव दिले गेले.

इमारतीत प्रवेश करण्याआधी सभोवतालच्या शिल्पाकृती पाहून घ्याव्यात. मुंबई शहरातील ब्रिटिशकालीन मान्यवरांचे पुतळे येथे जतन करून ठेवले आहेत. त्यात पूर्वी मेट्रो चित्रपट गृहासमोरील असलेला फिल्झगेराल्डचाफिट्झगेराल्डचा भलामोठा दिवा व कारंजेही आहेच. घारापुरी लेणी समूहातील प्रचंड दगडी हत्ती व एक तोफही आहे.

लॉर्ड हार्डिग्स (गव्हर्नर जनरल; मूळ ठिकाण - अपोलो बंदर, मुंबई), एडविन एस. मॉनटाग्यू (मॅजेस्टी प्रिन्सिपल ऍण्डअॅन्ड सेक्रेटरी ऑफ स्टेट ऑफ इंडिया - मूळ ठिकाण - मरिन लाईन्स मैदान), डॉ. थॉमस ब्लाने (पब्लिक सर्व्हिस, मूळ ठिकाण - फोर्ट), सर रिचर्ड टेम्पल बरानेटबॅरोनेट (गव्हर्नर ऑफ बॉम्बे, मूळ ठिकाण - एस्प्लेनेड, मुंबई), लॉर्ड मक्यूस ऑफ व्हलेस्तीव्हॅलेस्टी (गव्हर्नर जनरल ऑफ इंडिया, मूळ ठिकाण - फोर्ट, मुंबई), लॉर्ड सँडहर्स्ट (गव्हर्नर जनरल, मूळ ठिकाण एस्प्लेनेड, मुंबई), क्वीन व्हिक्टोरिया (ब्रिटनची राणी, मूळ ठिकाण - फोर्ट.) असे विविध ठिकाणांहून आणलेले पुतळे संग्रहालयाबाहेर आहेत.

दहा दगडी पायऱ्या चढून आल्यावर तीन मोठी प्रवेशद्वारेंप्रवेशद्वारे लागतात. त्याला मोठय़ा आकाराचे शिसवी दरवाजे आहेत. बारा सुवर्ण वर्खसुवर्णवर्ख असलेल्या बारा खांबांच्या स्वागत कक्षावरील नक्षीकाम केलेले रंगीत छतही नजरेत भरते. तळमजल्यावरील भल्यामोठय़ाभल्यामोठ्या संग्रह दालनात आपण प्रवेश करतो तेव्हा प्रथम समोरील उंचावरचा अल्बर्ट प्रिन्स कॉन्सर्ट आणि डेव्हिड ससूनचे पुतळे लक्ष वेधतात. या वस्तुसंग्रहालयाची तीन भागांत विभागणी करण्यात आली आहे. १) औद्योगिक कलादालन २) संस्थापकांचे दालन ३) कमलनयन बजाज दालन.

तळमजल्यावरील दालनाच्या उजव्या अंगाला एक लहानसे सभागृह आहे. येथे १९ व्या शतकातील चित्राकृती आहेत. येथेच वस्तुसंग्रहालयाची माहिती देणाऱ्या चित्रफितीचे दृक्‌श्राव्य सादरीकरण मार्गदर्शक आहे. पहिल्या मजल्यावर जाण्यासाठी मधोमध मोकळी जागा सोडून दोन्ही बाजूंनी ४० पायऱ्यांचा प्रशस्त दगडी जिना आहे. जिन्याच्या मध्यावर असलेल्या संस्थापकांच्या दालनात वस्तुसंग्रहालयाशी संबंधित त्याकाळच्या मान्यवरांची भलीमोठी तैलचित्रे पाहायला मिळतात. त्यात जमशेठजी जीजीभॉय, नाना शंकर शेठ, [[भाऊ दाजी लाड]] या भारतीयांबरोबर काही ब्रिटिश अंमलदारांचीही तैलचित्रे आहेत. या कलादालनाला मधोमध मोकळी जागा असून, त्याला लोखंडी कठडे आहेत. या मजल्याच्या दोन्ही बाजूस ७-७ सुशोभित खांब छतापर्यंत पोहोचले असून, अखेरीस मजल्याचे छतही चित्राकृतीमुळे आकर्षक वाटते.